Community:Information Booklet Telugu

పరిచయెం

వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలపై చరిచెంచెందుకు ప్రపెంచెం నలుమూలలకు చెందిన వారి సమావేశెం ఈ గ్లోబల్ అసెంబ్ల

సిటిజెన్స అసెంబ్లో అెంటే ఏమిటి?

నిరిిషట అెంశానిా తెలుసుకునెందుకు, తీసుకోగలిగిన చరాలపై చరిచెంచెందుకు, ప్రభుతాాలకు, నతలకు తగిన ప్రతిపాదనలు

చసెందుకు, విసృత సాథయి మార్పులను పురికొల్ుెందుకు భినా రెంగాలకు చెందిన పౌర్పల సమావేశెం ఈ సిటిజెన్స అసెంబ్లో.

సిటిజెన్స అసెంబ్లో సభుాలు ఆయా ప్రెంతాల (దేశెం ల్దా నగరెం.. ఈ విషయెంలో ప్రపెంచెం) సూక్ష్మ ప్రతినిథ్ాెంగా

పరిగణెంచవచ్చచ. వయసు, ఆదాయెం, విదాారహతలు, స్త్రీ/పుర్పషుడు అనా భినా భౌగ్లళిక అెంశాల ప్రతిపదికన ఎెంపిక

జర్పగుతెంది.

గ్లోబల్ అసెంబ్లో అెంటే

2021 న్నటి గ్లోబల్ అసెంబ్లోలో..: వెంద మెంది సభుాలునా కోర సిటిజెన్స అసెంబ్లో, సాథనిక సమూహా అసెంబ్లోలను ఎవరైన్న

ఎకకడైన్న నిరాహెంచవచ్చచ. మరిెంత మెందికి అవగాహన కలిుెంచెందుకు సాెంసృ‍్ కతిక కారాక్రమాలు

ఈ ఏడాది చివరిల ఐకారజా సమితి నిరాహెంచనునా భారీ సమావేశాలు రెండు ఉన్నాయి. ప్రపెంచదేశాల నతలతో జరిగే

కానఫరన్స ఆఫ ద పారీటస ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (సీఓపీ26) వీటిలోో ఒకటి. రెండోది జీవవైవిధ్ాత సదసుస. దీనిా సీఓపీ15 అని

పిలుసాతర్ప. ఈ రెండు సమావేశాల సన్నాహకెంగా కోర అసెంబ్లో ప్రపెంచ జన్నభాకు ప్రతినిథ్ాెం వహెంచలా వెంద మెందిని ఒక

దగగరకు చర్పస్తెంది. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల గురిెంచి నర్పచకునెందుకు, ఈ ఏడాది నవెంబర్పలో గాోసగౌలో జరిగే

సీఓపీ26 సమావేశాలోో తమ ఆలోచనలను, సెందేశాలను చర్చెందుకు వీర్ప ప్రయతిాసాతర్ప. గ్లోబల్ అసెంబ్లో ఈ ఏడాది

వాతావరణ, పరావరణ సమసాలను, నిసాుక్షికెంగా ప్రభావశీలతతో ఎలా పరిషకరిెంచాలి? అనా అెంశెంపై చరచలు

జరపనుెంది.

సమాచార వనర్పల పరిచయెం

గ్లోబల్ అసెంబ్లో చరచల, జ్ఞాన సముపారాన దశలోో సాయెంగా ఉెండెందుకు ఉదేిశెంచిన సమాచార వనర్పల శ్రేణలో ఈ సమాచార

దసాతవేజు ఒకటి. దీని ఉదేిశెం వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలపై మీర్ప మీదైన అభిప్రయానిా ఏరురచ్చకునెందుకు తగిన

సమాచారెం, గణెంకాలు ఇవాడెం.

భవిషాతతలో మీ ఆలోచనలను మరిెంత దృఢపరచ్చకునెందుకు ఈ సమాచార దసాతవేజు ఒక ప్రరెంభ వేదికగా

ఉపయోగపడుతెందనాది మా ఆశ, ఆకాెంక్ష్. ఇెందులోని ఏ అెంశాన్లాన్న మీర్ప సవాలు చయవచ్చచ. మీ ప్రశాలకు,

సెందేహాలను గ్లోబల్ అసెంబ్లో ముకాతయిెంపుల ముెంగిటికి తేవచ్చచ కూడా. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలనవి చాలా

సెంకిోషటమైన అెంశాలు. చారిత్రిక, సామాజిక, ఆరిథక, రజకీయ అెంశాలనిాెంటితో ప్రసుతత, గత కాలాలతో సెంబెంధ్ెం ఉనావి.

కొనిాసార్పో ఇవనీా ఆధునిక కాలపు సమసాలని అనిపిెంచిన్న వీటి మూలాలు మాత్రెం ఎనోా తరల ముెందువని చపువచ్చచ. ల్దా

కనీసెం రెండు శతాబ్దిల వెనుక వీటికి బ్లజెం పడెందని అనవచ్చచ.

ఈ దసాతవేజు వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలకు సెంబెంధిెంచిన కొనిా ముఖ్ామైన అెంశాలను పరిచయెం. దీనిా తయార్ప

చసెందుకు నిపుణుల కమిటీ తమ జ్ఞాన్ననిా, ఆలోచనలను వెచిచెంచిెంది. ముసాయిదా తయారీ ప్రక్రియ వివరలు గ్లోబల్

అసెంబ్లో వెబసైటలో అెందుబ్దటులో ఉన్నాయి.

వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల విషయెంలో తెలుసుకోవాలిసన అెంశాలు చాలాన ఉన్నాయి. ప్రముఖ్మైన వాటికి

సెంబెంధిెంచిన వాసతవాలు, అెంక్లు సెంక్షిపతెంగా, చదివిెంచలా ఇచచెందుకు ఈ సమాచార దసాతవేజులో గటిట ప్రయతాెం చశాము.

ఈ సమాచార దసాతవేజు మొతాతనిా ఏకబిగిన చదవాలిసన అవసరమేమీ ల్దు. అవసరమైనపుుడు అవసరమైన అెంశాలను

మాత్రమే చదువుకునలా దీనిా తయార్ప చశాము. గ్లోబల్ అసెంబ్లోలో మీరూ పాలుపెంచ్చకుెంటెంటే ఇది మీరూ కూడా

తగురీతిలో చరచలోో భాగెం వహెంచెందుకు ఉపయుకతెంగా ఉెంటుెందనాది మా ఆశ.

ఈ పుసతకానికి తోడుగా వీడయోలు, యానిమేషనుో, ప్రెజెెంటేషనుో, కళాకృతలు, సజీవ సాక్ష్యాలు, వాాఖ్ాలు మరినిా గ్లోబల్

అసెంబ్లో వెబసైటలో అెందుబ్దటులో ఉన్నాయి. ఈ సమాచార దసాతవేజు తయారీ సెందరభెం, ఇతర భాషల అనువాదాలు గ్లోబల్

అసెంబ్లో వికీలో లభిసాతయి.

ప్రముఖ్ెంగా ఉనా పదాల అరథలు ఈ దసాతవేజు చివరలో ఉనా గాోసరీ విభాగెంలో లభిసాతయి. దసాతవేజు మొతతెంలో ఉష్ణోగ్రతలను

° Cలలో ఇవాడెం జరిగిెంది. ఫారన్హీటలోకి మార్పచకుని చదవాలనుకుెంటే గాోసరీ విభాగానిా చూడెండ.

సారెంశెం అవలోకనెం

2050 లో ప్రపెంచెం ఎలా ఉెండబోతోెంది?

ఇపుుడు పుటిటన ప్రతి బిడడ మానవ కారణలతో ఏరుడడ వాతావరణ మార్పులు, పరావరణ న్నశనెం తాలూకూ

పరిణమాలనిాెంటినీ ఎదురోకవాలిస వసుతెంది. ఇపుుడు ప్రశా ‘‘అయితే’’ అనాది కాదు. ‘‘ఎెంత మేరకు?’’ అనాదే. ఈ కాలెం

భవిషాతత తరల ప్రజలు ఎెంత మేరకు ప్రభావితమవుతార్ప అనాది ఈ రోజు మనెం చసాతమనా దానిపై ఆధారపడ ఉెంది.

భూతాపోనాతి, జీవవైవిధ్ాెంలో నషటెం కొెంత భవిషాతతలోన జరగనునాపుటికీ వాతావరణ మార్పులను పరిమితెం చస సమయెం

ఇెంకా మిెంచిపోల్దు. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల కారణెంగా సెంభవిెంచ విపరీత పరిణమాలను నివారిెంచెందుకు,

జీవవైవిధాానిా కాపాడుకునెందుకు కొెంత అవకాశెం ఇపుటికీ ఉెంది. చారిత్రక మూలాలునా ఈ సెంక్షోభాలను ఈ కాలపు

సమాజ పోకడలకు కారణమైన ప్రపెంచిక దృకుథాలతో అనుసెంధానిెంచవచ్చచ. మనిషి ప్రకృతిలో భాగమే కాదు.. మనుగడ

కోసెం దానిపై ఆధారపడడ వాడు కూడా.

వాతావరణ మార్పులు, జీవవైవిధ్ాతలో నషటెం, నల న్నణాత క్షీణెంచడెం, గాలి, నీటి కాలుషాెం అనీా ఒకదానితో ఒకటి

సెంబెంధ్ెం ఉనావే. ఈ అెంశాలపై ఎలాెంటి చరాలు తీసకుెంటామనా దానిపై భూమీీద అనిా ప్రెంతాలోోని ప్రజల జీవన న్నణాత,

ప్రసుతత, భవిషాత తరలకు భరోసా ఆధారపడ ఉెంది. పునర్పతాుదక ఇెంధ్న వనర్పలకు మళ్ోడెం, పరావరణ వావసథల

సెంరక్ష్ణ, పునర్పదధరణ, ప్రకృతితో మనిషి సెంబెంధానికి కొతత, మెర్పగైన మారగలను అనాషిెంచడెం రనునా రోజులోో చాలా

కీలకెం కానుెంది. వాతావరణ మార్పుల ప్రభావానిా తగిగెంచెందుకు తీసుకున చరాలకు ప్రపెంచెం నలుమూలలకు చెందిన ప్రజల

మదితెందని ఇటీవలి సర్ా ఒకటి తెలిపిెంది. కోవిడ-19 కషట కాలెంలోనూ ప్రజలు ఈ రకమైన అభిప్రయెం వాకతెం చయడెం

గమన్నరహెం.

కీలకమైన విషయాలు

• శలాజ ఇెంధ్న్నలను విచచలవిడచగా మెండెంచడెం వెంటి మానవ చరాలు భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలు పెరిగేెందుకు

కారణమవుతోెంది. పెరిగిన ఉష్ణోగ్రతలు కాసాత మన వాతావరణనిా ప్రభావితెం చస్తెంది. సరిచయల్నెంతగా

వాతావరణ ధోరణులోో మార్పులు చోటు చసుకుెంటున్నాయి. ప్రసుతతెం మనెం ఎలాెంటి చరాలు తీసుకుెంటామనా

అెంశెంపై భవిషాతతలో మరిెంత భయెంకరమైన వాతావారణ మార్పులను నివారిెంచడెం ఆధారపడ ఉెంది.

• కాలుషాెం, వాతావరణ మార్పులు, సహజ జీవావాసాల విధ్ాెంసెం, శోషణలనిాెంటి ఫలితెంగా మొకకలు, జెంతవుల

జీవజ్ఞతలు దాదాపు పది లక్ష్లు ఇపుుడు తమ ఉనికిని కోలోుయే సిథతికి చర్పకున్నాయి.

• వాతావరణ మార్పులు, జీవవైవిధ్ాతకు కలిగే నషటెం మనిషి ఆహార, జల భద్రతలతోపాటు ఆరోగాెంపై కూడా ప్రభావెం

చూపనుెంది.

భూ వాతావరణెంలో పేర్పకుపోతనా అదనపు గ్రీన్హౌస వాయువులు వాతావరణ మార్పులకు ప్రధాన కారణెం. మనిషి ఉతుతిత

చసుతనా గ్రీన్హౌస వాయువులోో కారబన్ డైయాక్లసడ (CO2) ప్రధానమైెంది. విదుాతత, రవాణల కోసెం పెట్రోలు, డీజిల్ వెంటి

శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచినపుుడు ఈ విష వాయువు ఉతుతిత అవుతోెంది. రెండు శతాబ్దిలుగా జర్పగుతనా ఈ ప్రక్రియ

కారణెంగా భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రత 1.2 ° C ల్దా 2.16 డగ్రీల ఫారన్హీట (° F) వరకూ పెరిగిెంది.

భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రత 21వ శతాబిెంలో 2 ° C (3.6°F) కెంటే ఎకుకవగా పెర్పగుతెందని శాస్త్రవేతతలు గురితెంచార్ప. రనునా

దశాబ్దిలోో కారబన్డైయాక్లసడతో పాటు ఇతర గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలను గణనీయెంగా తగిగెంచకపోతే ఇది

అనివారామవుతెంది. 2 ° C అెంటే మరీ ఎకుకవ కాదని అనిపిెంచవచ్చచ కానీ.. కోట్ో మెంది ప్రజల జీవితాలు, జీవనోపాధులపై

దీని ప్రభావెం కచిచతెంగా ఉెండబోతోెంది.

ఉష్ణోగ్రతలు పెర్పగుతెంటే భూమీీద వడగాడుులు, కారిచచ్చచలు, పెంట్ నషటెం తరచూ జరిగే పరిసిథతి ఉనాటుో లెకక.

అెంతేకాదు.. వానలు పడ తీర్పలో భారీ మార్పులు వసాతయి. కొనిా ప్రెంతాలోో ఎకుకవగా, కొనిా ఇతర ప్రెంతాలోో అతితకుకవ

వానలు కుర్పసాతయి. ఫలితెంగా అకాల కరవులు, వరదలు సామానామవుతాయి.

భూమీీద మానవ చరాలు మొకకలు, జెంతవులు, శలెంధ్రాలు ఇతర సూక్ష్మ జీవజ్ఞలానిా సరాన్నశనెం చసుతన్నాయి. కాలుషాెం,

వాతావరణ మార్పులు, సహజ జీవావాసాల విధ్ాెంసెం, శోషణల కారణెంగా భూమీీద ఉనా దాదాపు 80 లక్ష్ల మొకకలు,

జెంత జీవజ్ఞతలోో పది లక్ష్ల ఉనికికి ముపుు వచిచెంది.

జీవజ్ఞతలోో వైవిధ్ాత తగగడెం జీవావరణ వావసథలను బలహీన పర్పసుతెంది. ఫలితెంగా జీవజ్ఞతలు వాాధులు, ప్రకృతి

వైపరీతాాలకు గురయేా అవకాశాలు ఎకుకవ అవుతాయి. వీటి దాార అెందే మానవ సెంక్షేమ ఫలాలూ తగిగపోతాయి.

• జీవవైవిధ్ాత లోపెం ప్రభావెం నలపై తకుకవే. ఎెందుకెంటే నల నిరాహణను సాథనికులు చపడుతెంటార్ప.

ప్రపెంచపు జీవవైవిధ్ాతతో ఎకుకవ భాగెం ప్రజల సెంప్రదాయాలోోన ఉెంది. ప్రకృతితో మమేకమై జీవిెంచడెం ఎలాగ్ల గిరిజన

సెంసకృతికి యుగాలుగా తెలుసు. జీవావరణ వావసథలను పరిరక్షిెంచ్చకునెందుకు, పునర్పదధరిెంచెందుకు, జీవవైవిధాానిా

కాపాడెందుకు అవసరమైన విలువైన విజ్ఞానెం కూడా వీరి వదిన ఉెంటుెంది. అయితే వలసరజ్ఞాలు, వివక్ష్ల కారణెంగా ఈ

సమాజ్ఞలు వార్ప బలవెంతెంగా తమ జీవనోపాధులను వదిల్సుకోవాలిస వచిచెంది. ల్దా వాతావరణ మార్పుల కారణెంగా

శరణర్పథలుగా మారిపోవాలిస వచిచెంది. ఫలితెంగా ఈ ప్రతేాకమైన సెంసకృతలు, జ్ఞాన వావసథలు, భాషలు, ఉనికి ప్రశాారథకెంగా

మారయి.

• ధ్నిక దేశాలు చారిత్రాతీకెంగా ఎకుకవ గ్రీన్హహస వాయువులను ఉతుతిత చశాయి. అెందుకే వాతావరణ మార్పుల

విషయెంలో బ్దధ్ాత అనిా దేశాలపై సమానెంగా ఏమీ ల్దు.

శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం ఆరిథక అభివృదిధతో ముడపడ ఉనా అెంశెం. ఫలితెంగా అమెరికా, యునైటెడ కిెంగడమ,

యూరోపియన్ యూనియన్లోని ధ్నిక దేశాలు కాలక్రమెంలో భారీ మొతతెంలో గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలకు

కారణమయాాయి. జన్నభా పెర్పగుదల కారణెంగా భారత, చైన్న లాెంటి దేశాలు ఈ ధ్నిక దేశాల అభివృదిధ బ్దట్లోన నడవాలిస

వసుతెంది. దీెంతో ఏటా మరిెంత మెంది శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండచెండెం కొనసాగిసుతన్నార్ప.

• గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలకు వేగెంగాన కాకుెండా... గణనీయెంగా కళ్ోెం పడతేగానీ భూతాపోనాతిని 2 ° C

(3.6°F) ల్దా అెంతకెంటే తకుకవకు పరిమితెం చయల్ము. ఇదే జరిగితే మానవ సెంక్షేమెంపై గణనీయమైన ప్రభావెం

తపుదు.

వాతావరణ మార్పులు మన జీవితాలను అసిథరెం చససాతయి. ఇలాెంటి అసెందిగధతలోో ‘‘టిపిుెంగ పాయిెంట’’ ఒకటి. వాతావరణ

టిపిుెంగ పాయిెంటుో అెంటే.. ఇక సరిదిదుికోల్ని సిథతి అని చపాులి. వాతావరణ మార్పుల ఫలితెం ఈ సరిదిదుికోల్ని సిథతికి

చరితే డోమినోస మాదిరిగా ప్రపెంచెం మొతతమీీద ప్రభావెం ఉెంటుెంది. ఈ టిపిుెంగ పాయిెంటను చరిన తర్పవాత ఒకదాని

తర్పవాత ఒకటి మొదలయేా సెంఘట్నలు... మనుషులతోపాటు అనక జీవజ్ఞతలు కూడా ఈ భూమీీద మనుగడ సాగిెంచల్ని

విధ్ెంగా మారిపోతాయి. అయితే ఈ టిపిుెంగ పాయిెంటకు మనెం ఎపుుడు చరతామనాది సైన్స సుషటెంగా చపుల్ని అెంశెం.

• 2015లో పాారిసలో జరిగిన సమావేశెంలో భూతాపోనాతిని రెండు డగ్రీల సలిసయసకు పరిమితెం చసెందుకు... 1.5° C కు పరిమితెం చయగలిగితే మరీ మెంచిదని ప్రభుతాాధినతలు అెంగీకరిెంచార్ప.

• ఇెంట్రగవరామెెంట్ల్ పాాన్ల్ ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (ఐపీసీసీ) అెంచన్న ప్రకారెం 2040 న్నటికి భూతాపెం 1.5 ° C

వరకూ పెరగవచ్చచ. కానీ రెండు డగ్రీల సలిసయస పెరగడెం రనునా దశాబిెంలో ఎెంత మొతతెం కారబన్డైయాక్లసడ

భూవాతావరణెంలోకి చర్పతెందనా అెంశెంపై ఆధారపడ ఉెంది.

• ప్రపెంచవాాపతెంగా ఉనా దేశాల దాార ప్రసుతత ప్రతిజా చసత ('జ్ఞతీయెంగా' నిరోయిెంచబడన రచనలు అని పిలవబడవి)

గ్రీన్హహస వాయు ఉదాగరలను తగిగెంచడానికి వార్ప ప్రయతాాలు చసాతరో ల్దో ఇెంకా తెలియదు. 2015 పారిస

ఒపుెందెం యొకక లక్ష్యెం 2 ° C పరిమితెం చయాలని తీరీనిెంచిన్న, గ్లోబల్ వారిీెంగ వలో ప్రపెంచవాాపతెంగా కనీసెం

3 ° C (5.4 ° F) కి దారితీస అవకాశెం ఉెంది.

• పాారిస అగ్రీమెెంటలో పలు వాగాిన్నలు చసిన పేద దేశాలు వాటిని అమలు చస అవకాశాలు తకుకవే. ఎెందుకెంటే

విదేశాల నుెంచి అెందే ఆరిథక సాయెంపై వీర్ప ఆధారపడ ఉన్నార్ప. ఇపుటివరకూ అెందిన అెంతరాతీయ సహకారెం

న్నమమాత్రమే.

ఐదేళ్ోకు ఒకసారి ఆయా దేశాలు తాము చసిన వాగాధన్నలను (గ్రీన్హౌస వాయువుల తగిగెంపునకు) మరిెంత పెెంచాలిస ఉెండగా

పాారిస అగ్రిమెెంట తర్పవాత కొెంత పురోగతి సాధిెంచాము. అయితే ఇది భూతాపోనాతిని 1.5 ° Cకు పరిమితెం చస సాథయిలో

ల్దు. ఇపుుడునా అెంచన్నల ప్రకారెం భూతాపోనాతి 2040 న్నటికి 1.5 ° C కు చర్పకుెంటుెంది. అదనపు చరాలు తీసుకోని

పక్ష్ెంలో ఆ తర్పవాత కూడా కొనసాగుతెంది.

• వాతావరణ మార్పులు ప్రపెంచ అతావసర సిథతి అని ఇపుుడు యాభై దేశాలోోని 64 శాతెం ప్రజలు నముీతన్నార్ప.

• భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలను 1.5 ° C కు పరిమితెం చయాలనా లక్ష్యెం న్రవేరలెంటే 2020లో కారబన్డైయాక్లసడ

వాయువుల తగిగెంపు చపుుకోదగగ సాథయిలో ఉెండాలి.

ఈ ఏడాది చివరలో గాోసగౌలో జరిగే సమావేశెంలో ప్రపెంచదేశాల నతలు సమావేశమై వాతావరణ సెంక్షోభ పరిష్కకరనికి ఏెం

చయాలనా అెంశెంపై మరోసారి చరిచసాతర్ప. చైన్నలో పరావరణ సెంక్షోభెంపైన్న చరచలు జర్పగుతాయి. వాతావరణ, పరావరణ

సెంక్షోభాల మధ్ా ఉనా సెంబెంధాలను ప్రభుతాెం ఇపుటికైన్న అరథెం చసుకోవడెం మొదలుపెటిట తదనుగుణెంగా భవిషాతత

లక్ష్యాలను, కారాచరణను అభివృదిధ చసుకోవాలి.

పాారిస అగ్రిమెెంట దాార లక్ష్యాలను నిరోయిెంచ్చకునా నపథ్ాెంలో గాోసగౌ కైమెట టాక్సస లో దానిా సాధిెంచెందుకు అవసరమైన

మరిెంత విసతృతి సాథయి ప్రణళికను సిదధెం చయాలి. సమీప భవిషాతతలో కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలను తగిగెంచెందుకు

సమరథమైన పదధతలపై ఏకాభిప్రయెం సాధిెంచాలి. ఉదాహరణకు.. శలాజ ఇెంధ్న్నల నుెంచి దూరెంగా వెళ్ోడెం దాార, శకిత

వినియోగానిా మెర్పగుపరచడెం ల్దా అట్వీ విసీతరోనికి జర్పగుతనా నష్కటనిా నిలువరిెంచడెం దాారన్న అనాది

నిరోయిెంచ్చకోవాలనామాట్. కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలను శూనాసాథయికి తీసుకొసాతమనా వాగాధన్నలను ఆచరణలోకి తేవడెం

ఎలా అనాదానిపై కూడా చరచ జరగాలి.

భాగము - 1

వాతావరణ సెంక్షోభెం అెంటే ఏమిటి?

‘‘వాతావరణ మార్పు’’ అనా దృగిాషయెం అెంటే ఏమిటి? కారణల్మిటి? ప్రసుతత అతావసర పరిసిథతి ఏమిటి? వెంటి అెంశాల

గురిెంచి ఈ విభాగెంలో తెలుసుకుెందాెం.

భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలు కాలక్రమెంలో పెరిగేెందుకు వాతావరణ మార్పులకు సెంబెంధ్ెం ఉెంది. గ్రీన్హౌస వాయువులు భారీ

మొతతెంలో వాతావరణెంలోకి చర్పతెండట్ెం దీనికి కారణెం.

భూమి చ్చటట కెంటికి కనిపిెంచకుెండా ఉెండ వాతావరణ పొరలో వేర్ార్ప వాయువులు ఉెంటాయి. ఇెందులోని ఉషో

సమతౌలాానిా మార్చయగల శకితగల నిరిిషట వరగనికి చెందిన వాయువులను ‘‘గ్రీన్హౌస వాయువులు’’ అని పిలుసాతర్ప. వీటిలోో

ప్రధానమైనవి కారబన్ డై యాక్లసడ (పెట్రోలు డీజిల్ వెంటి శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం, అడవులను నరికివేయడాల వలో

ఉతుతిత అవుతెంటుెంది), మీథేన్, నైట్రస ఆక్లసడ (ఈ రెండూ విదుాదుతుతిత, వావసాయాల కారణెంగా ఉతుతిత అవుతెంటాయి).

గ్రీన్హౌస వాయువులు మరియు ఊష్ణోగ్రత మదా సెంబెంధానిా అరథెం చసుకునెందుకు ఓ చినా గదిని ఊహెంచ్చకోెండ. బ్దగా

ఎెండగా ఉనాపుుడు అనిావైపులా మూసివేసి ఉనా ఆ గదిలో ఎెండ కారణెంగా వేడ పెరిగిపోతెంటుెంది. కిటికీలు, తలుపులు

ఏవీ ల్కపోవడెం వలో లోపలి వేడ బయట్కు వెళ్లో అవకాశెం కూడా ఉెండదు. ఇదే విధ్ెంగా వాతావరణెంలో గ్రీన్హౌస

వాయువులు ఎకుకవగా ఉెండట్ెం వలో అదనెంగా ఉషోెం అనాది ఉతుతిత అవుతెంటుెంది.

మానవులు విడుదల చస ప్రధాన గ్రీన్హహస వాయువు కారబన్ డయాక్లసడ (CO2). మానవ కారాకలాపాలు వాతావరణెం నుెండ

ఈ వాయువులను తొలగిెంచ ప్రకృతిలోని అనక భాగాలను అడవులు మరియు నల వెంటివి కూడా అధోకరణెం ల్దా న్నశనెం

చసుతన్నాయి. దాదాపు రెండు వెందల ఏళ్ో క్రితెం నుెంచి ధ్నిక దేశాలు శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం మొదలుపెటిటనెందువలో

భూమి ఉపరితలపు సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 1.2 ° C (2.16°F) వరకూ పెరిగాయి. అది చాలా ఎకుకవ అనిపిెంచనపుటికీ, గత

లక్ష్ సెంవతసరలలో కనీసెం 20 సెంవతసరలు పైగా వెచచని బహుళ్-సెంవతసరల కాలెం ఉన్నాయి.

ఇది చాలా తకుకవ అని అనిపిెంచవచ్చచ కానీ.. ఈ చినా మార్పు కాసాత చాలామెంది జీవితాలపై తీవ్రమైన ప్రభావెం చూపుతోెంది.

ఉష్ణోగ్రతలు పెర్పగుతన్నాయెంటే.. ప్రజలు తరచూ తీవ్రమైన వడగాడుులను అనుభవిసుతన్నారనామాట్. అలాగే కారిచచ్చచలు..

పెంట్లు సక్రమెంగా పెండకపోవడెం జర్పగుతెంటుెందని అరథెం. అెంతేకాకుెండా.. వరషపాతెంలోనూ భారీ మార్పులు

ఉెంటాయని, కొనిా ప్రెంతాలోో అధికెంగా మరికొనిా చోట్ో అససలు ల్కుెండా ఉెంటాయని.. ఇవి కాసాత అకాల కరవు కాట్కాలు,

వరదలకు కారణమవుతన్నాయి.

కరవు కాట్కాలు, వరదలు గతెంలోనూ ఉనాపుటికీ వాతావరణ మార్పు ఫలితెంగా ఇలాెంటి ప్రకృతి వైపరీతాల తీవ్రత మరిెంత

పెర్పగుతెందని వాతావరణ శాస్త్రెం చబుతెంది. దీనివలో ప్రపెంచెంలోని అనిా ప్రెంతాలోోనూ లక్ష్లాది మెంది ప్రజల జీవితాలు

ప్రమాదెంలో పడతాయి. ఇళ్లో కోలోువడెం, మరణలు, గాయపడట్ెం ల్దా తినెందుకు తగినెంత ఆహారెం ల్కపోవడెం,

తాగేెందుకు సాచఛమైన నీర్ప అెందుబ్దటులో ల్కపోవడెం వెంటి పరిణమాలు సెంభవిసాతయి.

పరావరణ సెంక్షోభెం అెంటే..?

మానవ చరాలు మనతోపాటు ఈ భూమిని పెంచ్చకుెంటునా జీవజ్ఞతలపై ఎలాెంటి ప్రభావెం చూపుతోెంది?

మానవ ఆరోగాానికి, సమృదిధలో జీవవైవిధ్ాత ప్రముఖ్ాత ఏమిటి? ప్రపెంచవాాపతెంగా సాథనిక జ్ఞతల పాత్ర ఏమిట్నాది ఈ

విభాగెంలో తెలుసుకుెందాెం.

మానవ ఆరోగాానికి... మన చ్చటట ఉెండ జెంతవులు, మొకకలు, పరావరణలకు మధ్ా సెంకిోషటమైన సెంబెంధ్ెం ఉెంది.

ఫలితెంగా మనుషులు మరీ ముఖ్ాెంగా ధ్నిక దేశాల వార్ప ప్రకృతితో, కొనిా రకాల జెంతవులు, మొకకలతో వావహరిెంచిన

తీర్ప కారణెంగా వాటి ఉనికి ప్రమాదెంలో పడెంది. జీవ విన్నశనెం చరిత్ర మొతతమీీద ఇపుుడ చాలా వేగెంగా జర్పగుతెండట్ెం

గమన్నరహెం.

జీవవైవిధ్ాత అెంటే... భూమిపై కనిపిెంచ అనిా రకాల జెంతవులు, మొకకలు, సూక్ష్మజీవులు, శలెంధ్రాలనీా కలిపే. ఒకోక

జీవజ్ఞతికి ఆయా జీవావరణ వావసథ ఆరోగాెం విషయెంలో నిరిిషటమైన పాత్ర ఉెంటుెంది. అయితే కాలుషాెం, వాతావరణ మార్పు,

ఆక్రమణ గ్రహాెంతర జ్ఞతలు, సహజ జీవావాసాల దోపిడీ (ఉనాదాని కెంటే ఎకుకవగా చపలు పడుతెండట్ెం వెంటివి)ల

కారణెంగా భూమీీద 80 లక్ష్ల వరకూ జీవజ్ఞతలు ఉెంటే అెందులో పది లక్ష్లు విన్నశన్ననికి దగగరగా ఉన్నాయి.

దీనికి అనక కారణలు ఉన్నాయి. వేర్ార్ప వృక్ష్, పక్షి, జెంత జ్ఞతలకు ఆలవాలమైన అడవులు ప్రపెంచవాాపతెంగా వేగెంగా

తరిగిపోతెండట్ెం వీటిలోో ఒకటి. అడవులను న్నశనెం చసి ఆ ప్రెంతానిా వావసాయెం ల్దా ఇతర మానవ అవసరల కోసెం

వినియోగిెంచడెం ఏటా పెర్పగుతనా విషయెం తెలిసిెందే.

జీవవైవిధ్ాత నశెంచిపోతనాెందుకు ఉనా కారణలోో ఆహార వావసథలు వావసాయెం ప్రధానమైనవి. ఒకక వావసాయెం

కారణెంగాన దాదాపు 24000 జీవజ్ఞతలు విన్నశన్ననికి దగగరవుతనాటుో అెంచన్న. ప్రసుతతెం ప్రపెంచెం మొతతెం ఆహారెం

కోసెం కొనిా రకాల మొకకలపైన ఆధారపడుతన్నాయి. వెందల ఏళ్లోగా అతితకుకవ ఖ్ర్పచతో ఎకుకవ ఆహారనిా ఉతుతిత

చయడెంపై దృషిట కేెంద్రీకరిెంచార్ప. ఈ రకమైన తీవ్రసాథయి వావసాయ ఉతుతిత కాసాత భూమీీద నల, పరావరణ వావసథలను

న్నశనెం చశాయి. నల క్రమేపీ నిరీారామైపోతోెంది.

పైగా ఈ కాలపు వావసాయెం ఎర్పవులు, క్రిమిన్నశనులు, విదుాతత నల, నీర్పలపై ఎకుకవగా ఆధారపడుతెండట్ెం... ఒకే

రకమైన పెంట్ను ఎకుకవగా పెండెంచడెం (మోనో క్రాపిెంగ), అవసరనికి మిెంచి దుకుకలు దునాడెం (భూమి లోపలి పొరల

నిరీణెం పరికరలు, యెంత్రాల కారణెంగా దెబబతిెంటుెంది) వెంటివి అనక పక్షిజ్ఞతలు, క్షీరదాలు, కీట్కాలు ఇతర జీవజ్ఞతల

ఉనికిని ప్రశాారథకెం చశాయి. ఈ జీవజ్ఞతలు గూళ్లో కటుటకున ప్రెంతాలు నశెంచిపోయాయి. బ్రీడెంగ, ఫీడెంగ, గుమికూడట్ెం

వెంటి వాటిలోోనూ తేడాలు వచచశాయి.

జీవజ్ఞతలోో వైవిధ్ాత ల్మి కాసాత పరావరణ వావసథలను బలహీనెం చఆసతయి. వాాధులు, ప్రకృతివైపరీతాాల బ్దరిన పడ

అవకాశాలను పెెంచ్చతాయి. మానవ సెంక్షేమానికి వీటి దాార అెందే సవలూ తగిగపోతాయి. కేనసర వెంటి వాాధుల చికితసలో

వాడ మెందులు చాలా వరకూ ప్రకృతి నుెంచి వచిచనవే. ల్దా అచచెం అలాగే ఉెండ కృత్రిమ ఉతుతతల్.

ఏటికేడాదీ ప్రపెంచ జన్నభా పెర్పగుతనా నపథ్ాెంలో ప్రథ్మిక అవసరలు తీర్పచకునెందుకు పరారవరణెంపై ఆధారపడ వారి

సెంఖ్ా కూడా పెర్పగుతెందని అరథెం చసుకోవాలి. పరావరణ వావసథల న్నశన్ననికి అడుడకట్ట వేయడెం, పునర్పదధరిెంచడాల

దాార వాతావరణ మార్పుల ప్రభావానిా పరిమితెం చయకపోతే... రనునా దశాబ్దిలోో జీవవైవిధ్ాత నషటపోయే వేగెం మరిెంత

పెర్పగుతెందనాది సుషటెం. అెందుకే దీనిా ఓ సెంక్షోభెంగా పేర్కెంటున్నాము.

జీవవైవిధ్ాతను కాపాడట్ెంలో గిరిజనులు, సాథనికుల పాత్ర....

సాథనికులు, గిరిజనులకు చెందిన ల్దా వారి నిరాహణలో ఉనా ప్రెంతాలోో జీవవైవిధ్ాత నషటెం సగటు అెంత తీవ్రెంగా ల్దు.

ప్రపెంచవాాపతెంగా దాదాపు 70 దేశాలోోని 37 కోట్ో మెంది గిరిజనులు, సాథనికులు ఉన్నారని అెంచన్న. అెంటే ప్రపెంచ జన్నభాలో

దాదాపు ఐదు శాతెం మెంది భూమి ఆధారిత జీవవైవిధ్ాెంలో 80 శాతానిా రక్షిసుతన్నారనామాట్. బ్దధ్ాతాయుతెంగా జీవిెంచడెం,

ప్రకృతితో ఇచిచపుచ్చచకోవడెం, సామరసాెంగా వావహరిెంచడెం గిరిజనుల సెంసకృతి కాగా.. ఆధిపతా సమాజ్ఞల విలువలు దీనికి

భినామైనది.

ఆరికటిక్స నుెండ దక్షిణ పసిఫిక్స వరకు ఆయా దేశాలు ల్దా ప్రెంతాలోో భినా సెంసకృతలు, జ్ఞతల ప్రజలు వచచెందుకు

ముెందుగాన అకకడ నివసిసుతనా వార్ప సాథనికులు అనాది సాధారణ నిరాచనెం.యుదధెం, ఆధిపతాెం, సిథరపడట్ెం వెంటి అనక

చరాల దాార ఇతర ప్రెంతాల నుెంచి వచిచన వార్ప సాథనికులపై పెతతనెం సాధిెంచగలిగార్ప.

అయితే సాథనికుల జన్నభా ప్రపెంచ జన్నభాలో ఐదు శాతెం మాత్రమే అయిన్న వార్ భూమి ఆధారిత జీవవైవిధ్ాతలో 80 శాతానికి

రక్ష్కులుగా ఉన్నార్ప. ఉదాహరణకు.. పెర్ప దేశెంలోని కుస్క ప్రెంతెంలో ఉెండ కూాచ్చహా ప్రజలు అకకడ పెండ దాదాపు

1400 రకాల బెంగాళ్దుెంప వెంగడాలను పరిరక్షిసూతెండట్ెం గమన్నరహెం. వీర్ప ఈ పని చయని పక్ష్ెంలో ఈ వెంగడాలోో అధికెం

ఇపుటికే అెంతరిెంచిపోయి ఉెండవి.

సైన్స గురితెంచని అనక జ్ఞతల మొకకలు, జెంతవులు, కీట్కాలు ప్రకృతిలో ఇెంకా మిగిల్ ఉన్నాయి. ఈ జీవవైవిధ్ాతలో

అతాధికెం సాథనిక ప్రజలకు చెందిన పూరీాకుల భూమిలోన కనిపిసుతెంది. వీటితో కలిసి సామరసా పూరాకెంగా జీవిెంచడెం

ఎలాగ్ల యుగాలుగా సాథనిక సెంసకృతలకు తెలుసు. అెంతేకాకుెండా.. వీటి పరిరక్ష్ణ, పునర్పదధరణకు సెంబెంధిెంచిన విలువైన

జ్ఞానెం కూడా వీరి వదేి ఉెంది. దేశీయ సెంసకృతలు ప్రకృతికి అనుగుణెంగా జీవిెంచగలిగాయి. సహస్రాబ్దిలు, మరియు

పరావరణ వావసథలను పరిరక్షిెంచడెం మరియు పునర్పదధరిెంచడెం మరియు జీవవైవిధాానిా పెెంపొెందిెంచడెం కోసెం విలువైన

జ్ఞాన్ననిా కలిగి ఉెంటాయి.

అభివృదిధ కారాక్రమాల కారణెంగా సాథనికులు తమ పూరీాకుల నలను, జీవనోపాధులను కోలోువాలిసన పరిసిథతి ఏరుడెంది. ల్దా

వీర్ప వాతావరణ మార్పు సెంబెంధిత విపతతలు ప్రభావెం కారణెంగా వాతావరణ శరణర్పథలుగా మారిపోవాలిస వచిచెంది.

అమెరికా రష్ట్రమైన అలాసాకలో సముద్ర మటాటలు, కారిచచ్చచలు పెరిగిపోతనా కారణెంగా ఇకకడ అతాధిక సెంఖ్ాలో ఉనా

సాథనికులోో కొెందరిని ఇతర ప్రెంతాలకు తరలిెంచాలిస వచిచెంది.

శతాబ్దిలుగా వివక్ష్కు గురవుతెండట్ెం, వలసరజ్ఞాల ఏరుటు వెంటి కారణల వలో సాథనికేతర్పలతో పోలిసత సాథనికులు కటిక

దారిద్రాెంలో ఉెండెందుకు మూడు రటుో ఎకుకవ అవకాశాలున్నాయి. జీవవైవిధ్ాతలో ఏరుడన ఈ సెంక్షోభెం వీరి భవిషాతత,

ప్రతేాకమైన సెంసకృతి, జ్ఞాన వావసథలు, భాషలు, ఉనికిల భవిషాతతోనూ ముడపడ ఉెంది.

వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలు చికుకకునాది ఎెందుకు?

ఈ విభాగెంలో గత కొనిా శతాబ్దిలోో ప్రకృతి పట్ో మన వైఖ్రిని శాసిెంచిన కొనిా

ఆధిపతా ‘ప్రపెంచ దృషిటకోణలు’ ... ప్రసుతత వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభానికి ఎలా కారణమయాాయో పరిశీలిదాిెం.

వాతావరణెం మరియు జీవవైవిధ్ా సెంక్షోభెం ఒక సెంకిోషట సమసా. అనక రజకీయ, ఆరిథక మరియు సామాజిక సమసాల

కలయిక ఫలితెం. ఈ సవాళ్ోను ఎదురోకవడెంలో ఉనా ఒక ఇబబెంది వాతావరణెం, పరావరణ సెంక్షోభానికి ఆధారమైన కొనిా

"ప్రపెంచ దృషిటకోణలు".

ప్రపెంచ దృషిటకోణెం అనది మన చ్చటట ఉనా ప్రపెంచానిా చూడటానికి మనెం ఉపయోగిెంచ కళ్ోజోడు లాెంటిది. మన ప్రపెంచ

దృషిటకోణెం మన ప్రధాన విలువలు, నమీకాలను సూచిసుతెంది, మనెం ఎలా ఆలోచిసుతన్నామో, ప్రపెంచెం నుెంచి మనెం ఏమి

ఆశసుతన్నామో కూడా ఇదే సిదధెం చసుతెంది. ఇది మన వాకితగత అనుభవాలు, కుటుెంబ్దల, ఉపాధాాయుల నుెంచి అెందిన

నమీకాలు, విలువలు.. పుటిట పెరిగిన సెంసకృతి తాలూకూ నమీకాలు విలువలతో ప్రభావితమవుతెంది. మనెం ప్రపెంచెంతో

ఎలా నడుచ్చకుెంటామో కూడా మన ప్రపెంచ దృషిటకోణెంపై ఆధారపడ ఉెంటుెంది. "ఆరిథక అభివృదిధ"ని పురోగతికి గుర్పతగా,

జీవన ప్రమాణలు మెర్పగుపడుతన్నాయి అనెందుకు సూచికగా తరచూ ఉపయోగిసూతెంటార్ప.

అయితే ఆరిథక అభివృదిధ అన ఆలోచన ప్రకృతిపై ఆధిపతాెం చలాయిెంచవచ్చచ, ప్రకృతిని దోపిడీ చయవచ్చచ అనా ప్రపెంచ దృషిట

కోణెం ఆధారెంగా వసూతెంటుెంది. అతాధిక కాలుష్కానిా వెలువరిెంచ దేశాల "ప్రపెంచ దృకుథ్ెం" కూడా ఇదే. దీని మూలాలు

మాత్రెం 400 సెంవతసరల క్రితెం న్నటివని కొెంతమెంది నముీతార్ప. ‘‘శాస్త్రీయ విపోవెం’’ అని చపుుకునా దశ ఈ కాలెంలోన

జరగడెం గమన్నరహెం. ఆన్నటి మేధావులు మానవులు ప్రకృతి కెంటే ఏవిధ్ెంగా గొపువారో, ప్రకృతిపై ఆధిపతాెం వహెంచడెం

ఎలా మానవ హకోక రశార్ప. మొట్టమొదటిసారిగా వాాపిత చెందిన ఈ రకమైన ఆలోచనలు తర్పవాతి శతాబ్దిలలోనూ

ప్రభావశీలెంగా ఉన్నాయి. చటాటల తయారీ మొదలుకొని సాెంకేతిక పరిజ్ఞాన్నల రూపకలున, జీవన శైలి, సెంసకృతలు,

కటుటబ్దటుో వెంటి అనక విషయాలపై ఆన్నటి రచనల ప్రభావెం కనిపిసుతెంది. కొనిా ధ్నిక దేశాలలో నటికీ అవి

కొనసాగుతన్నాయి కూడా. ఈ భావజ్ఞలమే ప్రపెంచవాాపతెంగా ఇతర దేశాలపై కూడా బలవెంతెంగా ర్పదిబడెంది.

పారిశ్రామిక విపోవెం మొదలైన న్నటి నుెంచి సైన్స మరియు టెకాాలజీలో వచిచన పురోగతి సెంపనా దేశాల ప్రజలు ప్రకృతిపై

ప్రతాక్ష్ెంగా ఆధారపడటానిా తగిగెంచిెంది. లక్ష్లాది మెంది ప్రజలు నగరలకు వలస వెళిో ఫాాకటరీలోో పని చయడెం

ప్రరెంభిెంచార్ప, అకకడ వార్ప నలతో పనిచయడానికి, చతలతో పనిముటుో తయార్ప చయడానికి బదులుగా యెంత్రాలను

నడపిెంచార్ప. ఈ కాలెంలో ఆవిరితో నడచ రైలిెంజనుో, వాహన్నలు, విదుాత బలుబ వెంటి కొతత సాెంకేతిక పరిజ్ఞాన్నలు

అెందుబ్దటులోకి రవడెంతో ప్రజల జీవితాలు వేగెంగా మారిపోయాయి. యాభై ఏళ్ో క్రితెం న్నటితో పోలిసత మొబైల్ ఫోన్లు,

వాకితగత కెంపూాట్ర్పో, ఇెంట్రాట మన జీవితాలను ఎలా మార్చశాయో అలాగనామాట్. కొనిా టెకాాలజీల దాార ఇెంతకు

ముెందు సాధ్ాెం కాని విధ్ెంగా ప్రకృతిపై ఆధిపతాెం చలాయిెంచెందుకు, మరిెంత ఎకుకవ దోపిడీ చసెందుకు వనర్పల వెలికితీత

సాధ్ామైెంది.

పారిశ్రామిక విపోవెం పుణామా అని శలాజ ఇెంధ్న్నల మైనిెంగ భారీ సాథయిలో మొదలైెంది. ఫలితెంగా వెందేళ్ో వరకూ విదుాతత,

ఇతర శకిత అవసరల కోసెం శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం సాధారణమైెంది. ఆరిథక అభివృదిధకి దారితీసిెంది. దీని ఫలితెంగా,

యుఎస, యుకే వెంటి ధ్నిక దేశాలు, యూరోపియన్ యూనియన్లోని దేశాలు కాలక్రమేణ అతాధిక మొతతెంలో గ్రీన్హౌస

వాయువులను ఉతుతిత చశాయి. ఇపుుడు చైన్న భారతదేశెం వెంటి దేశాలు అభివృదిధ పేరిట్ సెంపనా దేశాల మారగనిా

అనుసరిసుతన్నాయి, దీెంతో ఏటా శలాజ ఇెంధ్న్నలపై ఆధారపడ వార్ప ఎకుకవ అవుతన్రాను. వేగెంగా అభివృదిధ చెందుతనా

ఆరిథక వావసథతో చైన్న గ్రీన్హౌస ఉదాగరల విషయెంలో ప్రపెంచెంలోన మొదటిసాథన్ననికి చరిెంది. చారిత్రాతీకెంగా చూసత ఈ

సాథనెం అమెరికాది. అెంటే గతెంలో ఈ దేవెం అతాధిక మొతతెంలో గ్రీన్హౌస వాయువులను విడుదల చసిెంది. గ్రీన్హౌస వాయు

ఉదాగరలకు బ్దధుాలైన టాప ఐదు దేశాలోో ఒకటైన అమెరికాలో తరలసి కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలూ ఎకుకవే.

వాతావరణెం, పరావరణ సెంక్షోభెం ఒక బహుమితీయ సమసా, ఇది ఎెందుకు జర్పగుతోెంది? ల్దా దానిా పరిషకరిెంచడెంలో

ఎెందుకు విఫలమవుతన్నాెం? అన దాని గురిెంచి ఒకే కథ్న్ననిా గురితెంచడెం అసాధ్ాెం. వాతావరణెం మరియు పరావరణ

సెంక్షోభాల సాథయి, సమసాలను వాటి ప్రభావానిా అరథెం చసుకోవడెం సామానా ప్రజలకు కషటమే కాదు... నిరోయాతీకెంగా,

అతావసరెంగా వావహరిెంచాలిసన ప్రసుతత తర్పణెంలో ఆ పని చయకుెండా వాకుతల సామరథయనిా పరిమితెం చసుతెంది.

ప్రకృతికి హాని కలిగిెంచ, అధిక కరబన ఉదాగరలకు కారణమయేా జీవన విధాన్నలు ఆధునిక సమాజ్ఞలలో పాతకుపోయాయి.

కొెంతమెంది వాతావరణెం, పరావరణ సెంక్షోభానిా మానవులు ప్రకృతి మధ్ా "సెంబెంధాల సెంక్షోభెం" అని పిలుసాతర్ప.

సుసిథరమైన భవిషాతత కోసెం మనెం ప్రకృతితో సామరసాెంగా మెలగాలని ఆరిథక, వాణజా, ఉతాుదక వావసథలను తదనుగుణెంగా

మారచలిసన అవసరెం ఉెందని వార్ప అెంటార్ప. గత మూడు దశాబ్దిలుగా వాతావరణ సెంక్షోభానిా పరిషకరిెంచడెంలో మానవుల

సమిషిట వైఫలాానికి కారణల్మిటో తొమిీది మెంది పరిశోధ్కుల బృెందెం ఒకటి 2021లో గురితెంచిెంది. ఈ సెంక్షోభానిా తగు

విధ్ెంగా పరిషకరిెంచెందుకు పారిశ్రామిక, ధ్నిక సమాజ్ఞలోో పాతకుపోయిన కొనిా ప్రధాన ప్రపెంచ దృకోకణలను

ప్రశాెంచాలిసన అవసరెం ఉెందని వార్ప వాదిెంచార్ప.

మానవులు జీవ జెంతవులు, మరియు భూగ్రహెం మన ఆవాసము. మనెం ప్రకృతి నుెండ వేర్పగా ఉెండడెం కెంటే మనెం

నిజ్ఞనికి ప్రకృతిలో భాగెం మరియు మన మనుగడ భూగ్రహెంపై ఆధారపడ ఉెంటాము అని తెలుసుకోవాలి. మన ఆెంత్రములోని

సూక్ష్మజీవులు జీరోక్రియకు సహాయపడతాయి, ఇెంకా కొనిా మన చరీెంలో కొెంత భాగానిా కెంపోజ చసాతయి. తేన్టీగలు

మరియు కెందిరీగలు వెంటి పరగ సెంపరకలు మనెం తిన ఆహారనిా ఉతుతిత చయడెంలో సహాయపడతాయి, ఇెంకా చటుో

మరియు మొకకలు CO2 ను గ్రహెంచి మనెం పీలచడానికి అవసరమైన ఆకిసజన్ని బయట్కు పెంపిసాతయి.

అనక దశాబ్దిలుగా వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కనెందుకు కొనిా చరాలు చపటుతన్నా సెంపనా సమాజ్ఞలు శలాజ

ఇెంధ్న్నలతో ముడపడ ఉెండని, ఆరిథకాభివృదిధ సూచీగా అభివృదిధ, పురోగతలపై ఆధారపడని జీవనశైలిని ఇెంకా

ఊహెంచల్కపోతన్నాయి.

సుసిథర ఆరిథక వావసథకు ఆరోగాకరమైన వాతావరణెం అవసరెం. ఆరిథక వృదిధకి సూచికగా - సూథల జ్ఞతీయోతుతిత (GDP)తోపాటు

"సమగ్ర సెంపద" (ఉతుతిత చయబడన, మానవ, సహజ మూలధ్నెం)ను కూడా కలిపి చూడాలనాది ఇపుుడు చాలామెంది

అెంగీకరిెంచ విషయెం. సమగ్ర సెంపదను పరిగణసత అది పరావరణ ఆరోగాానిా కూడా పరిగణనలోకి తీసుకుెంటుెంది.

అెంతేకాకుెండా.. నటి భవిషాత తరల యువత సుసిథరతకు అనుగుణెంగా జ్ఞతీయ ఆరిథక విధాన్నలు ఉన్నాయా ల్దా? అనాదానిా అెంచన్న వేసెందుకూ ఉపయోగపడుతెంది.

అెంతరాతీయ చరచలు

ఈ ఏడాది చివరలో ప్రపెంచ న్నయకులు గాోసగౌలో సమావేశమై వాతావరణ మార్పులపై, చైన్నలో పరావరణ సెంక్షోభెంపై

చరచలు జరపనున్నార్ప. ఆ చరచల లక్ష్యాలు ఏమిటి? ఇపుటివరకు ఆ లక్ష్యాల సాధ్న ఎెంత వరకూ అనా అెంశాల గురిెంచి

తెలుసుకుెంటాము.

A) వాతావరణ చరచలు ఇపుటివరకు సాధిెంచిెంది ఏమిటి?

శాస్త్రవేతతలు మానవ ప్రేరిత వాతావరణ మార్పులను దశాబ్దిలుగా అెంచన్న వేసుతన్నార్ప. వీటిని ఎదుర్కనెందుకు 1992లో

రియో డ జెనీరోలో ఐకారజా సమితి ఫ్రేమవరక కన్ానషన్ ఆన్ క్లోమేట ఛెంజ (UNFCCC) ఒపుెందెం కూడా కుదిరిెంది.

ప్రపెంచాధినతలు ఈ ఒపుెందెంపై సెంతకాలు చశార్ప. 1995 నుెంచి ఏటా కానఫరన్స ఆఫ ద పారీటస (COP)సమావేశాలు

జర్పగుతన్నాయి. వాతావరణ మార్పుల ప్రభావానిా తగిగెంచెందుకు ఏెం చయాలో చరిచెంచడెం, సమసాల పరిష్కకరనికి ఆయా

దేశాలు ఎలాెంటి చరాలు తీసుకోవాలో ప్రతిపాదిెంచడెం ఈ సమావేశాలు ఉదేిశాెం,

2015లో పారిసలో జరిగిన COP21 సమావేశాలోో ప్రపెంచ దేశాధినతలు మొదటిసారిగా, వాతావరణ మార్పులకు

వాతిర్కెంగా విసుషటమైన చరాలు చపటేటెందుకు ఏకగ్రీవెంగా అెంగీకరిెంచార్ప. ప్రపెంచవాాపతెంగా దాదాపు 196 మెంది పాల్గగనా

ఈ సమావేశాలోో భూతాపోనాతిని 2 ° C కెంటే తకుకవకు పరిమితెం °దేశాలు అెంగీకరిెంచాయి, భూతాపోనాతిని 1.5 ° Cకు

పరిమితెం చయడెం మరీ మెంచిదనా అభిప్రయానికి వచాచయి. దాదాపు అనిా దేశాలు తమ గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలను

పరిమితెం చయడానికి, వాతావరణ మార్పులకు ఉనా కారణలోో తమవెంత భాగసాామాానిా కట్టడ చసెందుకు

అెంగీకరిెంచాయి. ఈ క్రమెంలో ప్రతి దేశెం "జ్ఞతీయెంగా నిరోయిెంచిన సహకారెం (NDC) పేర్పతో నిరిిషట మోతాదులోో కరబన

ఉదాగరలను తగిగసాతమని ప్రతిజా చశాయి. ఐదేళ్ోకు ఒకసారి ఈ ప్రతిజాలను మరిెంత పెెంచాలిస ఉెంటుెంది.

వాతావరణ మార్పులను పరిమితెం చస విషయెంలో పారిస ఒపుెందెంలో రెండు లక్ష్యాలు ఉన్నాయి:

1. ఈ శతాబిెం అెంతానికి (2100) భూతాపోనాతిని గరిషటెంగా 2 °C కు పరిమితెం చయడెం... 1.5 °C కే పరిమితెం

చసెందుకు ప్రధానాెం ఇవాడెం.

2. 2050 న్నటికి కరబన ఉదాగరలను ‘నికరెంగా సున్నా’కు చరచడెం.

ప్రపెంచవాాపతెంగా గ్రీన్హౌస వాయువులను 2030 న్నటికి గణనీయెంగా తగిగెంచగలిగితే, తర్పవాతి దశలో భాగెంగా 2050

న్నటికి దేశాలు "నికరెంగా-సున్నా" సాథయికి ఉదాగరలను చరచలి. నికర సున్నా అెంటే వాతావరణెంలోని గ్రీన్హౌస

వాయువులను అవి చర్పతన‍్ెంత వేగెంతోన తొలగిెంచడెం, ల్దా పూరితగా తొలగిెంచడెం. అడవులు, నల, మహాసముద్రాల

దాార వాతావరణెంలోని కారబన్డైయాక్లసడను వేగెంగా తొలగిెంచడెం ల్దా ఇెందుకోసెం కారబన్ కాాపచర టెకాాలజీలను

ఉపయోగిెంచడెం దాార నికరెంగా సున్నా ఉదాగరలను అెందుకోవచ్చచ.

గత కొనిా సెంవతసరలుగా...

• 2005 -2018 మధ్ాకాలెంలో చైన్న కరబన ఉదాగరలు దాదాపు 80 శాతెం పెరిగాయి. ఆరిథకాభివృదిధ ర్టును

పరిగణలోకి తీసుకుెంటే ఈ దశాబిెంలోనూ పెర్పగుదల కొనసాగనుెంది.

• యూరోపియన్ యూనియన్ సభా దేశాలు తమ కరబన ఉదాగరలను 1990తో పొలిసత 2030 న్నటికి 58 శాతెం

వరకూ తగిగెంచెందుకు ప్రయతిాసుతన్నాయి.

• 2005 - 2017 మధ్ా కాలెంలో భారతదేశ ఉదాగరలు దాదాపు 76 శాతెం పెరిగాయి ఆరిథక వృదిధ కారణెంగా చైన్న

మాదిరిగాన 2030 వరకు ఈ ఉదాగరల మోతాదు పెర్పగుతన ఉెంటుెందని భావిసుతన్నార్ప.

• రషాన్ ఫెడర్షన్, ఐదవ అతిపెది గ్రీన్హహస గాాస ఉదాగరిణ, 2020 లో 2030 న్నటికి 30 శాతెం ఉదాగరలు చయాలన

లక్ష్యెంతో తన మొదటి NDC ని సమరిుెంచిెంది.

• యుఎస ఇటీవల 2030 న్నటికి దాని ఉదాగరలను 50-52% తగిగసుతెందని ప్రతిజా చసిెంది.

ఆయా దేశాల ఎన్డీసీల అమలు పాారిస ఒపుెందపు దీరఘకాలిక లక్ష్యాలు న్రవేరతాయా? ల్దా? అనా దానిా

నిరోయిెంచనున్నాయి. గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరల తగిగెంపునకు పెటుటకునా ప్రసుతత లక్ష్యాలనీా న్రవేరితే (జర్పగుతాయో ల్దో

తెలియదు) భూతాపోనాతి 3 ° C వరకూ ఉెండవచ్చచ. 2015 పారిస ఒపుెందెం లక్ష్యెం దీనిా 2 ° Cకు పరిమితెం చయాలనాది

ఇకకడ ప్రసాతవిెంచాలిసన అెంశెం.

దీనిా బటిట చూసత పారిస ఒపుెందెం లక్ష్యాలను చర్పకోవడానికి ప్రసుతత ఎన్డీసీలు సరిపోవు. ప్రపెంచదేశాలు ఐదేళ్ోకు ఒకసారి

తమ ఎన్డీసీలను మరిెంత పెెంచి ఐకారజా సమితికి ప్రతిపాదిెంచాలిస ఉనా విషయెం తెలిసిెందే. దీని ఉదేిశెం ఏమిట్ెంటే..

ప్రతిదేశెం వాయు ఉదాగరల తగిగెంపును ప్రతిష్కటతీకెంగా తీసుకుని పాారిస ఒపుెందెం లక్ష్యాలను అెందుకోవాలనాదే. ఈ

క్రమెంలో ప్రతి దేశెం విభినా లక్ష్యాలను నిర్ిశెంచ్చకుెంటుెంది. ఉదాహరణకు, యూరోపియన్ యూనియన్ తన గ్రీన్హౌస వాయు

ఉదాగరలను 2030 న్నటికి 55 శాతెం, యునైటెడ కిెంగడమ 2035 న్నటికి 78 శాతెం తగిగెంచడానికి కటుటబడాడయి. 2050

న్నటికి నికర సున్నాకి చర్పకోవడానిా ఫ్రాన్స, యూకేలు చట్టపరెంగానూ ఒక అవసరెంగా మారచయి. జపాన్, దక్షిణఫ్రికా,

అరాెంటీన్న, మెకిసకో, యూరోపియన్ యూనియన్లు అనీా 2050 న్నటికి నికరెంగా సున్నా సాథయికి చర్పకోవాలని

లక్షిసుతన్నాయి. 2060 చివరి న్నటికి నికర సున్నాకి చర్పకునెందుకు అెంతకెంటే ముెందు 2030 న్నటికి గరిషటసాథయి ఉదాగరల

సిథతికి చర్పకునెందుకు చైన్న కటుటబడెంది.

పారిస ఒపుెందెం అమలులో ఇపుటికే కొెంత పురోగతి జరిగిెంది. కానీ లక్షిెంచినెంత వేగెంగా మాత్రెం జరగడెం ల్దు. UN

చసిన ఇటీవలి విశ్లోషణ ప్రకారెం NDC లనిాెంటినీ నరవేరితే, శతాబిెం చివరిన్నటికి దాదాపు 2.7 ° C ఉష్ణోగ్రత పెర్పగుదలకు

దారితీసుతెంది.

పరిసిథతి ఇపుుడునా చెందెంగాన కొనసాగితే 2040 న్నటికి భూతాపోనాతి 1.5 ° C కు చర్పకుెంటుెంది. అెంతకెంటే ముెందుగాన

ఈ సాథయికి చర్పకున్నా ఆశచరాెం ల్దు. తగిన చరాలు తీసుకోని పక్ష్ెంలో మరిెంత ఎకుకవయేా అవకాశమూ ఉెంది. భూ

తాపోనాతి 2 ° C పెర్పగుదలతో వచచ ప్రమాదాలు గతెంలో కటిటన అెంచన్నల కెంటే తీవ్రెంగా ఉెంటాయని ఇటీవలి కాలెంలో

జరిగిన పరిశోధ్నలు విసుషటెం చసుతన్నాయి.

పాారిస ఒపుెందెం జరిగిన తర్పవాత 2018 మరియు 2021లలో ఇెంట్ర గవరామెెంట్ల్ పాాన్ల్ ఆన్ క్లోమేట చెంజ (IPCC)

రెండు నివేదికలు విడుదల చసి భూతాపోనాతి పెర్పగుదల 1.5°C ల్దా 2°C కు పెరగడెం మధ్ా ఉనా వాతాాసానిా ఎతిత

చూపిెంది. ఈ నివేదికల ప్రకారెం... భూతాపోనాతి 1.5 - 2 °C వరకూ ఉెంటే లక్ష్ల మెంది జీవనోపాధులు కోలోువడెంతోపాటు

మరణెంచాలిసన పరిసిథతి ఏరుడుతెంది.

భూతాపోనాతి మరిెంత ఎకుకవైతే ప్రతికూల పరిసిథతలు మరిెంత తీవ్రమవుతాయి.

ప్రపెంచవాాపతెంగా వాతావరణ విధాన్నలను నిరీారాెం చయడానికి శలాజ ఇెంధ్న కెంపెనీలు ఎలా లాబ్లయిెంగ చశాయో, పారిస

ఒపుెందానికి మదిత ఇసుతన్నామని చబుతన తమ లాబ్లయిెంగను ఎలా కొనసాగిెంచాయో ఇటీవలి పరిశోధ్నలు కొనిా సుషటెం

చశాయి. ఈ కెంపెనీలు నిరాహెంచిన రజకీయ లాబ్లయిెంగ ఫలితెంగాన పాారిస ఒపుెందెంలో శలాజ ఇెంధ్న్నల వాడకెం

తగిగెంపునకు, డీకారబనైజేషన్ ప్రసాతవన రల్దని అెంచన్న. భూతాపోనాతిని 1.5 - 2° C కు పరిమితెం చయాలెంటే శలాజ

ఇెంధ్న వాడకెం పెరగకూడదని సశాస్త్రీయమైన ఆధారలు ఉనాపుటికీ ఇలా జరగడెం గమన్నరహెం.

అెంతేకాదు... శలాజ ఇెంధ్నెం ఎగుమతి చస అనక దేశాలు చరచలను అడుడకునెందుకు, తదాార నిరోయాల ప్రక్రియను

మెందగిెంపజేసెందుకు ప్రయతాాలు చశాయి. ఈ క్రమెంలో శలాజ ఇెంధ్న్నల ప్రసాతవన కూడా రకుెండా ఉెండెందుకు

సాథనికెంగా రజకీయ ఉద్రికతతలను సృషిటెంచాయి. శలాజ ఇెంధ్న నిలాలు అధికెంగా ఉనా సౌదీ అర్బియా, యుఎస, కువైట,

రష్కా వెంటి దేశాలు చరచలను అడుడకోవడెం, వాతావరణ మార్పులపై జరిగిన పరిశోధ్నలను వివాదాసుదెం చయడాలను

ఇపుటికే గురితెంచార్ప.

సెంపనాదేశాలు తమ గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలను గణనీయెంగా తగిగెంచ్చకోవడెంలో మాత్రమే కాదు.. తగినెంత ఆరిథక

సాయెం అెందిెంచడెంలోనూ నిరోయాతీకెంగా విఫలమయాాయి. దీెంతో వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కన విషయెంలో

సెంపనా దేశాల న్నయకతాెంపై అపనమీకాలు ఏరుడాడయి. దీనివలో సాారతపూరిత ఉదేిశాలతో కూడన చముర్ప కెంపెనీలు

అభివృదిధ చెందుతనా కొనిా దేశాలలోనూ పటుట సాధిెంచ వీల్రుడెంది.

తదాార ప్రతాామాాయ ఇెంధ్న వనర్పల సాథనెంలో శలాజ ఇెంధ్న్నల వాడకెం మరిెంత పెరిగే అవకాశెం వచిచెంది.

భూతాపోనాతి విషయెంలో సతార, నిరోయాతీక చరా ల్కపోవడెం వలో చాలా దేశాల ప్రభుతాాలు ఆరిథక భారనిా ఎదురోకవాలిస

వసుతెంది. మానవ ప్రేరిత వాతావరణ మార్పుల ఫలితెంగా 2030 న్నటికి ప్రకృతి వైపరీతాాలను ఎదుర్కనెందుకే రోజుకు

దాదాపు 200 కోట్ో డాలర్పో ఖ్ర్పచ అవుతెందని ఒక అెంచన్న. ప్రకృతి వైపరీతాాల తీవ్రత పెరగడెంతోపాటు తరచూ

సెంభవిెంచడెం, వాతావరణెం తీర్పతెనుాలోో వచచ మార్పులు మానవ ఆరోగాెం, జీవనోపాధి, ఆహారెం, నీర్ప, జీవవైవిధ్ాెం, ఆరిథక

వృదిధ వెంటి వాటిపై ప్రతికూల ప్రభావెం పడనుెంది.

B) జీవవైవిధ్ా చరచలు ఇపుటివరకు ఏమి సాధిెంచాయి?

జీవవైవిధ్ాతకు ఆరిథక, జీవ, సామాజిక విలువలు ఎనోా ఉనాపుటికీ చాలాకాలెంగా మారకట ఆరిథక విలువను మాత్రమే

పరిగణలోకి తీసుకుెంటున్నార్ప.

జీవవైవిధ్ాత పరిరక్ష్ణ మానవాళి మొతాతనికి సెంబెంధిెంచిన విషయమని అెంతరాతీయ సాథయిలో తొలిసారి గురితెంచిన ద

కన్ానషన్ ఆన్ బయలాజికల్ డైవరిసటీ (సీబ్లడీ) ఒపుెందెం రియో డజెనీరోలో 1993లో ప్రపెంచదేశాలు అెంగీకరిెంచెందుకు

ప్రతిపాదిెంచార్ప. ఈ ఒపుెందెం పరావరణ వావసథలు, జ్ఞతలు మరియు వితతన్నలు వెంటి జనుా వనర్పలను వరితసుతెంది.

2010లో, కన్ానషన్ ఆన్ బయలాజికల్ డైవరిసటీ సభుాలు ‘‘జీవవైవిధ్ాెం కోసెం వ్యాహాతీక ప్రణళిక 2011-2020’ ను

ప్రతిపాదిెంచిెంది. జీవవైవిధాానిా దాని దాార ప్రజలకు అెందే లాభాలను కాపాడెందుకు అనిా దేశాలు చరాలు తీసుకోవాలని

ఈ పదేళ్ో కారాక్రమ ప్రణళికను ఆమోదిెంచార్ప. ఇెందులో భాగెంగా ‘ఐచీ’ బయోడైవరిసటీ టారగటస పేర్పతో 20 ప్రతిష్కటతీకమైన

వాసతవిక లక్ష్యాలను అెంగీకరిెంచార్ప.

అయితే 2020 న్నటికి కూడా ఈ ‘ఐచీ బయో డైవరిసటీ లక్ష్యాలు వేటిని పూరితగా అెందుకోల్దు. జీవవైవిధ్ాత నష్కటనికి

కారణలను పరిషకరిెంచ లక్ష్యెంతో చాలా లక్ష్యాలకు మితమైన ల్దా పేలవమైన పురోగతి ఉనాటుో విశ్లోషణలు చూపుతన్నాయి.

ఫలితెంగా జీవవైవిధ్ాతకు నషటెం కొనసాగుతన ఉెంది.

2021లో, కన్ానషన్ ఆన్ బయలాజికల్ డైవరిసటీకి సెంబెంధిెంచిన 15 వ కానఫరన్స ఆఫ పారీటస సమావేశాలు చైన్నలోని

కునిాెంగలో ప్రరెంభమవుతాయి. 2022లో పూరతవుతాయి.

జీవవైవిధ్ాత పరిరక్ష్ణకు కొతత ఫ్రేమవరకను ఏరుటు చసుకోవడెం, కొతత లక్ష్యాలను నిర్ిశెంచ్చకోవడెం ఈ సమావేశాల లక్ష్యెం.

కన్ానషన్ ఆన్ బయలాజికల్ డైవరిసటీకి అదనెంగా జీవవైవిధ్ాతకు సెంబెంధిెంచి మరో ఐదు ఇతర సమావేశాలు కూడా ఉన్నాయి.

జీవ వైవిధ్ాెంపై కన్ానషన్తో పాటు సాెంప్రదాయాలు, తడ భూములపై రమసర కన్ానషన్, మైగ్రేట్రీ కన్ానషన్తో సహా అడవి

జెంతవుల జ్ఞతలు (CMS), అెంతరిెంచిపోతనా జ్ఞతల వాణజాెంపై సమావేశెం (CITES), ఆహారెం మరియు వావసాయెం

మరియు ప్రపెంచ వారసతాెం కోసెం మొకకల జనుా వనర్పలపై అెంతరాతీయ ఒపుెందెం కన్ానషన్ (WHC) వెంటి మరో ఐదు

జీవవైవిధాానికి సెంబెంధిెంచినవి ఉన్నాయి. జీవవైవిధ్ాెం నషటెంపై ఈ అనక అెంతరాతీయ సమావేశాలు ఉనాపుటికీ, ఏదీ న్రవేర

ల్దు.

వాతావరణ మార్పు, జీవవైవిధ్ాత నషటెం అన రెండు సమసాల మధ్ా ఉనా సెంబెంధాలను గురితెంచి తదనుగుణెంగా లక్ష్యాలు

చరాలను అభివృదిధ చయడెం ప్రభుతాాలు ప్రరెంభిెంచడెం చాలా అవసరెం.

వాతావరణ మార్పు, పర్యావరణ సంక్షోభం ప్రభావం ఏంటి...

ఈ విభాగంలో మనం ప్రపంచవాాపతంగా వివిధ ప్రంతాలోో మనిషి ఆరోగాం, జీవనోపాధి, పర్యావరణ వావసథలు జీవవైవిధాంపై

వాతావరణ మార్పు, పర్యావరణ సంక్షోభం ప్రభావం ఏంటో స్థథలంగా తెలుసుకందం. ఈ ప్రభావాలన్నీ తీసుకనీ చరాల

మీద ఆధారపడి ఉంటాయి.

....మనిషి ఆరోగాం, జీవనోపాధి?

వాతావరణ మార్పు మనిషి ఆరోగాానిీ పాడుచేస్తంది. వాతావరణ సంబంధిత ఒత్తతడిని పంచి, వాాధులు, గాయాలు మరియు

మరణం, పోషకాహారలోపం వసుతన్నీయి. ఇవన్నీ కర్పవు, హరికేన్లో, వరదల వలో సంభవిసుతన్నీయి. వేడి పరిగేకొద్దీ ముప్పు

పర్పగుతంది. వాతావరణ మార్పు వలో అంటువాాధులు స్కే అవకాశం ఎకువవుతంది. ఉష్ణోగ్రత 1.5 న్లండ 2° C లేద

ఇంకా ఎకువ పరిగితే జంతవులు లేద ప్పర్పగుల న్లంచి మనిషికి స్కే వాాధులు అంటే.. మలేరియా, డంగ్యా జవర్యలు

ఎకువవుతాయి. ఉదహరణక కెన్నడలో వాతావరణ మార్పుతో లైమ్ డిసీజ్ పరిగిందని పరిశోధనలోో తేలంది.అనిీ ప్రంతాలోో

ఆరిథకవృదిిపై వాతావరణ మార్పు ప్రభావం చూపంది.

"వన్-హెల్త" విధాన్ననిా ఉపయోగిెంచడెం దాార మహమాీరిని తగిగెంచవచ్చచ. కోవిడ -19 వెంటి వాాధులు జెంతవులను

మానవులకు వాాపిసుతెంది. దీనిని మానవ-వనాప్రణులను మరియు పశువుల-వనాప్రణ పరసుర చరాలు పరిమితెం చయడెం

దాార నిరోధిెంచవచ్చచ. "వన్-హెల్త" విధానెంలో, విసతృత శ్రేణ నిపుణులు అనుభవెం మరియు నైపుణాెం - ప్రజ్ఞరోగాెం,

జెంతవుల ఆరోగాెం, మొకకల ఆరోగాెం మరియు పరావరణెం - మెర్పగైన ప్రజ్ఞరోగా ఫలితాలను సాధిెంచడానికి ఈ దిశగా

పని చసవారితో చరెండ. "వన్-హెల్త" విధానెం మానవ ఆరోగా విపతతలను నివారిెంచడానికి ఉపయోగిెంచవచ్చచ

ఉదా. కోవిడ-19 లాగా.

అట్వీ నిరూీలన వెంటి పరావరణ వావసథ క్షీణతను ఆపడెం మరియు తిపిుకొట్టడెం, మొకకలను కాపాడుతెంది వైదా

పరిశోధ్నలకు విలువైనది మరియు జూనోటిక్స వాాధి మహమాీరి ప్రమాదానిా కూడా తగిగసుతెంది.

భూతాపం 1.5 న్లంచి 2 ° C, అంతకంటే ఎకువ పరిగితే ఉషణ ‌మండలాలు, దక్షిణారిగోళంలోని ఉషోమండలాలోోని దేశాల

ఆరిథక వృదిిపై వాతావరణ మార్పు ఎకువ ప్రభావం చూపన్లంది. ప్రపంచవాాపతంగా అనిీ ప్రంతాలోో 2015 న్లంచే ఉష్ణోగ్రత

1.5 డిగ్రీలు పరిగింది. నిర్పపేదలపై వాతావరణ మార్పు ప్రభావం మరీ ఎకువ. భూతాపానిీ 1.5 డిగ్రీలక పరిమితం చేస్తత

2050 న్నటికి కొనిీ కోట్ో మందికి వాతావరణ సంబంధిత ముప్పు తప్పుతంది.

వాతావరణ మార్పు వలో కలగే వలసలు పరగడానిీ మనం ప్రతాక్షంగా చూసుతన్నీం. యూఎన్ రెఫ్యాజీ ఏజెన్నీ తెలపన వివర్యల

ప్రకారం, వలసదర్పలు, అంతరగతంగా నిర్యశ్రయులైన వార్ప (ఐడీపీలు), దేశం లేనివార్ప వాతావరణ సంక్షోభం

మొదటివర్పసలో ఉన్నీర్ప. చాలామంది వాతావరణ హాటస్పుటలలో ఉంటున్నీర్ప. వాత్తరేక వాతావరణంలో ఉండందుక

వారికి వనర్పలు ఉండవు. భారీఎతతన వానలు, ద్దరఘకాల కర్పవు, ఎడార్పలుగా మారడం, పర్యావరణ విధవంసం, సముద్రమట్టం

పరగడం, తపాన్లల లాంటి ప్రకృత్త విపతతల వలో ఇపుటికే రెండు కోట్ో మంది ఇళ్లో వదిలే తమ దేశాలోో వేరే ప్రంతాలక లేద

వేరే దేశాలక ఏటా వెళ్లతన్నీర్ప. 2020 చివరిన్నటికి 104 దేశాలోోని 70 లక్షల మంది అంతకముందు సంభవించిన విపతతల

వలో నిర్యశ్రయులయాార్ప. ఐడీపీలు ఎకువగా ఉనీ ఐదు దేశాలు.. అఫ్గగనిస్పథన్ (11 లక్షలు), భారత్ (9.29 లక్షలు), పాకిస్పథన్

(8.06 లక్షలు), ఇథియోపయా (6.33 లక్షలు), స్థడాన్ (4.54 లక్షలు). 2017లో ప్రకృత్త విపతతల వలో 15 లక్షలు మంది

అమెరికన్లో తాతాులకంగా లేద శాశవతంగా దేశంలో వేరే ప్రంతాలక వలస వెళ్లోర్ప.

....ఆహార భ్రదత?

ఆహార భ్రదత అంటే, ప్రజలందరికీ అనిీవేళలా భౌత్తక, స్పమాజిక, ఆరిథకంగా తగినంత, సురక్షిత, పోషకాహారం లభంచాల.

అది వారికి నచిి ఉండాల, వార్ప చుర్పగాగ, ఆరోగాంగా జీవించేందుక సరిపోవాల. పర్యావరణ సంక్షోభంతో మిత్రకీట్కాలు,

బలమైన మటిట లేక ఆహార భ్రదత కొరవడుతోంది. పర్పగుతనీ పోషకాహార అవసర్యలన్ల భూమి తీరిలేకపోతోంది. పర ‌సుతత

పరిస్థథతలోో ఇది మరింతగా కొనస్పగన్లంది.

భూతాపం, మార్పతనీ వరషపాతం, తీవ్ర వాతావరణ పరిస్థథతల వలో ఇపుటికే ఆహార భ్రదత ప్రభావితమైంది. వాతావరణ

మార్పులతో కొనిీ ప్రంతాలోో పంట్ దిగుబడులు తగాగయి, మరికొనిీచోట్ో పరిగాయి. ఆఫ్రికాలోని పొడిభూములు, ఆస్థయా,

దక్షిణ అమెరికాలోని పరవ ‌త ప్రంతాలోో ఆహార భ్రదతన్ల వాతావరణ మార్పు ప్రభావితం చేస్తంది.

స్పమాజిక మరియు ర్యజకీయ అంశాలనూ వాతావరణ మార్పులు ప్రభావితం చేసుతన్నీయి. పశ్చిమ ఆఫ్రికాలోని కొనిీ

ప్రంతాలు ఇందుక ఉదహరణ. సహేల్ భూములు ఎడార్పలుగా మారడంతో పశువుల కాపర్పలు తమ పశువుల మేత కోసం

దక్షిణానికి వలస వెళ్లతన్నీర్ప. ద్దంతో అకుడి రైతలు, పశువుల కాపర్పలతో వీరికి గొడవలవుతన్నీయి. ఫలతంగా హంస

భయంతో, ఆహారకొరత వసుతందని, ఆహార భ్రదత ఉండదనీ కారణాలతో పొలాలన్ల వదిలేస్థ వెళ్లోపోతన్నీర్ప.

1.5 ° C పర్పగుదల కంటే 2° C పరిగితే ఆహార అందుబాటు ఎకువ తగుగతంది. ముఖ్ాంగా సహేల్, దక్షిణాఫ్రికా, మధాధర్య,

మధా యూరప్, అమెజాన్ ప్రంతాలోో జోన్, వరి, గోధుమ, దిగుబడి తగిగంది. సబ-సహారన్ ఆఫ్రికా, ఆగేీయాస్థయా, మధా,

దక్షిణ అమెరికాలలో ఇతర చిర్ప ధాన్నాల దిగుబడి తగిగంది.

యూరప్ దక్షిణ ప్రంత, మధాధర్య ప్రంతాలోో వాతావరణ మార్పుల ప్రత్తకూల ప్రభావంతో పంట్లు, పశువుల దిగుబడి

తగగడంతో పాటు వాటిని వదిలేయాలీ వస్తంది కూడా.

ఉష్ణోగ్రతలు పరగడంతో పశువుల మేత అందుబాటు, వాాధుల వాాపత, న్నటివనర్పల అందుబాటున్ల బటిట పశువులపై పర ‌భావం

పడుతంది. వావస్పయంలోని ప్పర్పగులు, వాాధులలోనూ వాతావరణ మార్పుల వలో ప్రభావాలు కనిపసుతన్నీయి. 1.2 - 3.5°C

ఉష్ణోగ్రత పరిగితే ఆహార భ్రదత, అందుబాటు ప్రభావితమవుతాయని అంచన్న. అదే 3 - 4°C పరిగితే బాగా ఎకువ, 4 °C

మరియు అెంతకన్నా పరిగితే విపతత సంభవిస్పతయి. కారబన్డైయాకెసీడ గాఢత పరగడంతో ప్రధాన చిర్ప ధాన్నాలలోని

పోషకాలు, ప్రోటీన్లో తగుగతాయి. దంతో ఆహార, పోషకాల భద్రతపై ప్రభావం పడుతంది.

.... న్నటి భద్రత?

జలవనర్పలోో న్నణాత (కాలుషా స్పథయి), డిమాండు, అందుబాటున్ల బటిట న్నటిభద్రతన్ల లెకిుస్పతర్ప.

పర్యావరణ సంక్షోభం వలో తాగున్నటి వనర్పలు అంతరించిపోవడంతో పర్యావరణ వావసథలపై ఒత్తతడి పర్పగుతోంది.

ప్రపంచ జన్నభాలో 80% ఇపుటికే న్నటిభద్రత విషయంలో తీవ్ర ముప్పు ఎదుర్ుంటోంది. వాతావరణ మార్పుల వలో వర్యషల

తీర్ప మారడం వలో న్నటి అందుబాటుపై ప్రభావం పడి, న్నటి భద్రతక ముప్పు ఏరుడుతందనేది సుసుషటం. ఉషో పరవత ప్రంతాలోో

వరషపాతం పర్పగుతండగా, సమశీతోషో మండలాలోో వాతావరణ మార్పుల వలో తగుగతోంది. 2017లో దదప్ప 220 కోట్ో

మంది ప్రజలక రక్షిత తాగున్నర్ప అందలేదు. నద్దతీర్యలోో నివస్థసుతనీ 200 కోట్ో మంది న్నర్ప అందక ఇబబంది పడుతన్నీర్ప.

అకుడ అందుబాటులో ఉనీ తాగున్నటి కంటే 40% ఎకువ అవసరం ఉంది. ఆఫ్రికా, ఆస్థయా ఖ్ండాలోోని కొనిీ దేశాలోో ఈ

అవసరం 70% కంటే ఎకువ ఉంది.

సవచఛమైన తాగున్నర్ప అందుబాటులో లేకపోవడం ఆహార భ్రదత సమసా కూడా. మంచిన్నళోన్ల ప్రపంచవాాపతంగా ప్రధానంగా

స్పగున్నర్పగా వాడుతన్నీర్ప. దాదాపు 1.2 బిలియన్ ప్రజలు తీవ్రమైన నీటి కొరత మరియు కొరత వావసాయానికి సవాలు

ప్రెంతాలోో నివసిసుతన్నార్ప. గత శతాబీ కాలంగా జన్నభా వృదిి, పారిశ్రామిక, వావస్పయ పన్లలు, జీవన ప్రమాణాలు

పరగడంతో ప్రపంచవాాపతంగా న్నటికి డిమాండు పరిగింది. ప్రపంచవాాపతంగా చితతడి నేలలు అంతమవుతన్నీయి, దంతో

ప్రపంచంలోని చాలా ప్రంతాలోో న్నటి న్నణాత దెబబత్తంటోంది.

.....భూమి ఆధారిత జీవవైవిధాం, పర్యావరణ వావసథలు?

పర్యావరణ వావసథలు భూమికి ప్రణాధారం. మానవజాత్తకి, ఇతర జీవజాతలకూ ఇవే ఆధారం. గత కొనిీ దశాబాీలుగా

మన్లషులు సహజ ప్రకృత్త వావసథలన్ల విసతృతంగా, శరవేగంగా మార్పసుతన్నీర్ప. భూమి మార్పు వలో మన్లషుల ఆయుుః

ప్రమాణాలు ఆరిథకాభవృదిి పరిగాయి. కాన్న అనిీ ప్రంతాలు, అనిీ వర్యగల వర్ప ద్దని ప్రయోజన్నలు పొందలేదు. చాలామందికి

నషటం కలగింది. భూమి ప్రసుతత, భావి మానవ క్షేమానిీ ఎంతవరక తటుటకంటుందనే విషయానిీ పటిటంచుకోకండా ఆరిథక,

స్పమాజిక, స్పంకేత్తక అభవృదిి ముందుక వెళ్లోపోయింది.

కొనిీ జాతలు అంతరించే రేటు స్పధారణం కంటే కొనిీ వందలరెటుో పరిగింది. వాతావరణ మార్పు వలో కొనిీ జాతల

మన్లగడక ముపు ఏరుడింది. భూతాపోనీత్త రెండు డిగ్రీలు పరిగితే 20-30% వృక్ష, జంతజాతలు అంతరిస్పతయి. భూతాపం

ఇంకా పరిగితే ఈ రేటు ఇంకా ఎకువవుతంది. దదప్ప 5 లక్షల జాతలక ద్దరఘకాల మన్లగడక అవసరమైన ఆవాస్పలు లేవు.

వాటి ఆవాస్పలన్ల ప్పనర్పదిరించకపోతే కొనిీ దశాబాీలోోనే అవన్నీ అంతరించే ప్రమాదం ఉంది.

ఉష్ణోగ్రత 2 °C పరిగితే పర్యావరణ వావసథలలోని 13% రూపాంతరం చందుతాయి. ఉదహరణక రెయిన్ ఫ్గరెస్టట న్లంచి

సవన్నీ వావసథలు అయిపోతాయి. రెండు డిగ్రీలు పరిగితే ఈ మార్పు 20-38%, న్నలుగు డిగ్రీలు పరిగితే 35% ఉంటుంది.

భూతాపోనీత్త వలో వాతావరణ ప్రంతాలు మారతాయని, ఉషోప్రంతాలోో కొతతగా వేడి వాతావరణం ఏరుడట్ం వలో

కారిిచుిలు పరిగి కరవు ప్రంతాలూ ఎకువవుతాయనడంలో అన్లమానం లేదు.

2020లో ప్రపంచవాాపతంగా ఉనీ భూ ఉపరితలంలో న్నలుగోవంత దదప్ప సహజ ంగానే పనిచేస్థత, దని జీవవైవిధాం

చాలావరక బాగానే ఉంది. ఈ ప్రంతం చాలావరక పొడి, చలోటి లేద పరవత ప్రంతాలోో ఉండట్ంతో మానవ జన్నభా తకువ

ఉండి మార్పు కూడా తకువగానే ఉంది.

....సముద్రాలు మరియు మతీయజాతలు ?

సముద్రాలు అపార జీవవైవిధా నిలయాలు. ఇకుడ స్థక్షమజీవుల న్లంచి సముద్ర క్షీరదల వరక అన్నీ ఉంటాయి. కాన్న

సముద్రాలోో మూడింట్ రెండంతలు మనిషివలో ప్రభావితమయాాయి. అత్తగా చేపలవేట్, తీరప్రంతాలోోన్ల, సముద్రాలోో కూడా

మౌలక సదుపాయాలు పంచడం, నౌకాయానం, సముద్రాల ఆమీోకరణ లాంటివాటితో నషటం వాటిలుోతోంది. 2015లో మొతతం

సముద్ర చేపలోో మూడోవంతన్ల అధికంగా వేటాడార్ప. ద్దనివలో చేపలు తగిగపోయి, ఆహారభదర ‌తక ముప్పు కలుగుతోంది.

తీరప్రంతాలోో ఎర్పవుల వాడకం వలో చేపలనేవి లేని 400క పైగా డడజోన్లో ఏరుడాాయి. వాటి విసీతరోం 2.45 లక్షల చదరప్ప

కిలోమీట్ర్పో. అంటే అది ఈకెవడార్ లేద యూకే కంటే పదీది. 2021లో ఫ్లోరిడాలో వదిలేస్థన ఎర్పవుల పాోంటు వలో న్నచు

పరిగిపోయి ట్న్లీలకొద్దీ చేపలు మరణంచాయి.

సముద్రాలోో పాోస్థటక్ కాలుషాం 1980 న్లంచి పదిరెటుో పరిగింది. పాోస్థటక్ వార్యథలోో 60-80% సముద్రాలోోనే ఉంటున్నీయి.

పాోస్థటక్ అనిీ సముద్రాలోో, అనిీ లోతలోో ఉండి కెరటాలోోనూ కనిపస్తంది. సముద్రాలోో పాోస్థటక్ వార్యథల వలో పర్యావరణంపై

ప్రభావం పడుతంది. వీటిని చాలా చేపజాతలు, సముద్ర జంతవులు త్తనేస్పతయి. చేపలజాతలు, తీరప్రంత పర్యావరణం

తీవ్రంగా దెబబత్తంటుంది. సముద్రాలోో పరిగే గడిా న్లంచి అడుగు భాగంలో ఉండ అడవులు కూడా భూతాపం వలో ఎకువగా

నషటపోతాయి.

ప్రసుతతం భూమీీద ఉనీ సముద్రాలు ప్రపంచవాాపతంగా విడుదలవుతనీ కరబన ఉదగర్యలోో 30 శాతానిీ, వాతావరణంలో ఉనీ

అధిక వేడిని శోషించుకంటున్నీయి. ద్దంతో సముద్రాల ఉష్ణోగ్రత పర్పగుతోంది. 1993 న్లంచి సముద్రాలు వేడకేు రేటు

రెటిటంప్ప కంటే ఎకువైంది. ఫలతంగా పగడప్ప దిబబలు ధవంసం కావడం, కొంతమేర సముద్రజీవాలు అంతరించడం లాంటివి

జరిగాయి. వాతావరణ మార్పు మరియు 1.5 °C వది మునుపటి కెంటే 10 నుెండ 30 శాతెం వరకు తగుగతెందని అెంచన్న

వేయబడెంది, మరియు 2°C కెంటే ఒక శాతెం తకుకవ వేడెకకడెం (అెంటే 99 శాతెం 2 ° C వేడ వది పగడపు దిబబలు పోతాయి)

పగడపు దిబబలకు ముఖ్ాెంగా హాని కలిగిసాతయి.

సుమార్ప 40 శాతెం ప్రపెంచ జన్నభా తీరనికి 100 కిమీ (60 మైళ్లు) లో నివసిసుతన్నార్ప. ప్రపెంచెంలోని దాదాపు 10 శాతెం

సముద్ర మటాటనికి 10 మీట్రో కెంటే తకుకవ ఉనా తీరప్రెంతాలలో జన్నభా నివసిసుతెంది. వాతావరణ మార్పు వలో

సముద్రమటాోలు పర్పగుతన్నీయి, సముద్రజలాలు వేడకుతన్నీయి, కరబనడై ఆక్లసడ శోషణ వలో మరింత ఆమీోకరణం

అవుతన్నీయి. ఉష్ణోగ్రత పర్పగుదలన్ల 2°C కంటే తకువ స్పథయిలో ఉంచిన్న, ప్రపంచంలోని అనిీ ప్రంతాలోో ఉండవార్ప,

ముఖ్ాంగా తీరప్రంత వాసులు సముద్రాలోో జరిగే మార్పులక అలవాటు పడాలీ ఉంటుంది. సముద్ర ఉష్ణోగ్రతలు పరగడం

వలో చాలావరక సముద్రజాతలు తమ ప్రవరతనన్ల, ఉండ ప్రంతాలన్ల మార్పికన్నీయి.

సముద్ర ఉష్ణోగ్రతలు వేడెకకడెం వలో, అనక సముద్ర జ్ఞతలు వాటి ప్రవరతనను మరియు సాథన్ననిా మార్పచకున్నాయి, వివిధ్

జ్ఞతలతో కలవడెం, పరావరణ వావసథలకు అెంతరయెం కలిగిెంచడెం మరియు వాాధి వాాపిత ప్రమాదానిా పెెంచ్చతెంది.

గత మరియు భవిషాతత గ్రీన్హహస వాయు ఉదాగరల కారణెంగా అనక మార్పులు శతాబ్దిలుగా తిరిగి పొెందల్నివి సహస్రాబ్దిలు,

ముఖ్ాెంగా సముద్ర ప్రసరణలో మార్పులు, మెంచ్చ పలకలు మరియు ప్రపెంచ సముద్ర మట్టెం.

పదకోశెం

అనుసరణ: ఇతర పరిసిథతలకు సరిపోయేలా సర్పిబ్దటు, మార్పులు, వృదిధ చయడెం.

కారబన్ బడెాట: నిరిిషట కాలెంలో ఒక దేశెం, కెంపెనీ, సెంసథ అెంగీకరిెంచిన అతిపెది కారబన్డైయాక్లసడ మొతతెం.

కారబన్ డయాక్లసడ (CO2): ఒక భాగెం కారబన్, రెండు భాగాల ఆకిసజన్ కలిగిన వాయువు కారబన్ డయాక్లసడ.

కానఫరన్స ఆఫ పారీటస (COP): యునైటెడ నషన్స ఫ్రేమవరక కన్ానషన్ ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ అమలుపై సమీక్ష్, పరావేక్ష్ణలకు

నిరోయాతీకమైన అధికారలు గల సెంసథ.

డీకారబనైజిెంగ: విదుాదుతుతితకి అతితకుకవ కరబన ఉదాగరలు కల వనర్పలను వాడట్ెం దాార కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలను

తగిగెంచడెం. దీనివలో వాతావరణెంలోకి తకుకవ మొతాదులో గ్రీన్హౌస వాయువులు విడుదలవుతాయి.

ఆరిథక అభివృదిధ: ఆరిథక వృదిధ అెంటే ఒక మారకటలో ఉతుతిత అయేా వసుత, సవలు ఎకుకవ కావడెం. (ఉదాహరణకు ఒక దేశ

ఆరిథక వావసథ). ఆరిథక అభివృదిధని సూథల జ్ఞతీయోతుతిత (జీడీపీ) రూపెంలో కొలుసాతర్ప.

ఈకిాటీ: అెంతరాతీయ పరావరణ చటాటలోో.. ‘‘అెందరికీ సమానమైన.. కానీ భినామైన బ్దధ్ాతలు’’ అనాది ఒక సిదాధెంతెం.

ప్రపెంచసాతయి పరావరణ విధ్ాెంసానిా ఎదుర్కన విషయెంలో అనిా దేశాల బ్దధ్ాత ఉనాపుటికీ ఆ బ్దధ్ాత అెందరికీ

సమానెంగా మాత్రెం ఉెండదని ఈ సిదాధెంతెం చబుతెంది.

దోపిడీ/శోషణ: సెంత ప్రయోజన్నల కోసెం ఇతర్పలను ల్దా ఇతర్పలకు చెందిన వాటిని అన్నాయెంగా ఉపయోగిెంచడెం. ఇలా

ఉపయోగిెంచ వాటిపై శ్రదధ కూడా పెట్టకపోవడెం.

అెంతరిెంచిపోవడెం: ఏదైన్న జీవజ్ఞతిలో చిట్టచివరిది కూడా మరణెంచినపుుడు ఆ జీవజ్ఞతి అెంతరిెంచిపోయిెందని అెంటాము.

ఆ చిట్టచివరి జీవెం మరణెంచిన క్ష్ణెం నుెంచ అది మొదలవుతెంది.

GDP: సూథల జ్ఞతీయోతుతిత అనది ఒక దేశెంలో నిరిిషట సమయెంలో వసుత, సవల ఉతుతిత దాార జోడెంచిన విలువను

కొలిచెందుకు ఉపయోగిెంచ ప్రమాణకమైన కొలత.

గ్రీన్లాాెండ మెంచ్చ పలక: గ్రీన్లాాెండ ఉపరితలెంలో దాదాపు 79 శాతెం భాగానిా ఆక్రమిెంచిన విసాతరమైన మెంచ్చభాగెం. దీని

విసీతరోెం దాదాపు 1,710,000 చదరపు కిలోమీట్ర్పో. అెంటారికటిక తర్పవాత ఇదే అతిపెది మెంచ్చ పలక.

గ్రీన్హౌస వాయువులు: యునైటెడ నషన్స ఫ్రేమవరక కన్ానషన్ ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (UNFCCC)తోపాటు, కోాటో ప్రోటోకాల్

కూడా గురితెంచిన ఆర్ప గ్రీన్ హౌస వాయువులు.. కారబన్ డైయాక్లసడ, మీథేన్, నైట్రస ఆక్లసడ, హైడ్రోఫ్లోరో కారబన్స,

పెరఫ్లోరోకారబన్స, సలఫర హెకాసఫోోరైడ.

సాథనిక ప్రజలు: ‘‘సాథనికులు’’ అనాదానిా ఐకారజా సమితి విభాగెం ఏదీ అధికారికెంగా నిరాచిెంచల్దు. సాధారణ నిరాచనెం

ప్రకారెం.. మాత్రెం సాథనికులు అెంటే.. ఒక దేశెం ల్దా భౌగ్లళిక ప్రెంతెంలో భినాజ్ఞతలు, ప్రతెంఆలకు చెందిన వార్ప

విచచసెందుకు ముెందుగాన అకకడ ఉనా మునుపటి తరల వారసులు. కొతతగా వచిచన వార్ప ఆక్రమణ, వృతిత, వలస వెంటి

అనక కారణల సాయెంతో ఆధిపతాెం చలాయిెంచడెం మొదలుపెటాటర్ప. ప్రపెంచవాాపతెంగా 70 దేశాలోో సుమార్ప 37 కట్ో

మెంది సాథనికులు ఉన్నారని అెంచన్న.

పారిశ్రామిక విపోవెం: ఆధునిక చరిత్రలో, పారిశ్రామిక విపోవెం అనది వావసాయెం, చతివృతతల ఆధారిత ఆరిథక వావసథ నుెంచి

పరిశ్రమ, యెంత్రాలచ ఆధిపతాెం చలాయిెంచ దశగా జరిగిన మార్పు ప్రక్రియ. ఇది 18వ, 19వ శతాబ్దిలలో జరిగిెంది.

ఇెంట్ర గవరామెెంట్ల్ పాాన్ల్ (IPCC)ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ: ఐకారజా సమితికి చెందిన భినాదేశాల సెంసథ ఈ

ఇెంట్రగవరామెెంట్ల్ పాాన్ల్ ఆన్ క్లోమెటఛెంజ మానవ ప్రేరిత వాతావరణ మార్పులపై శాస్త్రీయ, ఆబ్జాకిటవ్ సమాచారనిా

అెందిసుతెంది. వాతావరణ మార్పుల సహజ, రజకీయ, ఆరిథక ప్రభావాలు, నష్కటలు, సాధ్ామైన ప్రతిసుెందనలను

ప్రతిపాదిసుతెంది.

తకుకవ కారబన్: వాతావరణెంలోకి విడుదలయేా కారబన్డైయాక్లసడ మోతాదు సాపేక్ష్ెంగా తగేగలా చస ల్దా కారణెం కావడెం.

తటుటకోవడెం(మిటిగేషన్): తీవ్రత, ప్రమాదెం ల్దా బ్దధ్లను తగిగెంచెందుకు తీసుకున చరా.

జ్ఞతీయెంగా నిరధరిెంచిన కాెంట్రిబ్యాషన్స (ఎన్డీసీ): యునైటెడ నషన్స ఫ్రేమవరక కన్ానషన్ ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (UNFCCC)

కిెంద ఒకోక దేశెం తగిగెంచాలని నిరోయిెంచిన గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలు

వాతిర్క ఉదాగరలు: వాతావరణెం నుెంచి కారబన్ డైయాక్లసడను తొలగిెంచెందుకు చపటేట చరాలోో ఒకదానిా వాతిర్క ఉదాగరలని

పిలుసాతర్ప.

పారిస ఒపుెందెం: పారిస ఒపుెందెం అనది వాతావరణ మార్పులపై చట్టబదధమైన అెంతరాతీయ ఒపుెందెం మార్పు, దీనిా

2015లో సీాకరిెంచార్ప.

కాలుషాెం: కాలుషాెం అనది మానవ చరాల దాార పుట్టవచ్చచ. ఉదాహరణకు మహా సముద్రాలోోని చతత ల్దా వావసాయెం

దాార కొటుటకుపోయే రసాయన్నలు.

శాస్త్రీయ విపోవెం: 16 మరియు 17 వ శతాబ్దిలలో ఆలోచనలోో వచిచన మార్పు. ఈ కాలెంలో సైన్స... తతాశాస్త్రెం,

సాెంకేతికతలకు భినాెంగా ఒక సెంత విభాగెంగా ఎదిగిెంది. ఈ కాలెం ముగిస సమయానికి యురోపియన్ న్నగరకతకు

కేెంద్రబిెందువుగా క్రైసతవ మతెం సాథనెంలో సైన్స నిలిచిెంది.

ఉష్ణోగ్రతల మారిుడ: డగ్రీల సలిసయస (C) నుెంచి ఫారన్హీట (° F):1°C = 1.8°F

1.2°C = 2.6°F

1.5C = 2.7°F

2C = 3.6°F

2.5C = 4.4°F

3C = 5.4°F

3.5C = 6.2°F

4C = 7.2°F

4.5C = 8.1°F

5C = 8.8°F

6C = 10.8°F

ప్రసాతవనలు (References)

• https://globalassembly.org/

• Global Assembly wiki

• https://www.ipcc.ch/2021/08/09/ar6-wg1-20210809-pr/

• https://www.undp.org/publications/peoples-climate-vote

• https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2019/05/nature-decline-unprecedentedreport/

• https://www.wri.org/insights/climate-change-could-force-100-million-people-poverty-2030-4-ways-we-can-step-adaptation

• https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2019/05/nature-decline-unprecedentedreport/

• https://media.nature.com/original/magazine-assets/d41586-019-03595-0/d41586-019-03595-0.pdf?fbclid=IwAR0iOMQsTuaP8XU76CnmIcqyKzXcJQEHvkKSyYhCDCurIWecbtKaVfXUbPE

• https://www.ipcc.ch/sr15/chapter/spm/

• https://www.ipcc.ch/2021/08/09/ar6-wg1-20210809-pr/

• https://wedocs.unep.org/xmlui/bitstream/handle/20.500.11822/34949/MPN_ESEN.pdf

• https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/un-report-worlds-forests-continueshrink-urgent-action-needed

• https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/our-global-food-system-primary-driverbiodiversity-loss

• https://www.bfn.de/en/activities/agriculture/agricultural-biodiversity.html

• https://www.chathamhouse.org/2021/02/food-system-impacts-biodiversity-loss

• https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2019/05/nature-decline-unprecedentedreport/

• https://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/5session_factsheet1.pdf

• https://www.worldbank.org/en/topic/indigenouspeoples

• https://theconversation.com/protecting-indigenous-cultures-is-crucial-for-saving-the-worldsbiodiversity-123716

• https://pubs.iied.org/sites/default/files/pdfs/migrate/G03843.pdf

• https://www.unep.org/news-and-stories/story/indigenous-rights-solution

• https://ipcca.info/

• https://www.klimanavigator.eu/dossier/artikel/055467/index.php

• https://www.un.org/en/observances/indigenous-day

• https://theconversation.com/humanity-and-nature-are-not-separate-we-must-see-them-asone-to-fix-the-climate-crisis-122110

• https://www.gutenberg.org/files/59/59-h/59-h.htm

• https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/34438/EGR20ESE.pdf?sequence=25

• https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9d09ccd1-e0dd-11e9-9c4e-01aa75ed71a1/language-en

• https://www.statista.com/statistics/1224630/cumulative-co2-emissions-united-stateshistorical/

• https://www.researchgate.net/publication/337033405_The_Truth_Behind_the_Climate_Pledges

• https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev-environ-012220-011104#articledenial

• https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_da ta/file/962785/The_Economics_of_Biodiversity_The_Dasgupta_Review_Full_Report.pdf

• https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement

• https://www.ipcc.ch/sr15/chapter/glossary/

• https://www4.unfccc.int/sites/NDCStaging/Pages/All.aspx

• https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/nationally-determinedcontributions-ndcs/nationally-determined-contributions-ndcs

• https://drive.google.com/file/d/1-9fSRKJOgEn7h4IdZQxSNfOTNAhqcYaE/view

• https://ec.europa.eu/clima/eu-action/climate-strategies-targets/2030-climate-energyframework_en

• https://www.gov.uk/government/news/uk-enshrines-new-target-in-law-to-slash-emissions-by-78-by-2035

• https://apnews.com/article/europe-business-china-environment-and-nature-climate-change-7e29d68ea8a77ee8ebbe1460f0f09ffd

• https://unfccc.int/news/full-ndc-synthesis-report-some-progress-but-still-a-big-concern

• https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-Chap13_FINAL.pdf

• https://www.un.org/depts/los/biodiversity/prepcom_files/BowlingPiersonandRatte_Common_Concern.pdf

• https://www.ipcc.ch/sr15/chapter/spm/

• https://www.ipcc.ch/report/ar5/syr/

• https://www.who.int/news-room/q-a-detail/one-health

• https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_Full_Report_High_Res.pdf

• https://www.unhcr.org/climate-change-and-disasters.html

• https://www.un.org/en/chronicle/article/will-there-be-climate-migrants-en-masse

• https://www.internal-displacement.org/global-report/grid2021/

• https://www.internal-displacement.org/countries/united-states

• https://www.un.org/waterforlifedecade/food_security.shtml#:~:text=What%20is%20food%20security%3F,a%20productive%20and%20healthy%20life.

• https://www.ipcc.ch/srccl/

• https://time.com/5324712/climate-change-nigeria/

• https://www.eea.europa.eu/highlights/climate-change-threatens-future-of

• https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf

• https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ar5_wgII_spm_en.pdf

• http://www.fao.org/3/cb1447en/online/cb1447en.html#chapter-executive_summary

• https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43354/9241563095.pdf

• https://ipbes.net/sites/default/files/inline/files/ipbes_global_assessment_report_summary_for_policymakers.pdf

• https://www.ipcc.ch/srccl/

• https://www.theguardian.com/us-news/2021/jul/17/florida-red-tide-fertilizer-plant-spill

• https://www.un.org/sustainabledevelopment/wp-content/uploads/2017/05/Ocean-fact-sheetpackage.pdf

• https://www.britannica.com/topic/common-but-differentiated-responsibilities

• https://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/5session_factsheet1.p

భాగము - 1

వివిధ సందర్భాలు మరియు మార్భాలు 1

వివిధ ఉష్ణోగ్రత పెర్పగుదల దృశ్యయలు ఏమిటి మరియు వాతావరణ ఉప్శమన మార్భాల యొకక భవిషయత్తి, ముందునా సవాళ్లు

మరియు అనిశ్చిత్తలు?

ఉష్ణోగ్రత

"క్లుమేట్స మోడల్స్" అనేవి అధునాతన కంప్యయటర్ అనుకరణలు, ఇవి భవిషయత్తిలో భూమి యొకక వాతావరణంపై గ్రీన్హౌస్

వాయు ఉద్గార్భలలో మార్పుల ప్రభావాలను విశ్లుషంచడానిక్త ఉప్యోగిస్తిర్ప. వాతావరణ మార్పులను తగిాంచడానిక్త విధానాలు

మరియు స్తంకేతికతలను ఎలా ఉప్యోగించవచ్చి ప్రిశోధంచడానిక్త వీటిని కూడా ఉప్యోగించవచ్చి. వాతావరణం మార్పు

తగిాంచడం అంటే గ్రీన్హౌస్ వాయువుల ఉద్గార్భలను తగిాంచడానిక్త లేద్గ నిరోధంచడానిక్త చేసే ప్రయతాాలు అని సూచిసుింది.

తాజా IPCC నివేదిక, శ్యస్త్రీయత నమూనాల ఆధారంగా వాతావరణ మార్పు కోసం ఐదు స్తధయప్డే సందర్భాలు అందించింది.

CO2 మరియు ఇతర గ్రీన్హౌస్ వాయువుల స్తాయని బటిి ఉద్గార్భల ప్రిణామాలను బటిి తదుప్రి దశ్యబ్దాలలో ఇవి "చాలా

తకుకవ" నుండి "చాలా ఎకుకవ" వరకు ఆశ్చంచదగిన విధంగా భూమి వేడెకేక స్తాయని వివరిస్తియ.

జ్నాభా, భూ వినియోగం, వాణిజ్యం మరియు పెట్లిబడిలో మార్పులను, విధానాలు, మన వయక్తిగత ఆహార్భలు మరియు

ఉద్గార్భలను నియంత్రంచడానిక్త ఇపుుడు తీసుకునా ప్రయతాాలను బటిి ప్రిణామాలు కూడా మార్పతూ ఉంటాయ.

• "చాలా ఎకుకవ" ఉద్గార్భల సందర్భాలలో, ప్రప్ంచం కారబన్-ఇంటెని్వ మారాంలో కొనస్తగుత్తంది. ఇపుుడు ఉనా CO2 ఉద్గార్భలను ప్రసుిత స్తాయల నుండి 2100 నాటిక్త మూడు రెట్లు పెరగడానిా మరియు శతాబాం చివరిక్త 3.3 - 5.7 °C మధయ వేడెకకడం మనం చూస్తిము.
• " అధక " ఉద్గార్భల సందర్భాలలో, CO2 ఉద్గార్భలను అరికటిడానిక్త చాలా తకుకవ చరయ తీసుకొనబడుతాయ, CO2 ఉద్గార్భలు ప్రసుిత స్తాయల నుండి 2100 నాటిక్త రెటిింపు కావడం మరియు శతాబాం చివరినాటిక్త 2.8 - 4.6 °C వేడెకకడం మనం చూస్తిము.
• "ఇంటర్మీడియట్స" ఉద్గార్భల సందర్భాలలో, CO2 ఉద్గార్భలు శతాబాం మధయ వరకు ఇపుుడు ఉనా స్తాయలో ఉంటాయ మరియు తర్పవాత నెమీదిగా తగుాతాయ. మనం 2100 నాటిక్త 2.1-3.5 °C వేడెకకడం చూస్తిము.
• "తకుకవ" ఉద్గార్భల సందర్భాలలో, ప్రప్ంచం 2020 లో CO2 ఉద్గార్భలు ప్రిమితం చేయడానిక్త చరయ తీసుకోవడం ప్రారంభిసుింది. 2075 నాటిక్త CO2 ఉద్గార్భలు నికర సునాాక్త చేర్పకుంటాయ మరియు 2100 నాటిక్త 1.3 - 2.4 °C మధయ వేడెకకడం జ్ర్పగుత్తంది.
• " చాలా తకుకవ "ఉద్గార్భల సందర్భాలలో, CO2 ఉద్గార్భలు 2020 నుండి వేగంగా తగుాతాయ మరియు 2050 సంవత్రం నాటిక్త నికర-సునాాక్త చేర్పకుంటాయ. మనం శతాబాం ముగిసే సమయానిక్త 1.0 - 1.8°C వేడెకకడం చూస్తిము.

B. సవాళ్లు మరియు ట్రేడ్-ఆఫలు

IPCC ద్గార్భ వివరించబడిన అనిా సందర్భాలలో, 2040 నాటిక్త 1.5 °C వేడెకేక అవకాశం ఉంది. ఇది ప్రసుిత కాలంతో

పోలిసేి సహజ్ మరియు మానవ వయవసాలకు పెరిగిన ప్రమాద్గనిా సూచిసుింది. ఏదేమైనా, 2 °C లోప్ల లక్షయం ఉంచడం కూడా

ర్భబోయే దశ్యబాంలో ఉతుతిి చేయబడే ఉద్గార్భల స్తాయపై చాలా ఆధారప్డి ఉంట్లంది మరియు 2 ° C వేడి తకుకవ ఉద్గార్భల

సందర్భాలలో మాత్రమే నివారించబడుత్తంది.

సుదూర విధానం, స్తంకేతికత మరియు ప్రవరిన మార్పులు లేకుండా, ప్రప్ంచం 3 °C క్త వేడెకకడం లేద్గ ఇంకా ఎకుకవకు

చేర్పకుంట్లంది. 3 °C ఉనా ప్రప్ంచం ప్రసుితానిక్త చాలా భినాంగా ఉంట్లంది: తీవ్రతతో ఉష్ణోగ్రత వేడి తరంగాలు మరియు

కర్పవు, హంస్తతీక త్తఫానులు, వరషపాతం మరియు వరదల యొకక మరింత సుషిమైన ప్రమాద్గలు వస్తియ. ఇది ప్రప్ంచం

అంతటా చ్చట్టి ఉనా ప్ర్భయవరణ వయవసాలు మరియు సమాజాలకు తీవ్రమైన ప్రిణామాలను కలిగిసుింది.

వాతావరణం మరియు ప్ర్భయవరణ సంక్షోభానిా ఎలా ప్రిషకరించాలో నిరోయంచడం ప్రాథమికంగా కోర్పకునేది ఏవైనా

సందర్భాలలో అంతర్మునంగా ఉనా సవాళ్లు మరియు ర్భజీలను అరాం చేసుకోవడం. ఈ సవాళ్లు మరియు ర్భజీలను బ్దగా అరాం

చేసుకోవడానిక్త, ఇకకడ మనము గ్లుబల్స వారిీంగ్ను 1.5 ° C క్త ప్రిమితం చేయాలని అంతర్భాతీయంగా అంగీకరించిన పారిస్

ఒప్ుందం లక్ష్యయనిా అనేాషస్తిము.

గ్లుబల్స వారిీంగ్ను 1.5 ° C క్త ప్రిమితం చేయడానిక్త, కారబన్ డయాక్ల్డ్ యొకక ప్రసుిత ప్రప్ంచ ఉద్గార్భలను 2030 నాటిక్త

సగం తగిాంచాలి్న అవసరం ఉంది మరియు ప్రప్ంచవాయప్ింగా 2050 సంవత్ర్భనిక్త నికర-సునాా CO2 ఉద్గార్భలను

చేర్పకోవాలి, అలాగే మీథేన్ మరియు నైట్రస్ ఆక్ల్డ్ వంటి ఇతర గ్రీన్హౌస్ వాయు ఉద్గార్భలలో ఎకుకవ తగుాదల స్తధంచడం.

ఈక్తాటీని ప్రిగణనలోక్త తీసుకోవడం అంటే ధనిక దేశ్యలు పేద దేశ్యల కంటే తమ ఉద్గార్భలను ఎకుకవగా తగిాంచడం.

ఒక ఆందోళన ఏమిటంటే, శక్తి వినియోగంలో పెదా తగిాంపులు పారిశ్రామిక, ధనిక దేశ్యలలో జీవన ప్రమాణాలను

తగిాంచగలవు, అలాగే పేద దేశ్యలలో జీవన ప్రమాణాలను మెర్పగుప్రిచే స్తమర్భాయనిా ప్రిమితం చేస్తియ. పేద దేశ్యలలో జీవన

ప్రమాణాలను మెర్పగుప్రచడానిక్త కొనిా సందర్భాలోు శక్తి వినియోగం మరియు సమరావంతమైన స్తంకేతికత మరియు ప్రజా

సేవలలో పెట్లిబడి వంటి అంశ్యలలో పెర్పగుదల అవసరం అవుత్తంది.

ఇటీవలి చేసిన అంచనాల ప్రకారము ప్రప్ంచంలోని శక్తి అవసర్భలను తగిాంచేడానిక్త అధక వినియోగం బ్దగా తగిాంచబడం

వలన అందరికీ మంచి జీవన ప్రమాణాలను స్తధంచవచిని చేపుుత్తనాాయ. దీనిని ప్రిషకరించడానిక్త కొనిా అవసరమైన

మార్భాలు ఇందులో ఉనాాయ:

1. గాలి, సౌర, మరియు సమాంతరంగా, శ్చలాజ్ ఇంధన శక్తి ఉతుతిిలో పెట్లిబడి తగిాంచడం మరియు తొలగించడం వంటి తకుకవ మరియు కారబన్ లేని స్తంకేతికతల నుండి సాచఛమైన శక్తి ఉతుతిిని పెంచడం.
2. సమరావంతమైన స్తంకేతికతలు మరియు మౌలిక సదుపాయాలలో పెట్లిబడి పెటిడం (ఇను్లేటెడ్ భవనాలు, ప్రజా రవాణా).
3. అందరిక్త సరసమైన ఇంధన సేవలకు తగినంత ప్రాప్యతను నిర్భధరించ్చకోవడం (అనగా ప్రజ్లకు అవసరమైన అనిా విషయాలు వంట, తాప్న, శీతలీకరణ, రవాణా మరియు కమూయనికేషన్్ వంటి వాటి కోసం శక్తిని ఉప్యోగించడం) అదే సమయంలో సంప్నుాల అధక వినియోగానిా తగిాంచడం.
4. మరింత ప్రాంతీయ మరియు కాలానుగుణ కూరగాయలు మరియు ప్ండుతో ఆరోగయకరమైన ఆహార్భలకు ఎంచ్చకోవడం (వయవస్తయం నుండి ఉద్గార్భలు తగిాంచడానిక్త).
5. ప్రిరక్షణ మరియు పునర్పదధరణ ద్గార్భ వాతావరణం వయవసాల నుండి కారబన్ను తొలగించడం.

ఒక అధయయనంలో పారిస్ ఒప్ుందం లక్ష్యయనిా చేధంచడానిక్త 50% అవకాశం ఉందని, 90% ప్రప్ంచంలోని మిగిలిన బొగుా

నిలాలు తప్ునిసరిగా భూమిలో ఉండాలి మరియు శ్చలాజ్ ఇంధనం వెలిక్తతీతలో కొతి పెట్లిబడులు పెటికూడదు.

ప్రప్ంచ సహకారం లేకపోవడం, అలాగే అధక కారబన్ జీవనశైలి వంటివి 1.5 °C క్త ప్రిమితమైన ఉష్ణోగ్రత యొకక సిారతాానిా

స్తధంచడానిక్త అడడంకులు. పారిస్ ఒప్ుందం NDCలలోని అనిా ప్రసుిత ప్రతిజ్ఞలు చేయాలనుకునాా వేడెకకడానిా 1.5 ° C

ప్రిమితం చేయడానిక్త అవి సరిపోవు మరియు పారిస్ ఒప్ుందం లక్ష్యయలకు మించి లేద్గ మానవాళిక్త సురక్షితంగా భావించే

వంటి వాటిక్త బదులుగా 3 °C వేడెకకడానిక్త ద్గరితీసుింది.

C. ప్రతికూల ఉద్గార్భల గురించి అంచనాలు

పైన ఉనా తకుకవ మరియు చాలా తకుకవ ఉద్గార్భల సంధర్భాలలో శతాబాం రెండవ భాగంలో కొంత స్తాయ గ్రీన్హౌస్ వాయువుపై

"నెగటివ ఎమిషన్్" టెకాాలజీ ద్గార్భ తొలగింపుపై ఆధారప్డతాయ. వాతావరణం నుండి CO2 తొలగించడం వంటి

భవిషయత్తిలో నిరూప్ంచబడని స్తంకేతికతల వాగాానం వాతావరణ మార్పులను ప్రిషకరించడానిక్త ఈరోజు తీసుకోవాలి్న

చరయలను ఆలసయం చేసుిందని చాలా మంది శ్యస్త్రవేతిలు ఆందోళన చందుత్తనాార్ప. గతంలో, శక్తివంతమైన ప్రిశ్రమలు శ్చలాజ్

ఇంధన వినియోగానిా కొనస్తగించడానిక్త భవిషయత్తి స్తంకేతికతల వాగాానానిా ఉప్యోగించాయ. 'కారబన్ కాయప్ిర్' వంటి

స్తంకేతికతలు ఇంకా కొలవలేని స్తాయలో ఉనాయ, కాబటిి స్తంకేతికతలపై ఆధారప్డవచాి అనే ముఖ్యమైన ప్రశాలు

తలెత్తిత్తనాాయ.

D. టిప్ుంగ్ పాయంట్లు - తదనంతర పరిణామాల ఊహకు సాధ్యమా?

భవిష్యత్తును పూరిుగా అంచనా వేయడం సైన్స్‌కూ సాధ్యం కాదు. వాతావరణం మార్పుతో జీవించడం అంటే అనిశ్చితితో

జీవించడం. ఫ్యయడ్‌బ్యయక్‌ లూప్స్‌, టిప్పంగ్‌ పాయంట్లను ఉదాహరణగా తీసుకుని మన వాతావరణానికి సంబంధంచిన

భవిష్యత్తుపై నెలకొనన అనిశ్చితిని ఈ విభాగంలో తెలుసుకుందాం.

ఒక గాలసు నీరు ఒలికిపోయందనుకుందాం. గాలస్‌లో ఉనన నీటిపై ఒలికిపోయన నీరు ఆధారపడి ఉంటందననది మనకు తెలుసు.

ఒక దశవరకూ నీటిని గాలస్‌లోకి పోయవచ్చి. పూరిుగా నిండిన తరువాత ఒలికిపోవడం మొదలవుత్తంది. ఈ దశను టిప్పంగ్‌

పాయంట్‌అని అనవచ్చి. ఒకసారి ఒలికిపోయన నీటిని మళ్లల గాలస్‌లోకి చేరిడం దాదాపు అసాధ్యం. వాతావరణ మారుపలకు

సంబంధంచి కూడా ఇలా ఓ టిప్పంగ్‌పాయంట్‌ఉంది.

వాతావరణానికి సంబంధంచిన టిప్పంగ్‌పాయంటల... వెనకుు మళ్లలేని దశను సూచిసాుయ. వాతావరణ మారుపల ఉమమడి

ప్రభావం వలల పూరవస్థితికి తేలేని నష్టాలుగా పరిణమిసుుంది. ఇది డోమినోస్‌ మాదిరిగా ప్రపంచమంతా వరుసగా

జరిగిపోత్తంది. ఒకుసారి టిప్పంగ్‌ పాయంట్‌ను చేరుకునానమా... వరుస సంఘట్నలు మొదలవుతాయ. పరయవసానంగా

చాలా మంది ప్రజలకు, జీవజంత్తవులకూ భూమ్మమద నివస్థంచలేని పరిస్థిత్తలు ఏరపడతాయ.

సుమారు రండు దశాబ్యాల క్రితం ఐపీసీసీ ఈ టిప్పంగ్‌ పాయంట్లనన ఆలోచనను ప్రవేశపెటిాంది. ధ్రువ ప్రంతాలోలని

(గ్రీన్్‌లాయండ్‌, అంటారిుటికా) మంచ్చ కరిగిపోవడం జరిగందుకు అవకాశమునన ఒక టిప్పంగ్‌ పాయంట్‌. దీనివలల

కాలక్రమంలో సముద్రమటాాలు ఎనోన మ్మట్రల ఎత్తుకు పెరుగుతాయ. చాలా సంవత్ర్భల తర్పవాత కాని భూమి సగట

ఉష్ణోగ్రతలు 1.5 డిగ్రీ సెలిసయస్‌ వరకూ పెరిగితే గ్రీన్్‌లాయండ్‌ మంచ్చ పలక మొతాునికే మాయమైపోవచ్చినని మోడల్స్‌

సూచిసుునానయ. 2021 జూలైలో సంభవించిన వడగాడుప గ్రీన్్‌లాయండ్‌మంచ్చ పలకలో అమెరికా రాష్ట్రం ఫ్లలరిడా మొతుమ్మమద

రండు అంగుళాలు (ఐదు సెంటీమ్మట్రుల) మందంతో నీరు నింపగల సాియలో మంచ్చ కోలోపయందుకు కారణమైంది. ఇదంతా

ఒకే ఒకు రోజులో జరగడం గమనారహం. ఆరిుటిక్‌లో ఇపపటికే మంచ్చ వేగంగా తగిిపోతోంది. ఇది కాసాు భూతాపోననతి రండు

డిగ్రీ సెలిసయస్‌కు చేరుకుంటే ఈ ప్రంతంలోని మంచ్చ మొతుం కరిగిపోయందుకు 10 - 35 శాతం అవకాశం ఉననటల

సూచిస్ుంది.

టిప్పంగ్‌ పాయంట్‌కు ఇంకో ఉదాహరణ అమెజాన్్‌ వంటి వరాారణాయలోల జరిగ విసృ‍్్‌ుత సాియ విధ్వంసం. భూమ్మమది

జీవజాత్తలు పదింటిలో ఒకదానికి ఆలవాలమైన ఈ అమెజాన్్‌అడవుల విసీురోం 40 శాతం వరకూ తగిడం నుంచి 20 శాతం

ఫ్లరసా్‌కవర్‌తగిడం మధ్యలో టిప్పంగ్‌పాయంట్‌ఉందని అంచనా. 1970 నుండి ద్గద్గపు 17 శ్యతం కోలోుయంది, మరింత

ఎకుకవ ప్రాంతాలు పోత్తనాాయ. ప్రతి నిమిషం మానవ చేసే అటవీ నిరూీలన కారణంగా.

మంచ్చపలకలు కరిగిపోవడం, అట్వీ విసీురోం కరిగిపోవడం, యుగాలనాటి గడడకటిాన మంచ్చ కరిగిపోవడం సముద్రాలోలని జల

ప్రవాహాల తీరులో మారుపలు (లేదా వీటి మేళ్వింపులతో) వంటివనీన టిప్పంగ్‌పాయంట్‌దగిరపడుతండటానిన సూచించే

ఫ్యడ్‌బ్యయక్‌లూప్స్‌అని అంటారు శాస్త్రవేతులు. వీటి కారణంగా వాతావరణ మారుపలు మరినిన ఎకుువయయలా వరుస ప్రభావాలు

కనిప్సాుయ.

ఇలాంటిదానికి ఒక ఉదాహరణను ఆరిుట్క్‌ ప్రంతంలో చూడవచ్చి. ఇకుడి గడడకటిాన యుగాల నాటి మంచ్చముదాలోల

గ్రీన్్‌హౌస్‌వాయువు మ్మథేన్్‌పెదా ఎత్తున నిలవ చేయబడి ఉంది. భూతాపోననతి కారణంగా ఈ మంచ్చ కరిగితే ఇందులోని మ్మథేన్్‌

వాతావరణంలోకి చేరుత్తంది. దీనివలల గ్రీన్్‌హౌస్‌వాయు ఉదాిరాలు మరింత పెరిగి మంచ్చ కరిగ వేగం పెరుగుత్తంది. అదే

సమయంలో కొనిన ఇతర పరిణామాలూ ఆప్డానిక్త అస్తధయం కాని ఒక విష చక్రంలో చికుకకుంట్లనాాయ.

ఈ ఫ్యడ్‌బ్యయక్‌లూప్స్‌ఏవీ వరుసగా జరిగ సంఘట్నలు కావు. కచిితంగా ఇలాగ జరుగుతాయని అంచనా వేయడమూ కష్ామే.

సైన్స్‌అంచనా వేయని రీతిలోనూ కనిప్ంచే అవకాశం ఉంటంది.

ఈ ఫీడ్బ్దయక్ లూపలు “నాన్-లీనియర్”, అనగా అకస్తీత్తిగా మరియు ఊహంచని విధంగా వేగవంతం చేయవచ్చి మరియు

సైన్్ అంచనా వేయగలిగే విధంగా ఉతునామవుత్తందిఈ అనిశ్చిత్తల కారణంగా, మనము ఇప్ుటికే టిప్ుంగ్ పాయంటును

ప్రేరేప్ంచే ప్రమాదం ఉంది. ఇది తిర్పగులేని మార్పులకు ద్గరితీసి నివాసయోగయం కాని గ్రహం వదా ముగుసుింది.

వాతావరణ మారుపల ప్రభావానిన ఎదుర్కునే విష్యంలో రానునన పదేళ్లల చాలా కీలకం. వాతావరణ మారుపల కారణాలు,

ప్రభావలపై సమాచారం కలిగి ఉండట్ం దావరా ప్రసుుతం మెరుగైన నిరోయాలు తీసుకునే వీలేరపడుత్తంది. అయతే భవిషయత్తిను

ఊహంచడం ఎప్ుటికీ స్తధయం కాదు. మనం తీసుకుంటనన చరయల కంటే వాతావరణ మారుపల వేగం ఎకుువగా ఉంటంది.

గతం ఆధారంగా భవిష్యత్తును అంచనా వేసే అవకాశమూ లేదు. ఈ ప్రకారంగా చూసేు భవిష్యత్తు అనేది పూరిు అసందిితతో

కూడుకుననదనే చెపాపలి.

ఈ విష్యాలనీన అసౌకరయంగా అనిప్ంచవచ్చి. (విష్యాలనీన అదుపుతప్ప ఉనానయనన భావన) కానీ ఇందులోనూ మనకు

ఒక అవకాశం ఉంది. ఈ సంక్షోభానిన అడుడకునేందుకు ఇంకా సమయం మిగిలే ఉంది... ఇపుపడే చరయ తీసుకోవడం ముఖ్యం.

7. ఇపపటికే తీసుకునన చరయలేమిటి?

పాయరిస్‌ ఒపపందం కుదిరి ఆరేళ్లల అవుతోంది. కరబన ఉదాిరాల తగిింపునకు, జీవవైవిధ్యత నష్టాల పరిహారానికి దేశాలు

ఇపపటివరకూ ఎలాంటి చరయలు తీసుకునానయో? ఇంకా ఎలాంటి చరయలు తీసుకోవాలిస ఉందో? ఈ విభాగంలో చూదాాం.

శకిు ప్రివరిన...

రానునన దశాబాకాలంలో తీసుకోవాలిసన అతి ముఖ్యమైన చరయ విదుయదుతపతిుకి శ్చలాజ ఇంధ్నాలకు దూరంగా పునరుతపతిు

వనరుల వైపు మళ్లడం. పునర్పతాుదక వృదిధ అయతే ప్రప్ంచం శ్చలాజ్ ఇంధనాల నుండి దూరంగా ఉండటానిక్త

కారణమౌత్తంది. అదే సమయంలో పునర్పతాుదక ఇంధన లభయత పెరగడం వలు మొతిం శక్తిలో మొతిం వృదిధక్త ద్గరితీసుింది.

ఇపపటివరకూ పునరుతపతిు ఇంధ్నాలు విసుుతంగా అందుబ్యటలో ఉనాన అవి శ్చలాజ ఇంధ్న వినియోగానిన భరీు చేయలేదు.

కానీ మొతుం విదుయత్తు వినియోగం పెరిగందుకు కారణమైంది. అందరికీ కాలుష్య రహిత, చౌక ఇంధ్నం లభంచడం అనేది

అట ఉతపతిు, ఇట వినియోగం రండింటిలోనూ పూరిుసాియ మారుపతోనే సాధ్యం. 2030 నాటికి బొగుి వినియోగానిన 70

శాతం తగిించాలంటే పవన, సౌర శకుుల విదుయదుతపతిు ఐదు రటల పెరగాలిస ఉంది. ప్రపంచవాయపుంగా రానునన దశాబా

కాలంలోనే ఇది జరగాలి. శ్చలాజ ఇంధ్నాల సాినంలో పునరుతపతిుకి వీలయయ ఇంధ్న వనరులను వాడేలా చేయడానిక్త బ్యగా

డబ్బబ ఖ్రుి అవుత్తంది. కానీ వాతావరణ మారుపలను ఎదుర్కునే విష్యంలో అంతిమంగా పరిస్థిత్తలను తటాకునే దాని కంటే

చౌక.

తకుువ కరబన ఉదాిరాలునన ఆరిిక వయవసివైపు మళ్లడం, నగరాలోల పెట్రోల్స మరియు డీజిల్స ఆధారిత వాహనాల వలు కలిగే

వాయు కాలుష్యం తగిాంచడం వంటి పరిణామాల కారణంగా ఆరిిక, ఆరోగయ లాభాలు తెచిిపెడుత్తంది.

సౌర, పవన విదుయచఛకిులు ఇపుపడు బొగుి, గాయస్‌ఆధారిత విదుయత్‌కేంద్రాల కంటే చౌక అయపోయాయ. ఇపపటివరకూ ఎపుపడూ

లేనంత తకుువ ధ్రలకే స్లార్‌ప్రజెకుాలు విదుయత్తును అందిసుునానయ.

పాయరిస్‌ఒపపందం అమలులో విదుయత్తు వయవసి తాలకూ మౌలిక సదుపాయాల ముందసుు మూత లేదా ఇతర అవసరాలకు

వాడుకోవడం జరగాలిస ఉంది. శ్చలాజ ఇంధ్న ఆధారిత వయవసిలను వాటి జీవితకాలం ముగిసేంతవరకూ కొనసాగించడం వలల

భూతాపోననతిని 1.5 నుంచి 2 డిగ్రీ సెలిసయస్‌మధ్యకు పరిమితం చేయాలనన పాయరిస్‌ఒపపంద లక్ష్యం నెరవేరే అవకాశం

లేదని ఇపపటికే పలు అధ్యయనాలు సపష్ాం చేశాయ.

భూతాపోననతిని నిలువరించేందుకు, సుస్థిర అభవృదిిని సాధంచేందుకు సవచఛమైన ఇంధ్న సరఫరా మరింత ఎకుువ కావడం

చాలా ముఖ్యం. ఈ సవచఛ ఇంధ్నాలు ఇన్్‌ డోర్‌, ఔట్‌ డోర్‌కాలుష్టయనిన తగిించి సమాచారం, దీపకాంత్తలు, నీటి పంప్ంగ్‌

వంటి కీలకమైన సేవలనూ అందుబ్యటలోకి తేవడం దావరా పేదరికం తగిాంచే సమరధత కలిగి ఉంట్లంది.

ఇంధ్న సామరాియనిన మెరుగుపరచడం, సమరితను పెంచడం దావరా 2040 నాటికి కారబన్్‌డైయాక్ససడ్‌ఉదాిరాలను 40 శాతం

వరకూ తగిించవచ్చినని అంచనా. ఇందుకోసం రవాణా (విదుయత్తు వాహనాల వంటివి) రంగంతోపాట, గృహోపకరణాల,

పారిశ్రమల సామరియం పెరగాలి. ఈ క్రమంలో ప్రపంచవాయపుంగా కుటంబ్యలు ఏడాదికి దాదాపు 50000 కోట్ల డాలరల వరకూ

విదుయత్తు బిలులలు ఆదా చేయగలవని అంచనా. (వేడి, వంట్, ఇంధ్న, రవాణాల కోసం విదుయత్తు, సహజవాయువుల వాడకం

దావరా).

పరిరక్ష్ణ మరియు పునరుదిరణ...

వాతావరణ మారుపలు, జీవవైవిధ్యత నష్ాం, భూమి నాశనం కావడం, గాలి, నీటి కాలుష్యం అనీన ఒకదానితో ఒకటి సంబంధ్ం

ఉననవే. ఈ సంబంధాలను గురిుంచడం అనూహయ పరిణామాలేవీ జరగకుండా తగిన చరయలు తీసుకోవడం రానునన దశాబ్యాలోల

కీలకమైన సవాలు కానుంది.

జీవ ఇంధ్న సరఫరాకు సాినిక పంట్లను నాశనం చేస్థ ఒకే కరమైన పంట్లు పండించడం, లేదా పునరుతపతిు ఇంధ్న వయవసిల

రూపకలపన కోసం పరాయవరణ వయసవిల విధ్వంసం వంటివి జరకుుండా జాగ్రతు పడాలి.

ఆ ప్రంతాలకు సహజమైన మొకులు, చెటల నాట్డం దావరా అట్వీ విసీురోం పెదా ఎత్తున పెరిగలా చేయడం అదే సమయంలో

జీవైవిధ్యత నష్టాలు, నేల సారం, గాలి, నీటి కాలుష్టయలను కూడా అడ్రస్‌చేయడం అవసరం.

పరాయవరణ వయవసిల పునరుదిరణ అడవులు, సముద్రాలు, నేల కారబన్్‌డైయాక్ససడ్‌ను పీలుికునే సామరాియనిన పెంచ్చత్తంది.

ప్రసుుతం ప్రకృతి దావరా పీలుికోబడుత్తనన కారబన్్‌డైయాక్ససడ్‌దాని సామరియంలో సగం మాత్రమే. నేల, సుముద్ర ఆధారిత

వయవసిలు ఈ భారానిన సమంగా మోసుునానయ. మిగిలిన కారబన్్‌డైయాక్ససడ్‌ వాతావరణంలోనే ఉండిపోతండట్ం

భూతాపోననతికి కారణమవుతోంది.

శ్చలాజ ఇంధ్నాలు, పరిశ్రమల దావరా వెలువడుత్తనన కారబన్్‌ డైయాక్ససడ్‌లో ప్రసుుతం అడవులు పావువంత్తను

పీలుికోగలుగుత్తనానయ. మరింత ఎకుువ మోతాదులను పీలుికునే సామరియం వీటికి ఉంది.

జీవవైవిధ్యత నష్ాం, గ్రీన్్‌ హౌస్‌ వాయు ఉదాిరాల పెరుగుదల విష్యంలో వయవసాయం చాలా పెదా కారణం. ప్రకృతితో

మమేకమయయ ఆహార ఉతపతిు వయవసిలకు మారడం అనేది సహజ పరాయవరణ వయవసిల పునరుదారణకు చాలా కీలకం. అంతే

కాకుండా కారబన్్‌డైయాక్ససడ్‌న పీలుికునే నేల శకిుని పెంచేందుకూ ఉపయోగపడుత్తంది. సుస్థిర వయవసాయ పదిత్తలు ఆకలి,

కుపోష్ణలను రూపుమాపేందుకు, మానవ ఆరోగయం మెరుగయయందుకు ఉపయోగపడతాయ.

సుస్థిర వయవసంయ నేల, పరాయవరణ వయవసిలను పరిరక్షంచడం మాత్రమే కాకుండా.. సాినిక జీవవైవిధ్యత నాణయతను

తగిించేందుకు బదులు పెరిగందుకు ఉపయోగపడుత్తంది.

సుస్థిర ఆహార భద్రత అనన సవాలును ఎదుర్కునేందుకు చినన, సననకారు రైత్తలు మరీ ముఖ్యంగా మహిళ్ రైత్తలు

కేంద్రబిందువులుగా మారతారు. వీరికి ఆరిిక వనరులు మాత్రమే కాకుండా.. విదయ, శ్చక్ష్ణ, ఇనఫరేమష్న్్‌ టెకానలజీలను

అందుబ్యటలో ఉంచాలి.

ప్రపంచసాియలో అవగాహన...

భూతాపోననతి 1.5 డిగ్రీ సెలిసయస్‌ఉండవచ్చిననన 2018 నాటి ఐపీసీసీ ప్రతేయక నివేదిక మరియు బయోడైవరి్టీ మరియు

2019 నాటి ఇంట్ర్‌గవరనమెంట్ల్్‌సైన్స్‌పాలసీ పాలట్‌ఫ్లరమ్‌ఆన్్‌బయో డైవరిిటీ అండ్‌ఎకోస్థసామ్స్‌సరీవసెస్‌(ఐపీబీఈఎస్‌)

గ్లలబల్్‌అసెస్‌మెంట్‌ప్రకారం వాతావరణ మారుపల అంశంపై ప్రపంచవాయపుంగా అవగాహన బ్యగా పెరిగింది.

2021లో ఐకయరాజయ సమితి పీపుల్స్‌ క్సలమెట్‌ వోట్‌ ఫలితాలను ప్రచ్చరించింది. వాతావరణ మారుపలపై 1.2 ప్ది లక్షలు

ప్రజాభప్రయం తెలుసుకునేందుకు ప్రపంచవాయపుంగా జరిగిన అతిపెదా సరేవ ఇది. వాతావరణ మారుపల సమసయలకు

పరిష్టురాలైన పునరుతపతిు ఇంధ్నాలు, ప్రకృతి సంరక్ష్ణ వంటి అంశాలపై దాదాపు 12 లక్ష్ల మంది ప్రజల అభప్రయాలను

తెలుసుకునానరు దీంటల. ఇలాంటి పెదా ఎత్తిన ప్రయతాం సరేవ నిరవహించడం కొనిన దేశాలోల అదే తొలిసారి కావడం

గమనారహం.

ఈ పీపుల్స్‌క్సలమెట్‌వోట్‌ఫలితాల ప్రకారం యాభై దేశాలోల మూడింట్ రండు వంత్తల మంది (64 శాతం) వాతావరణ మారుపల

అంశం అతయవసరమైందని గురిుసుునానరు. ఈ సమాచారం గాలస్‌గౌలో జరగనునన సీఓపీ26 సమావేశాల నేపథ్యంలో

ప్రభుతావలకు చాలా ముఖ్యం. వాతావరణ మారుపలపై తక్ష్ణం చరయలకు ఉపక్రమించాలని మెజారీా ప్రజలు

అభప్రయపడుత్తననటల ఈ సరేవ తెలపడం ఇందుకు కారణం.

అడవులు, నేలను సంరక్షంచ్చకునేందుకు ప్రజల మదాత్త పెదా ఎత్తున ఉననటల కూడా ఈ సరేవ తెలిప్ంది. పునరుతపతిు ఇంధ్న

వనరుల వినియోగం, వాతావరణ సహాయకారులుగా ఉండే ఫ్లరిమంగ్‌టెకినక్‌లు, కాలుష్య రహిత వాయపారలోల పెటాబడులకు

కూడా ప్రజల మదాత్త ఉననటల ఈ సరేవ దావరా తెలిస్థంది.

అట్వీ విసీురోం గణనీయంగా తగిిపోత్తనన బ్రెజిల్్‌, ఇండొనేస్థయా, అరజంటీనా వంటి దేశాలోల.. అడవి, నేలలను పరిరక్షంచే

విష్యంలో ప్రజల నుంచి భారీ మదాత్త వయకుమైంది. పునర్పతాుదక ఇంధన వినియోగం పెరిగడం మరియు వాతావరణ

అనుకూలమైన వయవస్తయ ప్దధత్తలను ఉప్యోగించడం ద్గార్భ అటవీ మరియు భూమిని సంరక్షించడం భారతదేశంలో

మూడవ అతయంత ప్రజాదరణ పందిన వాతావరణ విధానం.

హీటింగ్‌, విదుయత్తు వినియోగాల కారణంగా కరబన ఉదాిరాలు ఎకుువగా ఉనన అమెరికా, ఆసేేలియా, దక్షణ ఆఫ్రికా, జపాన్్‌,

పోలాండ్‌, రష్టయలోల పునరుతపతిు ఇంధ్నాల వినియోగానికి ప్రజలు మదాత్త పలికారు.

ప్రపంచం మొతుమ్మమద అనిన వయో వరాిలు, విదాయరహతల సాియ, జాతీయతలు, స్త్రీ, పురుషులోలనూ వాతావరణ మారుపలను

ఎదుర్కునేందుకు తీసుకునే చరయలకు భారీసాియలో సహకారం మదాత్త లభంచడం ఈ సరేవ ఫలితాలకు ఉనన ప్రముఖ్యత.

అంతేకాకుండా.. వాతావరణ మారుపలపై చరయలు తీసుకునేలా ప్రభుతావలపై ఒతిుడి పెంచేందుకూ ఈ ఫలితాలు

ఉపయోగపడతాయ. ఇందుకోసం ఓటింగ్‌, పౌరహకుులు, వయకిుగత చరయల దావరా తకుువ కారబన్్‌ భవిష్యత్తువైపు

మళ్లంచగలిగ, లేదా మళ్లంచే అవకాశం కలిపంచే వారు తమ హకుులను వినియోగించ్చకునే అవకాశమూ ఈ సరేవ ఫలితాల

దావరా లభస్ుంది.

కరబన ఉదాిరాలను తగిించడంలో వయకుుల పాత్ర విష్యానికి వసేు.. కొనిన దేశాలోల వారి చరయల ప్రభావం వారి వయకిుగత కరబన

ఉదాిరాల ప్రతిపదికన కొనిన ఇతర దేశాల వారికంటే చాలా ఎకుువగా ఉంటంది. ఈ దేశాలోలని వారు తమ ఆహారపు

అలవాటల (మాంసం తినకపోవడం లేదా తకుువ తినడం), ప్రయాణపు అలవాటల (విమాన యానం, వాహనాల వినియోగం),

ఆహార, వనరుల వృథా తగిించడం, నీరు, విదుయత్తు వంటివి తకుువగా వాడట్ం వంటి చరయల వలు జీవవైవిధ్యతను

పరిరక్షంచేందుకు, రక్షంచేందుకు ఉపయోగపడతాయ. తమ సమూహాలోల ప్రవరున పరమైన మారుపలను ప్రోతసహించడం

కూడా ఉపయోగపడుత్తంది.

8. పంప్ణీ మరియు నాయయము

కొనిన దేశాలు మరియు ప్రప్ంచంలోని కొనిా ప్రాంతాలు శతాబ్యాల క్రితం గణనీయమైన మొతుంలో కారబన్్‌ డైయాక్ససడ్‌ను విడుదల చేయడం ప్రరంభంచాయ; వీరితో పోలిసేు ఇతర దేశాలు ప్రరంభంచింది ఇటీవలే. ప్రపంచ వారిాక ఉదాిరాలు ఇపుపడు పెరగడానికి ఒక కారణం. అభవృదిి చెందుత్తనన ఆరిిక వయవసిలోల వృదిి చాలా వేగంగా ఉండట్మే. ముఖ్యంగా ఆస్థయా, మధ్యప్రచయం, మధ్య, దక్షణ అమెరికాలోల ఈ పరిస్థితి ఉంది.

కారబన్ ఉద్గార్భలలో ఇటీవలి పెర్పగుదల చాలా వరకు అభివృదిధ చందుత్తనా దేశ్యలులో గురిించవచ్చి. అనేక కారబన్- ఇంటెని్వ మరియు ప్ర్భయవరణ విషప్యరితమైన కరబన ఉదాిరాలు ఎకుువగా ఉండే తయారీ, పంప్ణీ రంగాలను చైనా, భారత్‌ వంటి ఇతర దేశాలకు అవుట్స్ర్్ చేసిన యుఎస్ మరియు ఇయు వంటి ధనిక దేశ్యలను గురిించడం చాలా ముఖ్యం. అధక కారబన్ వసుివులను వినియోగించడం ధనిక ప్రప్ంచం కొనస్తగుతూనే ఉంది. వసుివుల తయార్మక్త ప్రప్ంచంలోని ఇతర ప్రాంతాలపై ఆధారప్డవలసి వచిింది. ఉద్గహరణకు, ప్రప్ంచవాయప్ింగా ఉప్యోగించే అధక శ్యతం ఎలకాానిక్ వసుివులు చైనాలో తయార్ప చేయబడింది. దీని వలు ఈ దేశ్యలలో ఉద్గార్భలను తగిాంచడం కంటే స్తానభ్రంశం కలిగిసుింది. వాతావరణ మారుపలకు ఎకుువగా బ్యధ్యయలైన వారికి, బ్యధత్తలు ఇదారికీ వాతావరణ మారుపల ప్రభావం ఎంత ఉంటందో అరిం చేసుకోవడం చాలా అవసరం. ఉద్గహరణకు, ఉద్గార్భల విషయంలో ప్రప్ంచ జ్నాభాలో 1 శ్యతం సంప్నుాలు (సుమార్పగా 75 మిలియన్ ప్రజ్లు), ప్రప్ంచ జ్నాభాలో అతయంత పేదవారి (సుమార్పగా 3,750 మిలియన్ ప్రజ్లు) కంటే రెండింతలు బ్దధుయలు.

పారిశ్రామిక దేశాలోల ఇపపటికీ అత్తయతుమమైన వనరులు అందుబ్యటలో ఉనానయ. దేశాల మధ్య ఉనన ఈ విభనన పరిస్థిత్తల నేపథ్యంలో, పారిస ఒపపందం సమానతవం ప్రతిపదికన ఉదాిరాలను వేగంగా తగిించాలని లక్షంచింది. అంతేకాకుండా.. సుస్థిరాభృదిి, పేదరిక నిరూమలన ప్రయతానలను దృష్టాలో ఉంచ్చకుని ఈ నిరోయం తీసుకుంది. ఈ రోజులోల వాతావరణ మారుపలకు సంబంధంచిన వాసువాలను చాలామంది స్వాకరించాలి్న అవసర్భనిక్త గురిించి సర్పాబ్దట్లక్త అంగీకరిసుునానరు. తదనుగుణంగా తగిన చరయలు తీసుకునేందుకూ ప్రయతానలు జరుగుత్తనానయ. పారిస ఒపపందంలోనూ ఈ అనుసరణ (అడాపేాష్న్్‌)ను ప్రతేయకంగా చరిించారు. అయతే వాతావరణ మారుపలను తటాకునేందుకు అనుసరించాలిసన పదిత్తలు ప్రపంచంలోని వివిధ్ ప్రంతాలకు, వరాిలకు భననంగా ఉంటాయ.

అభివృదిధ చందుత్తనా దేశ్యలలో ఆరిధక సహాయం, మౌలిక సదుపాయాలు మరియు స్వాకరించే స్తంకేతిక స్తమరధయం లేని కారణంగా వీరిక్త వాతావరణ మార్పుల స్వాకరించడంలో ఉండే సవాళ్లు ఎకుకవగా ఉంటాయ.

ఇది అంతిమంగా UN సుసిార అభివృదిధ లక్ష్యయలు మరియు యుఎన్ డికురేషన్ ఆఫ రైట్సు ఊహంచినట్లవంటి సమానమైన అభివృదిధక్త అవకాశ్యలపై ప్రభావం చూపుత్తంది.

భూమి వేడెకుకత్తనా కొదీా ప్రతి రంగం ప్రభావితమవుత్తంది, ప్ర్భయవరణ వయవసాల క్షీణత మరియు స్వాకరించడం మరింత

కషిమవుత్తంది. పేద మరియు అటిడుగు వర్భాలైన - సంప్నా దేశ్యలలో ఉనావారితో సహా – ఎవారిక్త ప్రసుిత వేడెక్క స్తాయలకు

తగాట్లిగా అవసరమైన ప్రాథమిక స్తమర్భాయలు లేవు.

అనేక సందర్భాలోు, అనుసరణ అస్లు స్తధయం కాదు, ఉద్గహరణకు కొనిా ప్రదేశ్యలలో అధక ఉష్ణోగ్రతలు మరియు నీటి

వనర్పల కొరత కారణంగా వయవస్తయం ఇకపై స్తధయం కాదు. అభివృదిధ చందుత్తనా దేశ్యలలో స్తధారణంగా, ప్రభావాలు

ఎకుకవగా ఉండటం ఇంకా ఆరిాక మరియు స్తంకేతిక మౌలిక సదుపాయాల కొరత తోడవడం కారణంగా చాలా హాని

కలిగుత్తంది.

అంతేకాదు వీరు ఈ సాియకి చేరడానికి కూడా వాతావరణ మారుపల ప్రక్రియలే కారణం. అంటే వలసవాదం, వనరుల దోప్డీ

(సాినికుల జీవనోపాధకి ఆలంబనగా ఉండే పరాయవరణ వనరులను నాశనం చేయడం దావరా) శ్చలాజ ఇంధ్నాల ఆధారంగా -

ఆధారిత మూలధ్నానిన ఒక దగిరకు చేరిడం వంటివి. అననమాట్.

వాతావరణ మారుపలను తటాకునేందుకు అవసరమైన వనరులు పేద దేశాల కంటే ధ్నిక దేశాల దగిరే ఎకుువగా

ఉంటాయననది నిరివవాదాంశం. దీనరిం.. పేద దేశాలకు అవసరమైన వనరులను సమకూరుికునేందుకు ధ్నిక దేశాలు తగిన

ఆరిిక, సాంకేతిక సహాయం అందించాలి అని.

భూతాపోననతి ఎంత ఎకుువైతే.. సమాజాలు, ఆరిిక వయవసిలు, మానవ ఆరోగయం, పరాయవరణ వయవసిలపై పడే ప్రభావమూ

కూడా అంతే ఎకుువ సాియలో ఉంటంది. ఫలితంగా వీరు ఈ మారుపలకు తటాకునేందుకు అవసరమైన చరయలు చేపట్ాడం

మరింత కష్ామవుత్తంది. పారిస ఒపపందం అమలుకు 196 దేశాలు అంగీకరిసేు 127 దేశాలు పాక్షక అమలు లేదా ష్రత్తలతో

అమలు చేసేందుకే ఒపుపకునానయ. దీనరిం అంతరాజతీయ ఆరిికసాయం సాంకేతిక పరిజాాన మదాత్త లేకుండా, ఈ ప్రతిజాలు

అమలు కాకపోవచ్చి. ష్రత్తలు విధంచిన దేశాలు తమంతట్ తాముగా ఉదాిరాలను తగిించ్చకునేందుకు అవసరమైన ఆరిిక

వనరులు లేనివి లేదా తగిన సాంకేతిక పరిజాానం, వయవసాిగతమైన మదాత్త లోప్ంచినవే. ఈ నేపథ్యంలో పాయరిస్‌ఒపపందంలో

దేశాలు అంగీకరించిన చరయల పూరిుసాియ అమలు సాధ్యం కాకపోవచ్చి.

ఆరిిక సాయం విష్యంలో ఇపపటివరకూ వాసువ రూపం దాలిింది కొంతే అననది ఇకుడ ప్రసాువనరాహం.

వాతావరణ మారుప సమసయ తరాల బ్యధ్యతకు సంబంధంచిన ప్రశనలను కూడా తెసుుంది. మునుపటి తరాలు శ్చలాజ ఇంధ్నాల

దావరా ఆరిిక వృదిి లాభాలు అందుకుంటే.. యువతరం, రానునన తరాలు వాతావరణ మారుపల ప్రభావానిన అనుభవించాలిసన

దుస్థితి ఏరపడుత్తంది.

9. COP26 మరియు ఆపై విషయాలు

వాతావరణ, పరాయవరణాలకు సంబంధంచి ఇపపటికే కొనిన అతయవసర పరిస్థిత్తలు ఏరపడాడయ. గ్రీన్్‌హౌస్‌ వాయు ఉదాిరాలు పెరిగిపోతండట్ం వలల పరిస్థిత్తలు దిగజారుత్తనానయ కూడా. జీవవైవిధ్యతకు జరుగుత్తనన నష్టానికీ కళాలలు పడట్ం లేదు. నష్టాలు ఫలితంగా వాతావరణ మారుపల ప్రభావం దశాబాం క్రితం అంచనా వేస్థన దానికంటే చాలా తీవ్రంగా ఉండే అవకాశం ఉంది. ఇపపటికే ఆ సూచనలు ప్రపంచం మొతుమ్మమద కనిప్సుునానయ కూడా. భూగ్లళ్ం. వేడెకుడం గరిష్ాంగా 1.5 °C కి పరిమితం చేసే లక్ష్యయనిన చేరుకోవాలంటే అతి ముఖ్యంగా చేయాలిసంది ఉదాిరాల తగిింపు. 2020 లలో, అలాగ రానునన దశాబ్యాలలో ఇది అతయవసరం.

గత ఐదేళ్లలో మనం సాధంచిన విజయాలూ కొనిన ఉనానయ. సౌర మరియు పవన విదుయత్తు ధ్రలు గణనీయంగా తగాియ. గతంతో పోలిసేు వీటిని అమలు చేయడమూ సులభతరం అయయంది. ఎలకిేక వాహనాల వాడకమూ జోరందుకుంటంది. తకుువ కరబన ఉదాిరాలు కలిగిన సాంకేతిక పరిజాానాలకూ ఆదరణ పెరుగుతోంది. అందుబ్యటలోకి వసుునానయ కూడా. కరబన రహితంగా మారిలేని రంగాలోల (వైమానిక రంగం వంటివి) ఉదాిరాలను గణనీయంగా తగిించాలనన ఆలోచన బలపడుతోంది. ఉద్గహరణకు వైమానిక రంగంలో ప్రసుుతం ఉపయోగిసుునన సాంకేతిక పరిజాానాలను అధ్యనికీకరించినా, నిరవహణను మరింత మెరుగాి చేపటిానా ఇంధ్న డిమాండ్‌, ఉదాిరాలను ఆశ్చంచినంతగా తగిించలేమని 2018 లోనే ఈ రంగంపై ఏరాపటైన నివేదిక ఒకటి సపష్ాం చేస్థంది. ఈ నేపథ్యంలో భారీ పరిశ్రమల నుంచి కరబన ఉదాిరాలను గణనీయంగా తగిించడం ఎలా అననదానిపై ప్రణాళ్కలు స్థదిమవుత్తనానయ.

వినియోగ విధానాలు మరియు ఆధప్తయ జీవనశైలిలో మార్పులు కూడా క్తుషిమైన మరియు వాతావరణ మార్పులను ప్రిషకరించడానిక్త చేసే ప్రయతాాలలో అంతర్భాగమైనవి. వయకుిల జీవనశైలిలో పౌషికాహారం, గృహనిర్భీణం, చలనశీలత, వినియోగద్గర్పలకు సంబంధంచిన వినియోగంతో సహా రోజువార్మ జీవన అంశ్యలు వసుివులు, విశ్రాంతి మరియు సేవలు ఉంటాయ.

పాయరిస్‌ ఒపపందం లక్ష్యయలను ఇపపటికే నిరేాశ్చంచ్చకునన కారణంగా గాలస్‌గౌలో ఈ ఏడాది చివరలో జరిగ సీఓపీ 26 సమావేశాలోల వాటి సాధ్నకు వివరణాతమకమైన ప్రణాళ్కను రూపందించాలిసన అవసరం ఉంది. ఈ సమావేశాలకు సంబంధంచినంత వరకూ శ్చలాజ ఇంధ్నాలను ఎలా వదిలించ్చకోవాలి? నికర శూనయ కరబన ఉదాిరాలను సాధంచేందుకు అవసరమైన చరయలు ఏమిటి? తదుపరి దశ అమలుకు వయకుులు, వాయపారులు, పెటాబడిదారులు, ప్రభుతావలు ఇలా అనినసాియులోలనూ నాయకతావలను అభవృదిి చేసుకోవడం ఎలా? అననది ముఖ్యమైన ప్రశనలు కానునానయ.

కృతజ్ఞతలు (క్రెడిట్స్)

గ్లుబల్స అసంబ్లు యొకక అభాయస దశను తెలియజేయడానిక్త ఈ సమాచార పుసికం రూపందించబడింది.

గ్లుబల్స అసంబ్లు యొకక నాలెడ్ా అండ్ విజ్డమ్ కమిటీ దీని రచనా ప్రక్రియకు నాయకతాం వహంచింది. గ్లుబల్స అసంబ్లు

స్తక్షయం ఆధారంగా నేర్పికునే ప్రక్రియ అని నిర్భధరించడం కమిటీ యొకక ఉదేాశయం. ఈ కమిటీ అసంబ్లు చరిించ్చకోవలసిన

మరియు ఈ సమాచార బ్బక్లెట్సలోని కంటెంట్సపై కూడా చరిించడానిక్త ప్రశాను రూపందిసుింది.

కమిటీ సభ్యయల నైపుణయం: ఎర్ి సిసిమ్్ సైన్్, సిసిమ్్ ఛంజ్, ఇంజ్నీరింగ్ & జియాలజీ, సాదేశీ ప్రిజాఞనం, ఎకాలజీ,

క్లుమేట్స సైన్్, ఎనిార్భన్మెంటల్స ఎకనామిక్్, క్లుమేట్స అడాపేిషన్ & హాని కలిగించే దేశ్యలు, ప్రవరినా మరియు కాగిాటివ

సైకాలజీ.

ఈ కమిటీక్త ప్రొఫెసర్ బ్దబ్ వాట్న్, ఇంటర్ గవరామెంటల్స మాజీ ఛైరీన్, వాతావరణ మార్పు పాయనెల్స (IPCC)

మరియు ఇంటర్ గవరామెంటల్స పాయనెల్స మాజీ ఛైరీన్ అధయక్షత వహస్తిర్ప.

బయోడైవరి్టీ ఎకోసిసిమ్ సర్మాసస్ (IPBES).

కమిటీ సభ్యయలు:

• డాకిర్ నఫీజ్ అహీద్, సిసిమ్ షఫి లాయబ్, UK
• డాకిర్ సుివర్ి కాయప సిిక్, వాతావరణ మార్పు మరియు స్తమాజిక ప్రివరిన కేంద్రం, కారిడఫ
• యూనివరి్టీ, వేల్స్
• ప్రొఫెసర్ ప్యరోమిత ద్గస్ గుపాి, ఇనిసిిట్టయట్స ఆఫ ఎకనామిక్ గ్రోత్, ఢిలీ
• ప్రొఫెసర్ సలీముల్స హక్, ఇంటరేాషనల్స సంటర్ ఫర్ క్లుమేట్స చేంజ్ అండ్ డెవలపమెంట్స
• (ICCCAD), బంగాుదేశ్
• జ్యయతి మా (USA) & మింద్గహ బస్విడా మునోజ్ (మెక్త్కో), ది ఫంటైన్, ప్విత్ర ఆరిాక శ్యస్త్రం,
• దేశీయ వివేకం కీప్ర్పు
• ప్రొఫెసర్ మైఖేల్స N. ఓటి, పెట్రోలియం జియాలజీ, పోర్ి హారోకర్ి విశావిద్గయలయం, నైజీరియా
• ప్రొఫెసర్ జూలియా సియన్బెరార్, ఎకలాజికల్స ఎకనామిక్్, యూనివరి్టీ ఆఫ లౌస్తన్, సిాటార్భుండ్ఈ.

సమాచార బ్బక్ుట్స ప్నెాండు పునర్భవృతాల ద్గార్భ చేస్తర్ప. దీనిని క్లుర్ మెలిుయర్ నుండి మారాదరశకతాం మరియు

అభిప్రాయంతో జ్రాలిస్ి టార్ా రోజ్ర్్ జాన్్ ర్భస్తర్ప. దీనిని నథాలీ మరింట్స సబ్ ఎడిట్స చేస్తర్ప.

డ్రాఫిలపై అభిప్రాయానిా డాకిర్ లిడియా మెసిుంగ్, విల్స బగుర్ మరియు జారిానా వేడ్ కన్లెినీ్ గ్రూప విలిుస్ టవర్్ వాట్న్

నుండి వాతావరణ కమూయనికేషన్ నిపుణులు, మరియు గ్లుబల్స అసంబ్లు లాయబ్ భాగస్తాములు అందించార్ప.