Community:Information Booklet Telugu
పరిచయెం
వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలపై చరిచెంచెందుకు ప్రపెంచెం నలుమూలలకు చెందిన వారి సమావేశెం ఈ గ్లోబల్ అసెంబ్ల
సిటిజెన్స అసెంబ్లో అెంటే ఏమిటి?
నిరిిషట అెంశానిా తెలుసుకునెందుకు, తీసుకోగలిగిన చరాలపై చరిచెంచెందుకు, ప్రభుతాాలకు, నతలకు తగిన ప్రతిపాదనలు
చసెందుకు, విసృత సాథయి మార్పులను పురికొల్ుెందుకు భినా రెంగాలకు చెందిన పౌర్పల సమావేశెం ఈ సిటిజెన్స అసెంబ్లో.
సిటిజెన్స అసెంబ్లో సభుాలు ఆయా ప్రెంతాల (దేశెం ల్దా నగరెం.. ఈ విషయెంలో ప్రపెంచెం) సూక్ష్మ ప్రతినిథ్ాెంగా
పరిగణెంచవచ్చచ. వయసు, ఆదాయెం, విదాారహతలు, స్త్రీ/పుర్పషుడు అనా భినా భౌగ్లళిక అెంశాల ప్రతిపదికన ఎెంపిక
జర్పగుతెంది.
గ్లోబల్ అసెంబ్లో అెంటే
2021 న్నటి గ్లోబల్ అసెంబ్లోలో..: వెంద మెంది సభుాలునా కోర సిటిజెన్స అసెంబ్లో, సాథనిక సమూహా అసెంబ్లోలను ఎవరైన్న
ఎకకడైన్న నిరాహెంచవచ్చచ. మరిెంత మెందికి అవగాహన కలిుెంచెందుకు సాెంసృ‍్ కతిక కారాక్రమాలు
ఈ ఏడాది చివరిల ఐకారజా సమితి నిరాహెంచనునా భారీ సమావేశాలు రెండు ఉన్నాయి. ప్రపెంచదేశాల నతలతో జరిగే
కానఫరన్స ఆఫ ద పారీటస ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (సీఓపీ26) వీటిలోో ఒకటి. రెండోది జీవవైవిధ్ాత సదసుస. దీనిా సీఓపీ15 అని
పిలుసాతర్ప. ఈ రెండు సమావేశాల సన్నాహకెంగా కోర అసెంబ్లో ప్రపెంచ జన్నభాకు ప్రతినిథ్ాెం వహెంచలా వెంద మెందిని ఒక
దగగరకు చర్పస్తెంది. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల గురిెంచి నర్పచకునెందుకు, ఈ ఏడాది నవెంబర్పలో గాోసగౌలో జరిగే
సీఓపీ26 సమావేశాలోో తమ ఆలోచనలను, సెందేశాలను చర్చెందుకు వీర్ప ప్రయతిాసాతర్ప. గ్లోబల్ అసెంబ్లో ఈ ఏడాది
వాతావరణ, పరావరణ సమసాలను, నిసాుక్షికెంగా ప్రభావశీలతతో ఎలా పరిషకరిెంచాలి? అనా అెంశెంపై చరచలు
జరపనుెంది.
సమాచార వనర్పల పరిచయెం
గ్లోబల్ అసెంబ్లో చరచల, జ్ఞాన సముపారాన దశలోో సాయెంగా ఉెండెందుకు ఉదేిశెంచిన సమాచార వనర్పల శ్రేణలో ఈ సమాచార
దసాతవేజు ఒకటి. దీని ఉదేిశెం వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలపై మీర్ప మీదైన అభిప్రయానిా ఏరురచ్చకునెందుకు తగిన
సమాచారెం, గణెంకాలు ఇవాడెం.
భవిషాతతలో మీ ఆలోచనలను మరిెంత దృఢపరచ్చకునెందుకు ఈ సమాచార దసాతవేజు ఒక ప్రరెంభ వేదికగా
ఉపయోగపడుతెందనాది మా ఆశ, ఆకాెంక్ష్. ఇెందులోని ఏ అెంశాన్లాన్న మీర్ప సవాలు చయవచ్చచ. మీ ప్రశాలకు,
సెందేహాలను గ్లోబల్ అసెంబ్లో ముకాతయిెంపుల ముెంగిటికి తేవచ్చచ కూడా. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలనవి చాలా
సెంకిోషటమైన అెంశాలు. చారిత్రిక, సామాజిక, ఆరిథక, రజకీయ అెంశాలనిాెంటితో ప్రసుతత, గత కాలాలతో సెంబెంధ్ెం ఉనావి.
కొనిాసార్పో ఇవనీా ఆధునిక కాలపు సమసాలని అనిపిెంచిన్న వీటి మూలాలు మాత్రెం ఎనోా తరల ముెందువని చపువచ్చచ. ల్దా
కనీసెం రెండు శతాబ్దిల వెనుక వీటికి బ్లజెం పడెందని అనవచ్చచ.
ఈ దసాతవేజు వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాలకు సెంబెంధిెంచిన కొనిా ముఖ్ామైన అెంశాలను పరిచయెం. దీనిా తయార్ప
చసెందుకు నిపుణుల కమిటీ తమ జ్ఞాన్ననిా, ఆలోచనలను వెచిచెంచిెంది. ముసాయిదా తయారీ ప్రక్రియ వివరలు గ్లోబల్
అసెంబ్లో వెబసైటలో అెందుబ్దటులో ఉన్నాయి.
వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల విషయెంలో తెలుసుకోవాలిసన అెంశాలు చాలాన ఉన్నాయి. ప్రముఖ్మైన వాటికి
సెంబెంధిెంచిన వాసతవాలు, అెంక్లు సెంక్షిపతెంగా, చదివిెంచలా ఇచచెందుకు ఈ సమాచార దసాతవేజులో గటిట ప్రయతాెం చశాము.
ఈ సమాచార దసాతవేజు మొతాతనిా ఏకబిగిన చదవాలిసన అవసరమేమీ ల్దు. అవసరమైనపుుడు అవసరమైన అెంశాలను
మాత్రమే చదువుకునలా దీనిా తయార్ప చశాము. గ్లోబల్ అసెంబ్లోలో మీరూ పాలుపెంచ్చకుెంటెంటే ఇది మీరూ కూడా
తగురీతిలో చరచలోో భాగెం వహెంచెందుకు ఉపయుకతెంగా ఉెంటుెందనాది మా ఆశ.
ఈ పుసతకానికి తోడుగా వీడయోలు, యానిమేషనుో, ప్రెజెెంటేషనుో, కళాకృతలు, సజీవ సాక్ష్యాలు, వాాఖ్ాలు మరినిా గ్లోబల్
అసెంబ్లో వెబసైటలో అెందుబ్దటులో ఉన్నాయి. ఈ సమాచార దసాతవేజు తయారీ సెందరభెం, ఇతర భాషల అనువాదాలు గ్లోబల్
అసెంబ్లో వికీలో లభిసాతయి.
ప్రముఖ్ెంగా ఉనా పదాల అరథలు ఈ దసాతవేజు చివరలో ఉనా గాోసరీ విభాగెంలో లభిసాతయి. దసాతవేజు మొతతెంలో ఉష్ణోగ్రతలను
° Cలలో ఇవాడెం జరిగిెంది. ఫారన్హీటలోకి మార్పచకుని చదవాలనుకుెంటే గాోసరీ విభాగానిా చూడెండ.
సారెంశెం అవలోకనెం
2050 లో ప్రపెంచెం ఎలా ఉెండబోతోెంది?
ఇపుుడు పుటిటన ప్రతి బిడడ మానవ కారణలతో ఏరుడడ వాతావరణ మార్పులు, పరావరణ న్నశనెం తాలూకూ
పరిణమాలనిాెంటినీ ఎదురోకవాలిస వసుతెంది. ఇపుుడు ప్రశా ‘‘అయితే’’ అనాది కాదు. ‘‘ఎెంత మేరకు?’’ అనాదే. ఈ కాలెం
భవిషాతత తరల ప్రజలు ఎెంత మేరకు ప్రభావితమవుతార్ప అనాది ఈ రోజు మనెం చసాతమనా దానిపై ఆధారపడ ఉెంది.
భూతాపోనాతి, జీవవైవిధ్ాెంలో నషటెం కొెంత భవిషాతతలోన జరగనునాపుటికీ వాతావరణ మార్పులను పరిమితెం చస సమయెం
ఇెంకా మిెంచిపోల్దు. వాతావరణ, పరావరణ సెంక్షోభాల కారణెంగా సెంభవిెంచ విపరీత పరిణమాలను నివారిెంచెందుకు,
జీవవైవిధాానిా కాపాడుకునెందుకు కొెంత అవకాశెం ఇపుటికీ ఉెంది. చారిత్రక మూలాలునా ఈ సెంక్షోభాలను ఈ కాలపు
సమాజ పోకడలకు కారణమైన ప్రపెంచిక దృకుథాలతో అనుసెంధానిెంచవచ్చచ. మనిషి ప్రకృతిలో భాగమే కాదు.. మనుగడ
కోసెం దానిపై ఆధారపడడ వాడు కూడా.
వాతావరణ మార్పులు, జీవవైవిధ్ాతలో నషటెం, నల న్నణాత క్షీణెంచడెం, గాలి, నీటి కాలుషాెం అనీా ఒకదానితో ఒకటి
సెంబెంధ్ెం ఉనావే. ఈ అెంశాలపై ఎలాెంటి చరాలు తీసకుెంటామనా దానిపై భూమీీద అనిా ప్రెంతాలోోని ప్రజల జీవన న్నణాత,
ప్రసుతత, భవిషాత తరలకు భరోసా ఆధారపడ ఉెంది. పునర్పతాుదక ఇెంధ్న వనర్పలకు మళ్ోడెం, పరావరణ వావసథల
సెంరక్ష్ణ, పునర్పదధరణ, ప్రకృతితో మనిషి సెంబెంధానికి కొతత, మెర్పగైన మారగలను అనాషిెంచడెం రనునా రోజులోో చాలా
కీలకెం కానుెంది. వాతావరణ మార్పుల ప్రభావానిా తగిగెంచెందుకు తీసుకున చరాలకు ప్రపెంచెం నలుమూలలకు చెందిన ప్రజల
మదితెందని ఇటీవలి సర్ా ఒకటి తెలిపిెంది. కోవిడ-19 కషట కాలెంలోనూ ప్రజలు ఈ రకమైన అభిప్రయెం వాకతెం చయడెం
గమన్నరహెం.
కీలకమైన విషయాలు
- శలాజ ఇెంధ్న్నలను విచచలవిడచగా మెండెంచడెం వెంటి మానవ చరాలు భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలు పెరిగేెందుకు
కారణమవుతోెంది. పెరిగిన ఉష్ణోగ్రతలు కాసాత మన వాతావరణనిా ప్రభావితెం చస్తెంది. సరిచయల్నెంతగా
వాతావరణ ధోరణులోో మార్పులు చోటు చసుకుెంటున్నాయి. ప్రసుతతెం మనెం ఎలాెంటి చరాలు తీసుకుెంటామనా
అెంశెంపై భవిషాతతలో మరిెంత భయెంకరమైన వాతావారణ మార్పులను నివారిెంచడెం ఆధారపడ ఉెంది.
- కాలుషాెం, వాతావరణ మార్పులు, సహజ జీవావాసాల విధ్ాెంసెం, శోషణలనిాెంటి ఫలితెంగా మొకకలు, జెంతవుల
జీవజ్ఞతలు దాదాపు పది లక్ష్లు ఇపుుడు తమ ఉనికిని కోలోుయే సిథతికి చర్పకున్నాయి.
- వాతావరణ మార్పులు, జీవవైవిధ్ాతకు కలిగే నషటెం మనిషి ఆహార, జల భద్రతలతోపాటు ఆరోగాెంపై కూడా ప్రభావెం
చూపనుెంది.
భూ వాతావరణెంలో పేర్పకుపోతనా అదనపు గ్రీన్హౌస వాయువులు వాతావరణ మార్పులకు ప్రధాన కారణెం. మనిషి ఉతుతిత
చసుతనా గ్రీన్హౌస వాయువులోో కారబన్ డైయాక్లసడ (CO2) ప్రధానమైెంది. విదుాతత, రవాణల కోసెం పెట్రోలు, డీజిల్ వెంటి
శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచినపుుడు ఈ విష వాయువు ఉతుతిత అవుతోెంది. రెండు శతాబ్దిలుగా జర్పగుతనా ఈ ప్రక్రియ
కారణెంగా భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రత 1.2 ° C ల్దా 2.16 డగ్రీల ఫారన్హీట (° F) వరకూ పెరిగిెంది.
భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రత 21వ శతాబిెంలో 2 ° C (3.6°F) కెంటే ఎకుకవగా పెర్పగుతెందని శాస్త్రవేతతలు గురితెంచార్ప. రనునా
దశాబ్దిలోో కారబన్డైయాక్లసడతో పాటు ఇతర గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలను గణనీయెంగా తగిగెంచకపోతే ఇది
అనివారామవుతెంది. 2 ° C అెంటే మరీ ఎకుకవ కాదని అనిపిెంచవచ్చచ కానీ.. కోట్ో మెంది ప్రజల జీవితాలు, జీవనోపాధులపై
దీని ప్రభావెం కచిచతెంగా ఉెండబోతోెంది.
ఉష్ణోగ్రతలు పెర్పగుతెంటే భూమీీద వడగాడుులు, కారిచచ్చచలు, పెంట్ నషటెం తరచూ జరిగే పరిసిథతి ఉనాటుో లెకక.
అెంతేకాదు.. వానలు పడ తీర్పలో భారీ మార్పులు వసాతయి. కొనిా ప్రెంతాలోో ఎకుకవగా, కొనిా ఇతర ప్రెంతాలోో అతితకుకవ
వానలు కుర్పసాతయి. ఫలితెంగా అకాల కరవులు, వరదలు సామానామవుతాయి.
భూమీీద మానవ చరాలు మొకకలు, జెంతవులు, శలెంధ్రాలు ఇతర సూక్ష్మ జీవజ్ఞలానిా సరాన్నశనెం చసుతన్నాయి. కాలుషాెం,
వాతావరణ మార్పులు, సహజ జీవావాసాల విధ్ాెంసెం, శోషణల కారణెంగా భూమీీద ఉనా దాదాపు 80 లక్ష్ల మొకకలు,
జెంత జీవజ్ఞతలోో పది లక్ష్ల ఉనికికి ముపుు వచిచెంది.
జీవజ్ఞతలోో వైవిధ్ాత తగగడెం జీవావరణ వావసథలను బలహీన పర్పసుతెంది. ఫలితెంగా జీవజ్ఞతలు వాాధులు, ప్రకృతి
వైపరీతాాలకు గురయేా అవకాశాలు ఎకుకవ అవుతాయి. వీటి దాార అెందే మానవ సెంక్షేమ ఫలాలూ తగిగపోతాయి.
- జీవవైవిధ్ాత లోపెం ప్రభావెం నలపై తకుకవే. ఎెందుకెంటే నల నిరాహణను సాథనికులు చపడుతెంటార్ప.
ప్రపెంచపు జీవవైవిధ్ాతతో ఎకుకవ భాగెం ప్రజల సెంప్రదాయాలోోన ఉెంది. ప్రకృతితో మమేకమై జీవిెంచడెం ఎలాగ్ల గిరిజన
సెంసకృతికి యుగాలుగా తెలుసు. జీవావరణ వావసథలను పరిరక్షిెంచ్చకునెందుకు, పునర్పదధరిెంచెందుకు, జీవవైవిధాానిా
కాపాడెందుకు అవసరమైన విలువైన విజ్ఞానెం కూడా వీరి వదిన ఉెంటుెంది. అయితే వలసరజ్ఞాలు, వివక్ష్ల కారణెంగా ఈ
సమాజ్ఞలు వార్ప బలవెంతెంగా తమ జీవనోపాధులను వదిల్సుకోవాలిస వచిచెంది. ల్దా వాతావరణ మార్పుల కారణెంగా
శరణర్పథలుగా మారిపోవాలిస వచిచెంది. ఫలితెంగా ఈ ప్రతేాకమైన సెంసకృతలు, జ్ఞాన వావసథలు, భాషలు, ఉనికి ప్రశాారథకెంగా
మారయి.
- ధ్నిక దేశాలు చారిత్రాతీకెంగా ఎకుకవ గ్రీన్హహస వాయువులను ఉతుతిత చశాయి. అెందుకే వాతావరణ మార్పుల
విషయెంలో బ్దధ్ాత అనిా దేశాలపై సమానెంగా ఏమీ ల్దు.
శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం ఆరిథక అభివృదిధతో ముడపడ ఉనా అెంశెం. ఫలితెంగా అమెరికా, యునైటెడ కిెంగడమ,
యూరోపియన్ యూనియన్లోని ధ్నిక దేశాలు కాలక్రమెంలో భారీ మొతతెంలో గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలకు
కారణమయాాయి. జన్నభా పెర్పగుదల కారణెంగా భారత, చైన్న లాెంటి దేశాలు ఈ ధ్నిక దేశాల అభివృదిధ బ్దట్లోన నడవాలిస
వసుతెంది. దీెంతో ఏటా మరిెంత మెంది శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండచెండెం కొనసాగిసుతన్నార్ప.
- గ్రీన్హౌస వాయు ఉదాగరలకు వేగెంగాన కాకుెండా... గణనీయెంగా కళ్ోెం పడతేగానీ భూతాపోనాతిని 2 ° C
(3.6°F) ల్దా అెంతకెంటే తకుకవకు పరిమితెం చయల్ము. ఇదే జరిగితే మానవ సెంక్షేమెంపై గణనీయమైన ప్రభావెం
తపుదు.
వాతావరణ మార్పులు మన జీవితాలను అసిథరెం చససాతయి. ఇలాెంటి అసెందిగధతలోో ‘‘టిపిుెంగ పాయిెంట’’ ఒకటి. వాతావరణ
టిపిుెంగ పాయిెంటుో అెంటే.. ఇక సరిదిదుికోల్ని సిథతి అని చపాులి. వాతావరణ మార్పుల ఫలితెం ఈ సరిదిదుికోల్ని సిథతికి
చరితే డోమినోస మాదిరిగా ప్రపెంచెం మొతతమీీద ప్రభావెం ఉెంటుెంది. ఈ టిపిుెంగ పాయిెంటను చరిన తర్పవాత ఒకదాని
తర్పవాత ఒకటి మొదలయేా సెంఘట్నలు... మనుషులతోపాటు అనక జీవజ్ఞతలు కూడా ఈ భూమీీద మనుగడ సాగిెంచల్ని
విధ్ెంగా మారిపోతాయి. అయితే ఈ టిపిుెంగ పాయిెంటకు మనెం ఎపుుడు చరతామనాది సైన్స సుషటెంగా చపుల్ని అెంశెం.
- 2015లో పాారిసలో జరిగిన సమావేశెంలో భూతాపోనాతిని రెండు డగ్రీల సలిసయసకు పరిమితెం చసెందుకు... 1.5° C కు పరిమితెం చయగలిగితే మరీ మెంచిదని ప్రభుతాాధినతలు అెంగీకరిెంచార్ప.
- ఇెంట్రగవరామెెంట్ల్ పాాన్ల్ ఆన్ క్లోమెట ఛెంజ (ఐపీసీసీ) అెంచన్న ప్రకారెం 2040 న్నటికి భూతాపెం 1.5 ° C
వరకూ పెరగవచ్చచ. కానీ రెండు డగ్రీల సలిసయస పెరగడెం రనునా దశాబిెంలో ఎెంత మొతతెం కారబన్డైయాక్లసడ
భూవాతావరణెంలోకి చర్పతెందనా అెంశెంపై ఆధారపడ ఉెంది.
- ప్రపెంచవాాపతెంగా ఉనా దేశాల దాార ప్రసుతత ప్రతిజా చసత ('జ్ఞతీయెంగా' నిరోయిెంచబడన రచనలు అని పిలవబడవి)
గ్రీన్హహస వాయు ఉదాగరలను తగిగెంచడానికి వార్ప ప్రయతాాలు చసాతరో ల్దో ఇెంకా తెలియదు. 2015 పారిస
ఒపుెందెం యొకక లక్ష్యెం 2 ° C పరిమితెం చయాలని తీరీనిెంచిన్న, గ్లోబల్ వారిీెంగ వలో ప్రపెంచవాాపతెంగా కనీసెం
3 ° C (5.4 ° F) కి దారితీస అవకాశెం ఉెంది.
- పాారిస అగ్రీమెెంటలో పలు వాగాిన్నలు చసిన పేద దేశాలు వాటిని అమలు చస అవకాశాలు తకుకవే. ఎెందుకెంటే
విదేశాల నుెంచి అెందే ఆరిథక సాయెంపై వీర్ప ఆధారపడ ఉన్నార్ప. ఇపుటివరకూ అెందిన అెంతరాతీయ సహకారెం
న్నమమాత్రమే.
ఐదేళ్ోకు ఒకసారి ఆయా దేశాలు తాము చసిన వాగాధన్నలను (గ్రీన్హౌస వాయువుల తగిగెంపునకు) మరిెంత పెెంచాలిస ఉెండగా
పాారిస అగ్రిమెెంట తర్పవాత కొెంత పురోగతి సాధిెంచాము. అయితే ఇది భూతాపోనాతిని 1.5 ° Cకు పరిమితెం చస సాథయిలో
ల్దు. ఇపుుడునా అెంచన్నల ప్రకారెం భూతాపోనాతి 2040 న్నటికి 1.5 ° C కు చర్పకుెంటుెంది. అదనపు చరాలు తీసుకోని
పక్ష్ెంలో ఆ తర్పవాత కూడా కొనసాగుతెంది.
- వాతావరణ మార్పులు ప్రపెంచ అతావసర సిథతి అని ఇపుుడు యాభై దేశాలోోని 64 శాతెం ప్రజలు నముీతన్నార్ప.
- భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలను 1.5 ° C కు పరిమితెం చయాలనా లక్ష్యెం న్రవేరలెంటే 2020లో కారబన్డైయాక్లసడ
వాయువుల తగిగెంపు చపుుకోదగగ సాథయిలో ఉెండాలి.
ఈ ఏడాది చివరలో గాోసగౌలో జరిగే సమావేశెంలో ప్రపెంచదేశాల నతలు సమావేశమై వాతావరణ సెంక్షోభ పరిష్కకరనికి ఏెం
చయాలనా అెంశెంపై మరోసారి చరిచసాతర్ప. చైన్నలో పరావరణ సెంక్షోభెంపైన్న చరచలు జర్పగుతాయి. వాతావరణ, పరావరణ
సెంక్షోభాల మధ్ా ఉనా సెంబెంధాలను ప్రభుతాెం ఇపుటికైన్న అరథెం చసుకోవడెం మొదలుపెటిట తదనుగుణెంగా భవిషాతత
లక్ష్యాలను, కారాచరణను అభివృదిధ చసుకోవాలి.
పాారిస అగ్రిమెెంట దాార లక్ష్యాలను నిరోయిెంచ్చకునా నపథ్ాెంలో గాోసగౌ కైమెట టాక్సస లో దానిా సాధిెంచెందుకు అవసరమైన
మరిెంత విసతృతి సాథయి ప్రణళికను సిదధెం చయాలి. సమీప భవిషాతతలో కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలను తగిగెంచెందుకు
సమరథమైన పదధతలపై ఏకాభిప్రయెం సాధిెంచాలి. ఉదాహరణకు.. శలాజ ఇెంధ్న్నల నుెంచి దూరెంగా వెళ్ోడెం దాార, శకిత
వినియోగానిా మెర్పగుపరచడెం ల్దా అట్వీ విసీతరోనికి జర్పగుతనా నష్కటనిా నిలువరిెంచడెం దాారన్న అనాది
నిరోయిెంచ్చకోవాలనామాట్. కారబన్డైయాక్లసడ ఉదాగరలను శూనాసాథయికి తీసుకొసాతమనా వాగాధన్నలను ఆచరణలోకి తేవడెం
ఎలా అనాదానిపై కూడా చరచ జరగాలి.
1. వాతావరణ సెంక్షోభెం అెంటే ఏమిటి?
‘‘వాతావరణ మార్పు’’ అనా దృగిాషయెం అెంటే ఏమిటి? కారణల్మిటి? ప్రసుతత అతావసర పరిసిథతి ఏమిటి? వెంటి అెంశాల
గురిెంచి ఈ విభాగెంలో తెలుసుకుెందాెం.
భూమి సగటు ఉష్ణోగ్రతలు కాలక్రమెంలో పెరిగేెందుకు వాతావరణ మార్పులకు సెంబెంధ్ెం ఉెంది. గ్రీన్హౌస వాయువులు భారీ
మొతతెంలో వాతావరణెంలోకి చర్పతెండట్ెం దీనికి కారణెం.
భూమి చ్చటట కెంటికి కనిపిెంచకుెండా ఉెండ వాతావరణ పొరలో వేర్ార్ప వాయువులు ఉెంటాయి. ఇెందులోని ఉషో
సమతౌలాానిా మార్చయగల శకితగల నిరిిషట వరగనికి చెందిన వాయువులను ‘‘గ్రీన్హౌస వాయువులు’’ అని పిలుసాతర్ప. వీటిలోో
ప్రధానమైనవి కారబన్ డై యాక్లసడ (పెట్రోలు డీజిల్ వెంటి శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం, అడవులను నరికివేయడాల వలో
ఉతుతిత అవుతెంటుెంది), మీథేన్, నైట్రస ఆక్లసడ (ఈ రెండూ విదుాదుతుతిత, వావసాయాల కారణెంగా ఉతుతిత అవుతెంటాయి).
గ్రీన్హౌస వాయువులు మరియు ఊష్ణోగ్రత మదా సెంబెంధానిా అరథెం చసుకునెందుకు ఓ చినా గదిని ఊహెంచ్చకోెండ. బ్దగా
ఎెండగా ఉనాపుుడు అనిావైపులా మూసివేసి ఉనా ఆ గదిలో ఎెండ కారణెంగా వేడ పెరిగిపోతెంటుెంది. కిటికీలు, తలుపులు
ఏవీ ల్కపోవడెం వలో లోపలి వేడ బయట్కు వెళ్లో అవకాశెం కూడా ఉెండదు. ఇదే విధ్ెంగా వాతావరణెంలో గ్రీన్హౌస
వాయువులు ఎకుకవగా ఉెండట్ెం వలో అదనెంగా ఉషోెం అనాది ఉతుతిత అవుతెంటుెంది.
మానవులు విడుదల చస ప్రధాన గ్రీన్హహస వాయువు కారబన్ డయాక్లసడ (CO2). మానవ కారాకలాపాలు వాతావరణెం నుెండ
ఈ వాయువులను తొలగిెంచ ప్రకృతిలోని అనక భాగాలను అడవులు మరియు నల వెంటివి కూడా అధోకరణెం ల్దా న్నశనెం
చసుతన్నాయి. దాదాపు రెండు వెందల ఏళ్ో క్రితెం నుెంచి ధ్నిక దేశాలు శలాజ ఇెంధ్న్నలను మెండెంచడెం మొదలుపెటిటనెందువలో
భూమి ఉపరితలపు సగటు ఉష్ణోగ్రతలు 1.2 ° C (2.16°F) వరకూ పెరిగాయి. అది చాలా ఎకుకవ అనిపిెంచనపుటికీ, గత
లక్ష్ సెంవతసరలలో కనీసెం 20 సెంవతసరలు పైగా వెచచని బహుళ్-సెంవతసరల కాలెం ఉన్నాయి.
ఇది చాలా తకుకవ అని అనిపిెంచవచ్చచ కానీ.. ఈ చినా మార్పు కాసాత చాలామెంది జీవితాలపై తీవ్రమైన ప్రభావెం చూపుతోెంది.
ఉష్ణోగ్రతలు పెర్పగుతన్నాయెంటే.. ప్రజలు తరచూ తీవ్రమైన వడగాడుులను అనుభవిసుతన్నారనామాట్. అలాగే కారిచచ్చచలు..
పెంట్లు సక్రమెంగా పెండకపోవడెం జర్పగుతెంటుెందని అరథెం. అెంతేకాకుెండా.. వరషపాతెంలోనూ భారీ మార్పులు
ఉెంటాయని, కొనిా ప్రెంతాలోో అధికెంగా మరికొనిా చోట్ో అససలు ల్కుెండా ఉెంటాయని.. ఇవి కాసాత అకాల కరవు కాట్కాలు,
వరదలకు కారణమవుతన్నాయి.
కరవు కాట్కాలు, వరదలు గతెంలోనూ ఉనాపుటికీ వాతావరణ మార్పు ఫలితెంగా ఇలాెంటి ప్రకృతి వైపరీతాల తీవ్రత మరిెంత
పెర్పగుతెందని వాతావరణ శాస్త్రెం చబుతెంది. దీనివలో ప్రపెంచెంలోని అనిా ప్రెంతాలోోనూ లక్ష్లాది మెంది ప్రజల జీవితాలు
ప్రమాదెంలో పడతాయి. ఇళ్లో కోలోువడెం, మరణలు, గాయపడట్ెం ల్దా తినెందుకు తగినెంత ఆహారెం ల్కపోవడెం,
తాగేెందుకు సాచఛమైన నీర్ప అెందుబ్దటులో ల్కపోవడెం వెంటి పరిణమాలు సెంభవిసాతయి.
2. పరావరణ సెంక్షోభెం అెంటే..?
మానవ చరాలు మనతోపాటు ఈ భూమిని పెంచ్చకుెంటునా జీవజ్ఞతలపై ఎలాెంటి ప్రభావెం చూపుతోెంది?
మానవ ఆరోగాానికి, సమృదిధలో జీవవైవిధ్ాత ప్రముఖ్ాత ఏమిటి? ప్రపెంచవాాపతెంగా సాథనిక జ్ఞతల పాత్ర ఏమిట్నాది ఈ
విభాగెంలో తెలుసుకుెందాెం.
మానవ ఆరోగాానికి... మన చ్చటట ఉెండ జెంతవులు, మొకకలు, పరావరణలకు మధ్ా సెంకిోషటమైన సెంబెంధ్ెం ఉెంది.
ఫలితెంగా మనుషులు మరీ ముఖ్ాెంగా ధ్నిక దేశాల వార్ప ప్రకృతితో, కొనిా రకాల జెంతవులు, మొకకలతో వావహరిెంచిన
తీర్ప కారణెంగా వాటి ఉనికి ప్రమాదెంలో పడెంది. జీవ విన్నశనెం చరిత్ర మొతతమీీద ఇపుుడ చాలా వేగెంగా జర్పగుతెండట్ెం
గమన్నరహెం.
జీవవైవిధ్ాత అెంటే... భూమిపై కనిపిెంచ అనిా రకాల జెంతవులు, మొకకలు, సూక్ష్మజీవులు, శలెంధ్రాలనీా కలిపే. ఒకోక
జీవజ్ఞతికి ఆయా జీవావరణ వావసథ ఆరోగాెం విషయెంలో నిరిిషటమైన పాత్ర ఉెంటుెంది. అయితే కాలుషాెం, వాతావరణ మార్పు,
ఆక్రమణ గ్రహాెంతర జ్ఞతలు, సహజ జీవావాసాల దోపిడీ (ఉనాదాని కెంటే ఎకుకవగా చపలు పడుతెండట్ెం వెంటివి)ల
కారణెంగా భూమీీద 80 లక్ష్ల వరకూ జీవజ్ఞతలు ఉెంటే అెందులో పది లక్ష్లు విన్నశన్ననికి దగగరగా ఉన్నాయి.
దీనికి అనక కారణలు ఉన్నాయి. వేర్ార్ప వృక్ష్, పక్షి, జెంత జ్ఞతలకు ఆలవాలమైన అడవులు ప్రపెంచవాాపతెంగా వేగెంగా
తరిగిపోతెండట్ెం వీటిలోో ఒకటి. అడవులను న్నశనెం చసి ఆ ప్రెంతానిా వావసాయెం ల్దా ఇతర మానవ అవసరల కోసెం
వినియోగిెంచడెం ఏటా పెర్పగుతనా విషయెం తెలిసిెందే.
జీవవైవిధ్ాత నశెంచిపోతనాెందుకు ఉనా కారణలోో ఆహార వావసథలు వావసాయెం ప్రధానమైనవి. ఒకక వావసాయెం
కారణెంగాన దాదాపు 24000 జీవజ్ఞతలు విన్నశన్ననికి దగగరవుతనాటుో అెంచన్న. ప్రసుతతెం ప్రపెంచెం మొతతెం ఆహారెం
కోసెం కొనిా రకాల మొకకలపైన ఆధారపడుతన్నాయి. వెందల ఏళ్లోగా అతితకుకవ ఖ్ర్పచతో ఎకుకవ ఆహారనిా ఉతుతిత
చయడెంపై దృషిట కేెంద్రీకరిెంచార్ప. ఈ రకమైన తీవ్రసాథయి వావసాయ ఉతుతిత కాసాత భూమీీద నల, పరావరణ వావసథలను
న్నశనెం చశాయి. నల క్రమేపీ నిరీారామైపోతోెంది.
పైగా ఈ కాలపు వావసాయెం ఎర్పవులు, క్రిమిన్నశనులు, విదుాతత నల, నీర్పలపై ఎకుకవగా ఆధారపడుతెండట్ెం... ఒకే
రకమైన పెంట్ను ఎకుకవగా పెండెంచడెం (మోనో క్రాపిెంగ), అవసరనికి మిెంచి దుకుకలు దునాడెం (భూమి లోపలి పొరల
నిరీణెం పరికరలు, యెంత్రాల కారణెంగా దెబబతిెంటుెంది) వెంటివి అనక పక్షిజ్ఞతలు, క్షీరదాలు, కీట్కాలు ఇతర జీవజ్ఞతల
ఉనికిని ప్రశాారథకెం చశాయి. ఈ జీవజ్ఞతలు గూళ్లో కటుటకున ప్రెంతాలు నశెంచిపోయాయి. బ్రీడెంగ, ఫీడెంగ, గుమికూడట్ెం
వెంటి వాటిలోోనూ తేడాలు వచచశాయి.
జీవజ్ఞతలోో వైవిధ్ాత ల్మి కాసాత పరావరణ వావసథలను బలహీనెం చఆసతయి. వాాధులు, ప్రకృతివైపరీతాాల బ్దరిన పడ
అవకాశాలను పెెంచ్చతాయి. మానవ సెంక్షేమానికి వీటి దాార అెందే సవలూ తగిగపోతాయి. కేనసర వెంటి వాాధుల చికితసలో
వాడ మెందులు చాలా వరకూ ప్రకృతి నుెంచి వచిచనవే. ల్దా అచచెం అలాగే ఉెండ కృత్రిమ ఉతుతతల్.
ఏటికేడాదీ ప్రపెంచ జన్నభా పెర్పగుతనా నపథ్ాెంలో ప్రథ్మిక అవసరలు తీర్పచకునెందుకు పరారవరణెంపై ఆధారపడ వారి
సెంఖ్ా కూడా పెర్పగుతెందని అరథెం చసుకోవాలి. పరావరణ వావసథల న్నశన్ననికి అడుడకట్ట వేయడెం, పునర్పదధరిెంచడాల
దాార వాతావరణ మార్పుల ప్రభావానిా పరిమితెం చయకపోతే... రనునా దశాబ్దిలోో జీవవైవిధ్ాత నషటపోయే వేగెం మరిెంత
పెర్పగుతెందనాది సుషటెం. అెందుకే దీనిా ఓ సెంక్షోభెంగా పేర్కెంటున్నాము.
జీవవైవిధ్ాతను కాపాడట్ెంలో గిరిజనులు, సాథనికుల పాత్ర....
సాథనికులు, గిరిజనులకు చెందిన ల్దా వారి నిరాహణలో ఉనా ప్రెంతాలోో జీవవైవిధ్ాత నషటెం సగటు అెంత తీవ్రెంగా ల్దు.
ప్రపెంచవాాపతెంగా దాదాపు 70 దేశాలోోని 37 కోట్ో మెంది గిరిజనులు, సాథనికులు ఉన్నారని అెంచన్న. అెంటే ప్రపెంచ జన్నభాలో
దాదాపు ఐదు శాతెం మెంది భూమి ఆధారిత జీవవైవిధ్ాెంలో 80 శాతానిా రక్షిసుతన్నారనామాట్. బ్దధ్ాతాయుతెంగా జీవిెంచడెం,
ప్రకృతితో ఇచిచపుచ్చచకోవడెం, సామరసాెంగా వావహరిెంచడెం గిరిజనుల సెంసకృతి కాగా.. ఆధిపతా సమాజ్ఞల విలువలు దీనికి
భినామైనది.
ఆరికటిక్స నుెండ దక్షిణ పసిఫిక్స వరకు ఆయా దేశాలు ల్దా ప్రెంతాలోో భినా సెంసకృతలు, జ్ఞతల ప్రజలు వచచెందుకు
ముెందుగాన అకకడ నివసిసుతనా వార్ప సాథనికులు అనాది సాధారణ నిరాచనెం.యుదధెం, ఆధిపతాెం, సిథరపడట్ెం వెంటి అనక
చరాల దాార ఇతర ప్రెంతాల నుెంచి వచిచన వార్ప సాథనికులపై పెతతనెం సాధిెంచగలిగార్ప.
అయితే సాథనికుల జన్నభా ప్రపెంచ జన్నభాలో ఐదు శాతెం మాత్రమే అయిన్న వార్ భూమి ఆధారిత జీవవైవిధ్ాతలో 80 శాతానికి
రక్ష్కులుగా ఉన్నార్ప. ఉదాహరణకు.. పెర్ప దేశెంలోని కుస్క ప్రెంతెంలో ఉెండ కూాచ్చహా ప్రజలు అకకడ పెండ దాదాపు
1400 రకాల బెంగాళ్దుెంప వెంగడాలను పరిరక్షిసూతెండట్ెం గమన్నరహెం. వీర్ప ఈ పని చయని పక్ష్ెంలో ఈ వెంగడాలోో అధికెం
ఇపుటికే అెంతరిెంచిపోయి ఉెండవి.
సైన్స గురితెంచని అనక జ్ఞతల మొకకలు, జెంతవులు, కీట్కాలు ప్రకృతిలో ఇెంకా మిగిల్ ఉన్నాయి. ఈ జీవవైవిధ్ాతలో
అతాధికెం సాథనిక ప్రజలకు చెందిన పూరీాకుల భూమిలోన కనిపిసుతెంది. వీటితో కలిసి సామరసా పూరాకెంగా జీవిెంచడెం
ఎలాగ్ల యుగాలుగా సాథనిక సెంసకృతలకు తెలుసు. అెంతేకాకుెండా.. వీటి పరిరక్ష్ణ, పునర్పదధరణకు సెంబెంధిెంచిన విలువైన
జ్ఞానెం కూడా వీరి వదేి ఉెంది. దేశీయ సెంసకృతలు ప్రకృతికి అనుగుణెంగా జీవిెంచగలిగాయి. సహస్రాబ్దిలు, మరియు
పరావరణ వావసథలను పరిరక్షిెంచడెం మరియు పునర్పదధరిెంచడెం మరియు జీవవైవిధాానిా పెెంపొెందిెంచడెం కోసెం విలువైన
జ్ఞాన్ననిా కలిగి ఉెంటాయి.
అభివృదిధ కారాక్రమాల కారణెంగా సాథనికులు తమ పూరీాకుల నలను, జీవనోపాధులను కోలోువాలిసన పరిసిథతి ఏరుడెంది. ల్దా
వీర్ప వాతావరణ మార్పు సెంబెంధిత విపతతలు ప్రభావెం కారణెంగా వాతావరణ శరణర్పథలుగా మారిపోవాలిస వచిచెంది.
అమెరికా రష్ట్రమైన అలాసాకలో సముద్ర మటాటలు, కారిచచ్చచలు పెరిగిపోతనా కారణెంగా ఇకకడ అతాధిక సెంఖ్ాలో ఉనా
సాథనికులోో కొెందరిని ఇతర ప్రెంతాలకు తరలిెంచాలిస వచిచెంది.
శతాబ్దిలుగా వివక్ష్కు గురవుతెండట్ెం, వలసరజ్ఞాల ఏరుటు వెంటి కారణల వలో సాథనికేతర్పలతో పోలిసత సాథనికులు కటిక
దారిద్రాెంలో ఉెండెందుకు మూడు రటుో ఎకుకవ అవకాశాలున్నాయి. జీవవైవిధ్ాతలో ఏరుడన ఈ సెంక్షోభెం వీరి భవిషాతత,
ప్రతేాకమైన సెంసకృతి, జ్ఞాన వావసథలు, భాషలు, ఉనికిల భవిషాతతోనూ ముడపడ ఉెంది.