Community:የመረጃ ቡክሌት

           የአለም አቀፍ ስብሰባ መረጃ ቡክሌት

ረቂቅ V8 - 17.09.2021

የዚህ ሰነድ ዓላማ

• ይህ የመረጃ ቡክሌት በአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ ላይ ምክራቸውን ለማሳወቅ በአለምአቀፍ ጉባ Assembly ውስጥ የሚሳተፉ ሰዎች የሚጠቀሙባቸው ተከታታይ ሀብቶች አካል ነው።

• ይህ የመረጃ ቡክ በእውቀት እና በጥበብ ኮሚቴ ወሳኝ ተብለው በተለዩ በብዙ የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውሶች ላይ ዋና መረጃን ለማቅረብ ያለመ ነው።

• መረጃው በቀላል እንግሊዝኛ የተፃፈ እና ከቃለ -ምልልስ መራቅ አለበት።

• ይህ የመረጃ ቡክ በአሁኑ ጊዜ በዴቪድ ጉድዊን በተዘጋጁ አኒሜሽን የኃይል ነጥቦች እና በአሁኑ ጊዜ በግሎባል አሴም የባህል ማዕበል ውስጥ በተሳተፉ አርቲስቶች የተገነቡ የጥበብ ቁርጥራጮች ይሟላሉ።

ረቂቅ ሂደት

ይህ ሰባተኛ ረቂቅ ከጋሊየር ሜሊየር መመሪያ እና ግብረመልስ ጋር በጋዜጠኛ ታር ሮጀርስ ጆንስ ተፃፈ።

ይህ ረቂቅ በእውቀት እና ጥበብ ኮሚቴ አባላት በተካፈሉት ሀብቶች እና በክሌር ሜሊየር በተጠናቀሩት ተጨማሪ ሀብቶች መረጃ ተሰጥቶታል። እነዚህ ሀብቶች በዚህ የተጋራ የጉግል ድራይቭ ውስጥ ይገኛሉ።

የግምገማ ሂደት

በ K&WC አባላት አምስት ዙር ግብረመልስ -ረቂቅ V2 ፣ V3 ፣ V4 ፣ V5 ፣ V6

በረቂቅ ቪ 5 ላይ ግብረ መልስ በሊዲያ ማሳጅንግ እና ዊል ቡግለር ፣ የአየር ንብረት ግንኙነት ባለሙያዎች ከአማካሪ ቡድን ዊሊስ ታወርስ ዋትሰን

በረቂቅ V5 ላይ አስተያየቶች በዊል ቡግለር

በ ረቂቅ ቪ 5 ላይ የማጠቃለያ ግብረመልስ በሊዲያ ማሳጅ

በሰነዱ ውስጥ ያሉት ሁሉም ማጣቀሻዎች ትክክል መሆናቸውን ለማረጋገጥ ገለልተኛ ሐቅ ፈታሽ በረቂቅ V7 ውስጥ ያሉትን ሁሉንም ማጣቀሻዎች ይገመግማል።

በረቂቅ V4 ላይ ግብረመልስ በአለም አቀፍ ስብሰባ ላብራቶሪ አጋሮች ተሰጥቷል። 02 ላይ በአራተኛው የ K&WC ስብሰባ ላይ ተገምግሟል

ዓለም አቀፍ ስብሰባ  የመረጃ መጽሐፍ        

     www.globalassembly.org

 ዊኪ  ኢንስታግራም

ትዊተር  ፌስቡክ  

ይዘቶች    

መግቢያ                                                                                           5

የሥራ አስፈፃሚ ማጠቃለያ                                                                   7

1. የአየር ንብረት ቀውስ ምንድነው?                                                       10  

2. የስነምህዳር ቀውስ ምንድነው?                                                             11

3. እኛ በአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ ውስጥ ለምን ነን?                   13  

4. ዓለም አቀፍ ድርድሮች                                                                        15  

5. የአየር ንብረት ለውጥ እና የስነምህዳር ቀውስ  በ…                                    19

ላይ ምን ተጽዕኖ ያሳድራል

… የሰው ጤና እና ኑሮ?                                                                         19

… የምግብ ዋስትና?                                                                             21

… የውሃ ደህንነት?                                                                               22

 … መሬት ላይ የተመሠረተ ብዝሃ ሕይወት እና ሥነ ምህዳር?                         23

 … ውቅያኖሶች እና የባህር ህይወት?                                                        24  

6.  ቀጥሎ የሚሆነውን መተንበይ እንችላለን?                                               25  

7.  ምን ዓይነት እርምጃ እየተወሰደ ነው                                                       32  

             የኃይል ሽግግር                                                                     32  

             ጥበቃ እና ተሃድሶ                                                                  33

              ዓለም አቀፍ ግንዛቤ                                                                34

8.   ስርጭትና ፍትሃዊነት                                                                     35

9. ግላስጎው እና ከዚያ በኋላ - ዝቅተኛ የካርቦን የወደፊት ሁኔታ መፍጠር

                                                      መግቢያ  

  ግሎባል ጉባ Assembly ከመላው ዓለም የመጡ ሰዎች በአየር ንብረት እና በስነ -ምህዳር ቀውስ ላይ ለመወያየት የተሰበሰቡ ናቸው።

 የዜጎች ስብሰባ ምንድነው?  

የዜጎች ስብሰባ ከተለያዩ የኑሮ ደረጃዎች የተውጣጡ ሰዎች ናቸው ፣ ስለ አንድ ርዕሰ ጉዳይ ለመማር ፣ ሊወሰዱ በሚችሉት እርምጃ ላይ ለመወያየት ፣ ለመንግሥታት እና ለመሪዎች ሀሳቦችን የሚያቀርቡ እና ሰፋፊ ለውጦችን ለማስፋፋት ሀሳቦችን የሚያመነጩ። የዜጎች ስብሰባ አባላት እንደ የሥርዓተ -ፆታ ፣ የዕድሜ ፣ የገቢ እና የትምህርት ደረጃ ባሉ የስነ ሕዝብ አወቃቀር መመዘኛዎች ላይ በመመስረት በጥያቄ ውስጥ ያለውን ቦታ (ለምሳሌ ፣ ሀገር ወይም ከተማ ፣ ወይም በዚህ ዓለም ውስጥ) ንዑስ ስሪት ይወክላሉ።  

   የአለም አቀፍ ስብሰባ ምንድነው?   የ

2021 ዓለም አቀፍ ጉባ Assembly የሚከተሉትን ያጠቃልላል-100 ሰው የኮር የዜጎች ስብሰባ ፣ ማንኛውም የትም ቦታ መሮጥ እንደሚችል የአከባቢው የማህበረሰብ ስብሰባዎች ፤ እና ብዙ ሰዎችን ለማሳተፍ ባህላዊ እንቅስቃሴዎች።   በዚህ ዓመት መጨረሻ የዓለም መሪዎች ሁለት ዋና ዋና የተባበሩት መንግስታት (የተባበሩት መንግስታት) ኮንፈረንሶች ይኖራሉ - የፓርቲዎች የአየር ንብረት ለውጥ ኮንፈረንስ (COP 26) እና የብዝሀ ሕይወት ጉባኤ (COP15)። በእነዚህ COP ድርድሮች ፊት ፣ የኮር ጉባ Assemblyው ስለአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ ለማወቅ የፕላኔቷን ህዝብ ቅጽበተ -ፎቶ የሚወክል የ 100 ሰዎችን ቡድን በማሰባሰብ ፣ ዋና ዋና መልእክቶቻቸውን ለመወያየት እና ለማጋራት ህዳር 2021 በግላስጎው ውስጥ COP26። በዚህ ዓመት ፣ ግሎባል ጉባ Assembly በሚከተለው ጥያቄ ላይ ይመክራል - “የሰው ልጅ የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ እንዴት ፍትሃዊ እና ውጤታማ በሆነ መንገድ ሊፈታ ይችላል?”

  የመማሪያ ቁሳቁሶች መግቢያ

  ይህ የመረጃ ቡክሌት የአለም አቀፍ ስብሰባን የመማር እና የውይይት ምዕራፍ የሚደግፉ ተከታታይ ሀብቶች አካል ነው። የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ ላይ የራስዎን አስተያየት እንዲፈጥሩ የእነዚህ የመማሪያ ቁሳቁሶች ዓላማ መረጃ እና መረጃ ማቅረብ ነው።   ተስፋችን ይህ ሰነድ ለሚቀጥሉት ዓመታት ለሚከተሏቸው ቀጣይ የጥያቄ መስመሮች መነሻ ነው። እና በውስጣቸው ያሉትን ማናቸውም አካላት እንዲቃወሙ እና እነዚያን ጥያቄዎች ወይም መደምደሚያዎች ለዓለም አቀፍ ስብሰባ እንዲያመጡ በንቃት እናበረታታዎታለን።  የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ የተወሳሰበ ርዕስ እና የብዙ እርስ በእርሱ የተሳሰሩ ታሪካዊ ፣ ማህበራዊ ፣ ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ምክንያቶች ውጤት ነው። ምንም እንኳን አንዳንድ ጊዜ በጣም ዘመናዊ ችግር ቢመስልም ፣ የእሱ ሥሮች ወደ ብዙ ትውልዶች እና ቢያንስ ለሁለት ምዕተ ዓመታት ይመለሳሉ።   ይህ ቡክሌት ከአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳር ቀውስ ጋር ለተያያዙ አንዳንድ በጣም አስፈላጊ ጭብጦች መግቢያ ነው። እነዚህን ቁሳቁሶች ለመፍጠር የባለሙያዎች ኮሚቴ ተሰብስቦ እውቀታቸውን እና ጥበባቸውን አስተዋፅኦ አበርክቷል። የዚህ የመረጃ ቡክሌት ረቂቅ ሂደት ዝርዝሮች በአለም አቀፍ ስብሰባ ድርጣቢያ ላይ ይገኛሉ።   በአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ ውስጥ ብዙ መስኮቶች አሉ እና በአጭሩ እና ሊነበብ በሚችል መልኩ ወደ ዋና ጭብጦች ፣ እውነታዎች እና አሃዞች ቅጽበታዊ ገጽ እይታ ለመስጠት የተቻለንን አድርገናል።   ሁሉንም በአንድ ጊዜ ለማንበብ ምንም ግፊት የለም። እሱ እንደ ማጣቀሻ መመሪያ የታሰበ ነው ፣ እና በአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ ላይ የመማር እና ምክክርዎን ለመደገፍ ከዓለም አቀፍ ስብሰባ ጋር በሚደረገው ተሳትፎ ለእርስዎ ጠቃሚ እንደሚሆን ተስፋ እናደርጋለን።   ይህንን የመረጃ ቡክሌት ለማሟላት ፣ እንደ ቪዲዮዎች ፣ አኒሜሽን አቀራረቦች ፣ የጥበብ ፈጠራዎች እና የሕይወት ተሞክሮ ምስክርነቶች ያሉ ተጨማሪ ሀብቶች በግሎባል ስብሰባ ድርጣቢያ ላይ ይገኛሉ። የዚህ የመረጃ ቡክ ዐውደ -ጽሑፍ እና በብዙ ቋንቋዎች መተርጎም በአለም አቀፍ ስብሰባ ዊኪ ላይ ይገኛል።   በደማቅ ሁኔታ ለተደመጡት ቃላት የበለጠ ዝርዝር ትርጉሞች በመጽሐፉ መጨረሻ ላይ ባለው የቃላት መፍቻ ክፍል ውስጥ ይገኛሉ። በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ሁሉ የሙቀት መጠን በዲግሪ ሴልሺየስ (ዲግሪ ሴንቲግሬድ) ይለካል። ወደ ፋራናይት (° F) ለመተርጎም እባክዎን የቃላት መፍቻውን ይመልከቱ።

          ዋንኛው ማጠቃለያ  

በ 2050 ዓለም ምን ትሆናለች?  

ዛሬ የተወለደ እያንዳንዱ ልጅ በሰው ልጅ ምክንያት የአየር ንብረት ለውጥ እና የተፈጥሮ መበላሸትን ያስከትላል። ከአሁን በኋላ ‹ከሆነ› የሚለው ጥያቄ አይደለም ፣ ግን ‹ምን ያህል› ነው። ዛሬ በሕይወት ያሉ ሰዎች እና የወደፊቱ ትውልዶች የሚጎዱት መጠን አሁን እኛ በምንሠራው ላይ የተመሠረተ ነው። ምንም እንኳን የተወሰነ የሙቀት መጠን እና የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ለወደፊቱ ‘ተቆልፎ’ ቢሆንም ፣ በአየር ንብረት ላይ ተጨማሪ ለውጦችን እና የብዝሃ ሕይወት መጥፋትን ለመገደብ ፣ እና ከአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ እጅግ የከፋ ተጽዕኖዎችን ለማስወገድ አሁንም ጊዜ አለ።   የዚህ የአየር ንብረት እና የስነምህዳር ቀውስ መንስኤዎች በታሪክ ውስጥ የተመሰረቱ ናቸው ፣ እና ዛሬ ብዙ ማህበረሰቦች የሚሠሩበትን መንገድ ከቀረጹት የዓለም እይታዎች ጋር ሊገናኝ ይችላል። ሰዎች የተፈጥሮ አካል ናቸው እና ለመኖር በተፈጥሮ ላይ እጅግ ጥገኛ ናቸው።   የአየር ንብረት ለውጥ ፣ የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ፣ የመሬት መበላሸት ፣ የአየር እና የውሃ ብክለት በጣም የተሳሰሩ ናቸው። በሁሉም የፕላኔቷ ክፍሎች ውስጥ የሚኖሩ ሰዎች የኑሮ ጥራት ፣ እና የአሁኑ እና የወደፊቱ ትውልዶች ተስፋዎች እነዚህን ጉዳዮች ለመፍታት ዛሬ በተወሰደው እርምጃ ላይ የተመካ ነው። ወደ ታዳሽ የኃይል ሥርዓቶች መለወጥ ፣ ሥነ ምህዳሮችን መጠበቅ እና ወደነበረበት መመለስ እና አዲስ ፣ እና የተሻለ ፣ ከተፈጥሮ ጋር የሚዛመዱ መንገዶች በሚቀጥሉት ዓመታት ውስጥ እጅግ በጣም አስፈላጊ እርምጃዎች ይሆናሉ። በቅርቡ የተደረገ የዳሰሳ ጥናት የኮቪድ -19 ወረርሽኝ በዕለት ተዕለት ሕይወት ላይ ተጽዕኖ እያሳደረ ቢሆንም በሁሉም የዓለም ክልሎች አብዛኛዎቹ ሰዎች በአየር ንብረት ለውጥ ላይ እርምጃን እንደሚደግፉ ደርሷል።  

ዋና ዋና ነጥቦች:

•   እንደ ቅሪተ አካል ነዳጅ ማቃጠል ያሉ የሰዎች እንቅስቃሴዎች የዓለም ሙቀት እንዲጨምር እያደረጉ ነው። እየጨመረ የሚሄደው የአለም ሙቀት የአየር ንብረት ሁኔታችንን እና የአየር ሁኔታችንን “የማይቀለበስ” በሆነ መንገድ ላይ ተጽዕኖ እያሳደረ ነው - ግን ዛሬ በተወሰደው እርምጃ ላይ በመመርኮዝ አንዳንድ መጥፎ የወደፊት መዘዞች ሊወገዱ ይችላሉ።
•   ብክለት ፣ የአየር ንብረት ለውጥ ፣ የተፈጥሮ መኖሪያዎች መጥፋት እና ብዝበዛ ምክንያት አንድ ሚሊዮን የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች በአሁኑ ጊዜ የመጥፋት አደጋ ተጋርጦባቸዋል።
•   የአየር ንብረት ለውጥ እና የብዝሃ ሕይወት መጥፋት የምግብ እና የውሃ ደህንነትን እና የሰውን ጤና አደጋ ላይ ይጥላል።  

የአየር ንብረት ለውጥ በአብዛኛው የሚነሳው በከባቢ አየር ውስጥ ባለው የግሪንሀውስ ጋዞች ከመጠን በላይ ነው። የሰው ልጅ በጣም አስፈላጊ የሆነው የግሪንሀውስ ጋዝ ካርቦን ዳይኦክሳይድ (CO2) የሚመረተው የሰው ኃይል ለኃይል እና ለትራንስፖርት የቅሪተ አካል ነዳጆች ሲያቃጥሉ ፣ ደኖች ሲጠፉ ነው። ባለፉት ሁለት መቶ ዘመናት ይህ ፕላኔት በ 1.2 ዲግሪ ሴልሺየስ (° ሴ) እንዲሞቅ አድርጓታል። በሚቀጥሉት አሥርተ ዓመታት የካርቦን ዳይኦክሳይድ እና ሌሎች የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶች በከፍተኛ ሁኔታ ካልተቀነሱ በቀር በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን የ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ሙቀት መጨመር እንደሚበልጥ ሳይንቲስቶች ደርሰውበታል። ምንም እንኳን ብዙ ባይመስልም ይህ ማለት የብዙ መቶ ሚሊዮን ሰዎች ሕይወት እና የኑሮ ውድመት ነው።

 የአየር ሙቀት መጨመር ማለት ምድር አሁን በጣም ተደጋጋሚ እና ኃይለኛ የሙቀት ሞገዶችን ፣ የደን ቃጠሎዎችን እና የሰብል ውድቀቶችን እያጋጠማት ነው። እንዲሁም በዝናብ ላይ ትልቅ ለውጦች ማለት ነው ፣ በአንዳንድ ቦታዎች በጣም ብዙ ዝናብ ፣ በሌሎች ደግሞ ያነሰ ፣ ወደ ድርቅ እና ጎርፍ ያስከትላል።  

በምድር ላይ ያሉ የሰዎች እንቅስቃሴዎች በእፅዋት ፣ በእንስሳት ፣ በፈንገሶች እና ረቂቅ ተሕዋስያን ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ እያሳደሩ ነው። ብክለት ፣ የአየር ንብረት ለውጥ ፣ የተፈጥሮ መኖሪያዎች መጥፋት እና ብዝበዛ ምክንያት ከምድር ስምንት ሚሊዮን የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች አንድ ሚሊዮን አሁን የመጥፋት አደጋ ተጋርጦባቸዋል።  

የዝርያዎች ልዩነት አለመኖር ሥነ ምህዳራዊ ስርዓቶችን ያዳክማል ፣ ለበሽታዎች እና ለአስከፊ የአየር ጠባይ ተጋላጭ እንዲሆኑ እና የሰዎችን ፍላጎቶች እና ደህንነት ለማቅረብ አቅማቸው አነስተኛ ነው።

•  በአገሬው ተወላጆች እና ኦሪጅናል ህዝቦች በሚተዳደር ወይም በሚተዳደር መሬት ላይ የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ያን ያህል ከባድ አይደለም።  

አብዛኛው የዓለም ብዝሃ ሕይወት በመጀመሪያዎቹ ብሔሮች እና ሕዝቦች ባህላዊ እና ቅድመ አያቶች መሬት ላይ ይገኛል።

የአገሬው ተወላጆች ባህሎች ለብዙ ሺህ ዓመታት ከተፈጥሮ ጋር ተስማምተው ለመኖር ችለዋል ፣ እናም ሥነ ምህዳሮችን ለመጠበቅ እና ወደነበረበት ለመመለስ እና ብዝሃ ሕይወትን ለማልማት ጠቃሚ ዕውቀት አግኝተዋል። ሆኖም ፣ ረጅም የቅኝ ግዛት እና የገለልተኝነት ታሪክ ማለት ከእነዚህ ማህበረሰቦች መካከል ብዙዎቹ የኑሮአቸውን እና የአባቶቻቸውን መሬቶች ለመልቀቅ ወይም በአየር ንብረት ለውጥ ነክ አደጋዎች ምክንያት የአየር ንብረት ስደተኞች ሆነዋል ማለት ነው። በዚህ ምክንያት እነዚህ ልዩ ባህሎች ፣ የዕውቀት ሥርዓቶች ፣ ቋንቋዎች እና ማንነቶችም ስጋት ላይ ናቸው።  

• ለአየር ንብረት ለውጥ ሁሉም ሀገሮች እኩል ተጠያቂ አይደሉም ፣ ሀብታም ሀገሮች በታሪክ የበለጠ የግሪንሀውስ ጋዞችን አፍርተዋል።

 የቅሪተ አካል ነዳጅ ማቃጠል ከኢኮኖሚ ልማት ጋር የተቆራኘ ነው። በዚህ ምክንያት እንደ አሜሪካ (አሜሪካ) ፣ ዩናይትድ ኪንግደም (እንግሊዝ) እና በአውሮፓ ህብረት ውስጥ ያሉ የበለፀጉ አገራት በጊዜ ብዛት ከፍተኛውን የግሪንሀውስ ጋዞችን አፍርተዋል። አሁን ፣ የዓለም ሕዝብ ቁጥር እያደገ ሲሄድ እና እንደ ቻይና እና ህንድ ያሉ ሀገሮች እንደ ሀብታም ሀገሮች ተመሳሳይ መንገድ ሲከተሉ ፣ ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ ሰዎች በየዓመቱ በቅሪተ አካላት ነዳጅ በማቃጠል ላይ ጥገኛ ናቸው።  

• በግሪንሀውስ ጋዝ ልቀት ላይ ፈጣን ፣ ፈጣን እና መጠነ ሰፊ ቅነሳ እስካልተከሰተ ድረስ ፣ የሙቀት መጠኑን ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ለመገደብ አንችልም። ይህ በሰዎች ደህንነት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል።

  ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር መኖር ማለት እርግጠኛ ባልሆነ ሁኔታ መኖር ማለት ነው። ከነዚህ አለመረጋጋቶች አንዱ በ ‹ጫፍ ነጥብ› ሀሳብ ዙሪያ ነው። የአየር ንብረት ለውጥ ነጥቦች እንደ “ዶሚኖዎች” በዓለም ዙሪያ ሁሉ “መበታተን” የማይችሉ ጉዳቶችን በሚያስከትሉበት ጊዜ ‹የማይመለስ ነጥብ› ናቸው። ጠቃሚ ነጥብ ከደረሰ በኋላ ለብዙ ሰዎች እና ለሌሎች የሕይወት ቅርጾች የማይመች ፕላኔት ወደመፍጠር የሚያመራ ተከታታይ ክስተቶች ይነሳሉ። ጠቃሚ ነጥብ ሲደርስ ሳይንስ በእርግጠኝነት ሊተነብይ አይችልም።  

• እ.ኤ.አ በ 2015 የዓለም መሪዎች በፓሪስ ተሰብስበው የዓለም ሙቀት መጨመር ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ፣ በተለይም ከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች እንዲሆን ተስማምተዋል።
•  እንደ የአየር ንብረት ለውጥ በይነ መንግሥታት ፓነል (አይ.ሲ.ሲ.ሲ) ገለፃ ፣ በ 2040 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ የመድረስ ዕድሉ ከፍተኛ ነው። ሆኖም 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ አሁንም በሚቀጥሉት አስርት ዓመታት ውስጥ በሚወጣው የ CO2 ልቀት መጠን ላይ በጣም ጥገኛ ነው።
•  የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ለመቀነስ ሁሉም የወቅቱ ግቦች ከተሟሉ - እና እነሱ አሁንም እኛ አናውቅም - ይህ የ 2015 የፓሪስ ስምምነት ለሊሚ ዓላማ ቢሆንም ፣ ቢያንስ 3 ° ሴ የአለም ሙቀት መጨመርን ሊያስከትል ይችላል።
• በድሆች አገሮች የፓሪስ ስምምነት ብዙዎቹ ቃል ኪዳኖች ተግባራዊ ሊሆኑ አይችሉም ምክንያቱም ከውጭ በሚገኝ የገንዘብ ድጋፍ ጥገኛ ናቸው። እስካሁን ድረስ አነስተኛ ዓለም አቀፍ ድጋፍ እውን ሆኗል።

  አገሮች በየአምስት ዓመቱ የገቡትን ቁርጠኝነት ያሳድጋሉ ተብሎ ይጠበቃል። ከፓሪስ ጀምሮ አንዳንድ መሻሻሎች ቀድሞውኑ ተገኝተዋል። ይሁን እንጂ ነገሮች የሙቀት መጠንን እስከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ለመገደብ በፍጥነት አይንቀሳቀሱም። አሁን ባለው ፍጥነት ፣ የሙቀት መጠኑ በ 2040 ወይም ከዚያ በፊት 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ ይደርሳል ፣ እና እርምጃ ካልተወሰደ ከዚያ በኋላ ይቀጥላል።  

• በዓለም ዙሪያ በ 50 አገሮች ውስጥ ሁለት ሦስተኛ (64 በመቶ) የሚሆኑ ሰዎች በአሁኑ ጊዜ የአየር ንብረት ለውጥ ዓለም አቀፍ ድንገተኛ ነው ብለው ያምናሉ።  
• የሙቀት መጠኑን በ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የመገደብ ዓላማን ለማቆየት ፣ 2020 ዎች በዓለም አቀፍ ደረጃ ልቀትን በከፍተኛ ሁኔታ የሚቀንሱበት አስር ዓመት መሆን አለባቸው።

 የዓለም መሪዎች በዚህ ዓመት መጨረሻ በግላስጎው ውስጥ ስለሚገናኙ የአየር ንብረት ቀውስ ምን ማድረግ እንዳለባቸው እና በቻይና ውስጥ ስለ ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ ይነጋገራሉ። መንግስታት በእነዚህ በሁለቱ ቀውሶች መካከል ያለውን መስተጋብር መገንዘባቸው እና እርስ በርሱ የሚስማሙ ግቦችን ፣ ግቦችን እና እርምጃዎችን ማዘጋጀት አስፈላጊ ነው።  

አሁን የፓሪስ ስምምነት ግቦች ተወስነዋል ፣ ግላስጎው COP26 እነሱን እንዴት ማግኘት እንደሚቻል የበለጠ ዝርዝር የመንገድ ካርታ መፍጠር መሆን አለበት። ለጉባ conferenceው አንዳንድ አስፈላጊ ጥያቄዎች የበለጠ ውጤታማ በሆነ የአቅራቢያ ልቀት ቅነሳ ላይ እንዴት መስማማት እንደሚቻል ፣ ለምሳሌ በዚህ አስር ዓመት ከቅሪተ አካል ነዳጆች በመሸጋገር ፣ የደን ጭፍጨፋውን በመገደብ እና የተጣራ ዜሮ ቃል ኪዳኖችን ወደ ተግባር እንዴት እንደሚለውጡ ያጠቃልላል።

1. የአየር ንብረት ቀውስ ምንድነው?

በዚህ ክፍል ውስጥ “የአየር ንብረት ለውጥ” በመባል የሚታወቁትን ክስተቶች እንመረምራለን። ምንድን ነው? ምን እየፈጠረ ነው? እና ለምን አስቸኳይ ነው?  

የአየር ንብረት ለውጥ ከፕላኔቷ የረጅም ጊዜ ሙቀት ጋር የተቆራኘ ነው። ይህ የሚሆነው ከፍተኛ መጠን ያለው የግሪንሀውስ ጋዞች ወደ ከባቢ አየር ስለሚለቀቁ ነው።   ከባቢ አየር ብዙ የተለያዩ ጋዞችን የያዘ በምድር ላይ የማይታይ ንብርብር ነው።

“የግሪን ሃውስ ጋዞች” የከባቢ አየርን የሙቀት ሚዛን መለወጥ እና ምድርን ማሞቅ የሚችሉ የተወሰኑ የጋዞች ቡድን ናቸው። ዋናዎቹ የግሪንሀውስ ጋዞች ካርቦን ዳይኦክሳይድን (ቅሪተ አካላትን በማቃጠል እና የደን ጭፍጨፋ በማምረት) ፣ ሚቴን እና ናይትረስ ኦክሳይድን (ሁለቱም ከኃይል እና ከግብርና ልምምዶች የተሠሩ ናቸው)።  

ይህንን ለመሳል አንዱ መንገድ በጣም ሞቃታማ በሆነ ቀን ትንሽ ፣ የተከለለ ክፍል መገመት ነው። የሚያቃጥል ፀሐይ በጣሪያው ላይ እየወደቀ ነው ፣ ግን በክፍሉ ውስጥ ሙቀቱ የሚወጣባቸው መስኮቶች ወይም በሮች የሉም። የሚሄድበት ቦታ ስለሌለው ሙቀቱ በክፍሉ ውስጥ ይከማቻል። በተመሳሳይ ፣ በከባቢ አየር ውስጥ በጣም ብዙ የግሪንሀውስ ጋዞች ሲኖሩ ፣ ከመጠን በላይ ሙቀት ይፈጠራል።

 በበለጸጉ አገራት ውስጥ ያሉ ሰዎች ከ 200 ዓመታት በፊት የቅሪተ አካል ነዳጆችን ማቃጠል ከጀመሩ ጀምሮ የአለም ሙቀት መጠን በ 1.2 ° ሴ ጨምሯል። ምንም እንኳን ብዙ ባይመስልም ፣ ይህ ትንሽ ልዩነት ቀድሞውኑ በብዙዎች ሕይወት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ እያሳደረ ነው። የአየር ሙቀት መጨመር ሰዎች አሁን በጣም ተደጋጋሚ እና ኃይለኛ የሙቀት ሞገዶችን ፣ የደን ቃጠሎዎችን እና የሰብል ውድቀቶችን እያጋጠማቸው ነው። እንዲሁም በዝናብ ላይ ትልቅ ለውጦች ማለት ነው ፣ በአንዳንድ ቦታዎች በጣም ብዙ ዝናብ ፣ በሌሎች ደግሞ ያነሰ ፣ ወደ ድርቅ እና ጎርፍ ያስከትላል።

በሰዎች የሚወጣው ዋናው የግሪንሀውስ ጋዝ CO2 ነው። የሰዎች እንቅስቃሴዎች እንዲሁ CO2 ን የሚጠቀሙ ብዙ የተፈጥሮ ክፍሎችን ያዋረዱ ወይም ያጠፉ እና እንደ ደኖች እና አፈር ካሉ ከባቢ አየር ያስወገዱት።

 ጎርፍ ፣ ድርቅ ፣ ሙቀትና አውሎ ነፋስ ከአየር ንብረት ለውጥ በፊትም ተከስቷል ፣ ነገር ግን የአየር ንብረት ሳይንስ እንደሚነግረን የዓለም ሙቀት መጨመር እንደነዚህ ዓይነቶቹን “የአየር ሁኔታ ክስተቶች” የበለጠ ያደርገዋል ፣ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎችን በሁሉም የዓለም ክልሎች ቤቶቻቸውን የማጣት አደጋ ላይ ይጥላል ፣ ሲገደል ወይም ሲጎዳ ወይም በቂ ምግብ ባለመኖሩ ወይም ለመጠጣት ንጹህ ውሃ።  

የሳይንስ ሊቃውንት በግሪንሀውስ ጋዝ ልቀት ላይ ፈጣን ፣ ፈጣን እና መጠነ ሰፊ ቅነሳ እስካልተከሰተ ድረስ ይህ ሁኔታ በቅርቡ የፓሪስ ግቦችን ለማሳካት በጣም ከባድ ይሆናል-ለዚህ ነው አሁን እያጋጠመን ያለው የአየር ንብረት እና የስነምህዳር ቀውስ።

2. የስነምህዳር ቀውስ ምንድን ነው?  

ፕላኔታችን በምንጋራቸው ሌሎች ዝርያዎች ላይ የሰዎች እንቅስቃሴዎች ምን ተጽዕኖ ያሳድራሉ? በዚህ ክፍል የብዝሃ ሕይወት ለሰው ልጅ ጤና እና እድገት ለምን በጣም አስፈላጊ እንደሆነ እና በዓለም ዙሪያ ያሉ የአገሬው ተወላጆች ሚና ለምን እንደሆነ እንመለከታለን።  

ሰዎች ከዝርያችን ብቻ በጣም የሚልቅ የሕይወት ድር አካል ናቸው። የሰው ጤና ከእንስሳት ፣ ከእፅዋት እና ከተጋሩ አከባቢ ጤና ጋር በጥብቅ የተቆራኘ ነው። ሰዎች - በተለይም በዓለም የበለፀጉ አገራት ሰዎች - ከተፈጥሮ ጋር እንዴት እንደሚገናኙ ፣ አንዳንድ የእንስሳት እና የዕፅዋት ዝርያዎች እየጠፉ መጥተዋል። ከሌላው ታሪክ ጋር ሲነፃፀር የመጥፋት ፍጥነት ዛሬ በጣም ፈጣን ነው።  

ብዝሃ ሕይወት ማለት እንደ ዕፅዋት ፣ እንስሳት ፣ ፈንገሶች እና ረቂቅ ተሕዋስያን ያሉ በምድር ላይ ሊገኙ የሚችሉትን ሁሉንም የሕይወት ዓይነቶች ያመለክታል። እያንዳንዱ ግለሰብ ዝርያ በስነ -ምህዳሩ ጤና ውስጥ የሚጫወተው የተወሰነ ሚና አለው። ሆኖም ፣ በአከባቢ ብክለት ፣ የአየር ንብረት ለውጥ ፣ የተፈጥሮ መኖሪያዎች መጥፋት እና ብዝበዛ (እንደ ዓሳ ማጥመድ ያሉ) ፣ በዓለም ላይ ከሚገመተው ስምንት ሚሊዮን የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች አንድ ሚሊዮን የሚሆኑት የመጥፋት አደጋ ተጋርጦባቸዋል።   ለዚህ ብዙ ምክንያቶች አሉ።

በዓለም ዙሪያ ያሉ ደኖች ለአብዛኛው የዓለም የተለያዩ የዛፎች ፣ የአእዋፍ እና የእንስሳት ዝርያዎች መኖሪያ ናቸው ፣ ግን መሬቱ ሰዎች ለግብርና ወይም ለሌላ ተግባራት እንዲለወጡ በሚቀየርበት ጊዜ በየዓመቱ ብዙ የደን ቁጥቋጦዎች ይደመሰሳሉ።   የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ትልቁ ነጂዎች የምግብ ሥርዓቱ እና ግብርናው አንዱ ነው ፣ ግብርናው ብቻ ለ 24,000 ዝርያዎች የመጥፋት አደጋ ተጋርጦበታል። በአሁኑ ጊዜ የዓለም አጠቃላይ የምግብ አቅርቦት በዋነኝነት የሚወሰነው በጣም ጥቂት በሆኑ የእፅዋት ዝርያዎች ላይ ነው። ባለፉት መቶ ዘመናት በዝቅተኛ እና በዝቅተኛ ዋጋ ብዙ እና ብዙ ምግብ በማምረት ላይ ትኩረት ተደርጓል። ይህ የተጠናከረ የግብርና ምርት በመሬት አፈር እና በስርዓተ -ምህዳሮች ወጪ የመጣ ሲሆን ፣ አፈር ቀስ በቀስ ለምነት ትርፍ ጊዜያትን ያነሰ ያደርገዋል።   የወቅቱ የምግብ ምርት በአብዛኛው የተመካው በማዳበሪያዎች ፣ በፀረ -ተባይ መድኃኒቶች ፣ በኢነርጂ ፣ በመሬት እና በውሃ እንዲሁም እንደ ሞኖክሮፒንግ (የአንድ ሰብል ብቻ እርሻ በከፍተኛ ሁኔታ በማረስ) እና በከባድ እርባታ (በመሣሪያዎች እና በማሽኖች የአፈርን አወቃቀር ማበላሸት) ባሉ ዘላቂ ባልሆኑ ልምዶች ላይ ነው።

ይህ የብዙ ወፎችን ፣ አጥቢ እንስሳትን ፣ ነፍሳትን እና የሌሎችን ፍጥረታትን ቤቶች አጥፍቷል ፣ እርባታቸውን ፣ ምግባቸውን እና ጎጆ ቦታዎቻቸውን አስፈራርቷል ወይም አጥፍቷል ፣ እና ብዙ ተወላጅ የእፅዋት ዝርያዎችን አጨናንቋል።   የዝርያዎች ልዩነት አለመኖር ሥነ ምህዳራዊ ስርዓቶችን ያዳክማል እናም ለበሽታዎች እና ለከባድ የአየር ጠባይ ተጋላጭ ያደርጋቸዋል እንዲሁም የሰዎችን ፍላጎቶች እና ደህንነት ለማቅረብ አቅማቸው አነስተኛ ነው።

እንደ ካንሰር ያሉ ሕመሞችን ለማከም የሚያገለግሉ ብዙ አስፈላጊ መድኃኒቶች ተፈጥሯዊ ናቸው ወይም በተፈጥሮ በተገኙ ነገሮች የተነሳሱ ሰው ሠራሽ ምርቶች ናቸው።   በዓለም ዙሪያ “የዘር ባንኮች” ዘሮችን ለማከማቸት እና የጄኔቲክ ብዝሃነትን ለመጠበቅ ያገለግላሉ ፣ ከእነዚህ ውስጥ ትልቁ በኖርዌይ ውስጥ ነው። ሆኖም ይህ ዘዴ ደህንነቱ የተጠበቀ አይደለም ፣ እና የዘር ባንኮች ለበጀት ቅነሳ ፣ ለአስተዳደር ጉድለት እና ለማህበራዊ እና ፖለቲካዊ ሁከት ተጋላጭ ናቸው። ለምሳሌ የኢራቅ ዘር ባንክ እ.ኤ.አ. በ 2003 የአሜሪካን ወረራ ተከትሎ ተዘርፎ ተደምስሷል።   የዓለም ህዝብ በየዓመቱ እየጨመረ ነው ፣ ይህ ማለት ብዙ ሰዎች መሠረታዊ ፍላጎቶቻቸውን ለማሟላት በስነ -ምህዳሮች ላይ ጥገኛ ይሆናሉ ማለት ነው። የስነ -ምህዳሮችን መበላሸት ለማቆም እና ለመቀልበስ እና የአየር ንብረት ለውጥን ለመገደብ አስቸኳይ እርምጃ ካልተወሰደ በቀር በሚቀጥሉት አሥርተ ዓመታት የብዝሃ ሕይወት መጥፋት እንደሚፋጠን ይጠበቃል። ቀውስ ተብሎ የሚጠራው ለዚህ ነው።   ብዝሃ ሕይወትን በመጠበቅ ረገድ የመጀመሪያዎቹ እና ተወላጅ ሰዎች ሚና   በአገሬው ተወላጆች እና በአከባቢው ማህበረሰቦች በተያዙ ወይም በሚተዳደሩባቸው አካባቢዎች የብዝሃ ሕይወት መጥፋት አዝማሚያ እምብዛም የከፋ አልነበረም።   በዓለም ዙሪያ በ 70 ሀገሮች ውስጥ ከ 370 ሚሊዮን በላይ የአገሬው ተወላጆች እንዳሉ ይገመታል። ከዓለም ሕዝብ 5 በመቶ ገደማ የሚሆነውን ፣ የአገሬው ተወላጆች 80 በመቶውን ከመሬቱ ላይ የተመሠረተ ብዝሃ ሕይወት ይጠብቃሉ። በኃላፊነት መኖር እና ከተጋላጭነት እና ከተፈጥሮ ጋር ተስማምቶ መኖር የብዙ ተወላጅ ባህሎች ዋና እሴት ነው ፣ እና እነዚህ እሴቶች ብዙውን ጊዜ ከሚኖሩባቸው አውራ ማህበረሰቦች የተለዩ ናቸው።   ከአርክቲክ እስከ ደቡብ ፓስፊክ ድረስ በዓለም ዙሪያ ተሰራጭቷል ፣ የአገሬው ተወላጆች ዘሮች ናቸው - እንደ አንድ የጋራ ፍቺ - የተለያዩ ባሕሎች ወይም የዘር መነሻዎች ሰዎች በደረሱበት ጊዜ በአንድ ሀገር ወይም ጂኦግራፊያዊ ክልል ውስጥ የሚኖሩ። አዲሶቹ መጤዎች በኋላ በድል አድራጊነት ፣ በሙያ ፣ በሰፈራ ወይም በሌላ መንገድ የበላይ ሆኑ።   የአለም ህዝብ ከ 5 በመቶ በታች ያካተተው የአገሬው ተወላጅ ህዝቦች ከመሬት ላይ የተመሰረተው ብዝሃ ህይወት 80 በመቶውን ይከላከላሉ። ለምሳሌ ፣ በኩሱኮ ፣ ፔሩ ውስጥ ፣ የኩዊቹዋ ማህበረሰብ በአሁኑ ጊዜ ከ 1400 በላይ የአገሬው ዝርያዎችን ከአንድ የአለም ዋና ሰብሎች - ድንች ድንቹን እየጠበቀ ነው። ይህ የዝርያዎች ልዩነት ካልተጠበቀ ፣ ብዙዎቹ እነዚህ ዝርያዎች ለዘላለም ጠፍተው ሊሆን ይችላል።   በሳይንስ ያልተመዘገቡ ወይም ያልታወቁ ብዙ የእፅዋት ፣ የእንስሳት እና የነፍሳት ዝርያዎች አሁንም አሉ። አብዛኛው የዚህ ብዝሃ ሕይወት በአገሬው ተወላጆች ባህላዊ እና ቅድመ አያቶች መሬት ላይ ይገኛል። የአገሬው ተወላጆች ባህሎች ለብዙ ሺህ ዓመታት ከተፈጥሮ ጋር ተስማምተው ለመኖር ችለዋል ፣ እናም ሥነ ምህዳሮችን ለመጠበቅ እና ወደነበረበት ለመመለስ እና ብዝሃ ሕይወትን ለማልማት ጠቃሚ ዕውቀት አግኝተዋል።

ሆኖም በመላው ዓለም ፣ በትላልቅ የልማት ፕሮጀክቶች ምክንያት በመሬት መጥፋት ምክንያት የአገሬው ተወላጅ ማህበረሰቦች የኑሮአቸውን እና የአባቶቻቸውን መሬቶች መተው ነበረባቸው ፣ ወይም ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር በተያያዙ አደጋዎች ምክንያት የአየር ንብረት ስደተኞች ሆነዋል። ለምሳሌ በአላስካ ፣ በአሜሪካ ውስጥ ትልቁ የአገሬው ተወላጅ ሕዝብ ፣ የባህር ከፍታ መጨመር እና የዱር እሳትን መጨመር የእነዚህን አንዳንድ ማህበረሰቦች ወደ ሌላ ቦታ እንዲዛወር አስገድዶታል።   ለዘመናት የዘለቀው የማግለል እና የቅኝ ግዛት ታሪክ ምክንያት ፣ የአገሬው ተወላጆች ተወላጅ ካልሆኑት መሰሎቻቸው ጋር ሲነፃፀሩ በከፍተኛ ድህነት ውስጥ የመኖር ዕድላቸው ሦስት እጥፍ ያህል ነው። በብዝሃ ሕይወት ውስጥ ያለው ቀውስ እንዲሁ ከእነዚህ ልዩ እና የተለያዩ ባህሎች ፣ የዕውቀት ሥርዓቶች ፣ ቋንቋዎች እና ማንነቶች የወደፊት ሁኔታ ጋር ተጣብቋል።

3. እኛ በአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ ውስጥ ለምን ነን?

በዚህ ክፍል ውስጥ ያለፉት መቶ ዘመናት አንዳንድ የበላይ “የዓለም ዕይታዎች” ዛሬ የአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ቀውስን መሠረት ያደረገ ተፈጥሮን እንዴት እንደቀረጹ እንመረምራለን።   የአየር ንብረት እና የብዝሃ ሕይወት ቀውስ ውስብስብ ችግር እና የብዙ እርስ በርሳቸው ተዛምደው የፖለቲካ ፣ የኢኮኖሚ እና የማህበራዊ ጉዳዮች ውጤት ነው። ይህንን ተግዳሮት ለመቋቋም አስቸጋሪ ከሆኑት ምክንያቶች አንዱ የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስን መሠረት ያደረጉ አንዳንድ “የዓለም ዕይታዎች” ናቸው።   የዓለም እይታ በዙሪያችን ያለውን ዓለም ለማየት የምንጠቀመው እንደ መነጽር ነው። የእኛ የዓለም እይታ የእኛ ዋና እሴቶችን እና እምነቶችን ይወክላል ፣ እና እኛ የምናስበውን እና ከዓለም የምንጠብቀውን ቅርፅ ይሰጣል። በራሳችን የግል ልምዶች ፣ ከቤተሰቦቻችን እና ከአስተማሪዎቻችን በተላለፉልን እምነቶች እና እሴቶች ፣ እና ባደግንበት ባህል እምነቶች እና እሴቶች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል። የእኛ የዓለም እይታ በዓለም ላይ እንዴት እንደምናይ እና እንደምንሠራ ይነካል።   ዛሬ “ኢኮኖሚያዊ ዕድገት” ብዙውን ጊዜ የእድገት ጠቋሚ እና የኑሮ ደረጃዎች እየተሻሻሉ መሆናቸውን አመላካች ሆኖ ያገለግላል። ሆኖም ፣ የኢኮኖሚ እድገት ሀሳብ ብዙውን ጊዜ የሰው ልጅ ተፈጥሮን ከሚቆጣጠር እና ከሚበዘብዝ የዓለም እይታ ጋር ተጣምሯል። ይህ “የዓለም እይታ” በብዙ ከፍተኛ ብክለት ባላቸው ሀገሮች ልብ ውስጥ ነው ፣ እና ብዙዎች ከ 400 ዓመታት በፊት ፣ የሳይንሳዊ አብዮት ተብሎ በሚጠራው ጊዜ ውስጥ ሥሩ እንደነበረ ያምናሉ። በዘመኑ የነበሩ ምሁራን የሰው ልጅ ከተፈጥሮ በላይ ስለመሆኑ ፣ እንዲሁም የሰው ልጅ ተፈጥሮን የመግዛት መብት ስለመሆኑ ጽፈዋል። በዚህ ጊዜ አካባቢ ለመጀመሪያ ጊዜ የተስፋፉት ሀሳቦች በሚቀጥሉት ምዕተ ዓመታት ውስጥ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደሩ ሲሆን ዛሬም በበለጸጉ አገራት ውስጥ ያሉትን ሕጎች ፣ ቴክኖሎጂዎች ፣ የአኗኗር ዘይቤዎች ፣ ልማዶች እና ባህሎች ለማሳወቅ ረድተዋል። አብዛኛዎቹ እነዚህ የሕይወት መንገዶች ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በዓለም ዙሪያ ላሉ ሌሎች አገሮች ተላልፈዋል ወይም ተጥለዋል።

ከ I ንዱስትሪ አብዮት ጀምሮ በሳይንስ እና በቴክኖሎጂ ውስጥ የተደረጉ መሻሻሎች በበለጸጉ አገራት ውስጥ የሚኖሩ ሰዎች ከተፈጥሮ ጥገኝነት ርቀዋል። በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ ሰዎች በእጅ ሥራ ዕቃዎችን ከመሥራትና በመሬት ላይ ከመሥራት ይልቅ ወደ ከተማዋ ተዛውረው ማሽኖችን በሚሠሩ ፋብሪካዎች ውስጥ መሥራት ጀመሩ። በዚህ ወቅት እንደ የእንፋሎት ባቡር ፣ አውቶሞቢል እና ኤሌክትሪክ አምፖል ያሉ አዳዲስ ቴክኖሎጂዎች የሰዎችን ሕይወት በፍጥነት እንደለወጡ - ሞባይል ስልኮች ፣ የግል ኮምፒዩተሮች እና በይነመረብ ከ 50 ዓመታት በፊት ሲነፃፀሩ ዛሬ ሕይወትን እንዴት እንደለወጡ። በአዳዲስ ቴክኖሎጂዎች ከዚህ በፊት ባልተቻለ ሁኔታ ከተፈጥሮ የበላይነት ማውጣት እና ማውጣት ተችሏል።   የኢንደስትሪ አብዮት የቅሪተ አካል ነዳጆችን በጅምላ ደረጃ ለማዕድን ፈቅዷል። ከ 100 ዓመታት በላይ የቅሪተ አካል ነዳጅ ማቃጠል ዋነኛው የኃይል ምንጭ ሆኖ የቆየ ሲሆን ይህም ኢኮኖሚያዊ ልማት እንዲገፋ አድርጓል። በዚህ ምክንያት እንደ አሜሪካ ፣ እንግሊዝ እና በአውሮፓ ህብረት ውስጥ ያሉ የበለፀጉ አገራት በጊዜ ብዛት ከፍተኛውን የግሪንሀውስ ጋዞችን አፍርተዋል። አሁን እንደ ቻይና እና ህንድ ያሉ ሀገሮች እንደ ሀብታም ሀገሮች ተመሳሳይ የልማት ጎዳና ሲከተሉ በየዓመቱ ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ ሰዎች በቅሪተ አካላት ነዳጅ በማቃጠል ላይ ጥገኛ ናቸው። በፍጥነት እያደገ ባለው ኢኮኖሚዋ ቻይና በአሁኑ ጊዜ በዓለም ላይ ትልቁ የግሪንሀውስ ጋዞች አምጪ ናት። ከታሪክ አንፃር አሜሪካ ትልቁ ኢመርተር ነበረች ፣ ይህም ማለት በጊዜ ሂደት ከፍተኛውን የግሪንሀውስ ጋዞች መጠን አወጣች ማለት ነው። በአምስት ከፍተኛ አስተዋፅዖ አበርካቾች ውስጥ ፣ አሜሪካ እንዲሁ በአንድ ሰው ከፍተኛውን የ CO2 ልቀቶች አሏት።   የሰው ልጅ ባዮሎጂያዊ እንስሳት ናቸው ፣ እና ፕላኔት ምድር የእኛ መኖሪያ ናት። ከተፈጥሮ ተለይተን ከመሆን ይልቅ እኛ በእርግጥ የተፈጥሮ አካል ነን እና በሕይወት ለመኖር በእሱ ላይ ጥገኛ ነን። በአንጀታችን ውስጥ ያሉ ረቂቅ ተሕዋስያን የምግብ መፈጨትን ይረዳሉ ፣ ሌሎች ደግሞ የቆዳችንን የተወሰነ ክፍል ያዘጋጃሉ። እንደ ንቦች እና ተርቦች ያሉ የአበባ ብናኞች የምንበላውን ምግብ ለማምረት ይረዳሉ ፣ ዛፎች እና ዕፅዋት እኛ የምናስወጣውን CO2 አምጥተው መተንፈስ ያለብንን ኦክስጅንን ያመርታሉ።   የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ ብዙ ስፋት ያለው ችግር ነው ፣ እና ይህ ለምን እየተከሰተ እንደሆነ ፣ ወይም እሱን ለመፍታት አለመቻል ለምን አንድ ነጠላ ትረካ ማግኘት አይቻልም። ከዚህም በላይ ሰዎች የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውሱን ስፋት እና አንድምታ ለመረዳት በጣም ከባድ ነው ፣ እና ይህ እንደ አስፈላጊነቱ በአስቸኳይ እና በአስቸኳይ የመሥራት ችሎታን ይገድባል።   ተፈጥሮን የሚጎዱ እና ካርቦን የሚያመነጩ የኑሮ መንገዶች በዘመናዊ ማህበረሰቦች ውስጥ በጥልቅ ተጣብቀዋል። አንዳንዶች የአየር ንብረት እና የስነምህዳር ቀውስ በሰው እና በተፈጥሮ መካከል “የግንኙነት ቀውስ” ብለው ይጠሩታል። ወደ ዘላቂ ዘላቂነት ለመሸጋገር እነሱ ከተፈጥሮ ጋር “ሰላም መፍጠር” እና ኢኮኖሚያዊ ፣ የገንዘብ እና ምርታማ ስርዓቶቻችንን በዚህ መሠረት መለወጥ አለብን ይላሉ። እ.ኤ.አ. በ 2021 አንድ ቡድን ተመራማሪዎች ላለፉት ሶስት አስርት ዓመታት የአየር ንብረት ቀውስን ለመፍታት የጋራ አለመቻቻልን ዘጠኝ እርስ በእርስ የሚዛመዱ ምክንያቶችን ለይተዋል። ይህንን ቀውስ በበቂ ሁኔታ ለመፍታት በኢንዱስትሪ በበለጸጉ ፣ በበለጸጉ ማህበረሰቦች እምብርት ውስጥ የሚገኙትን በርካታ ዋና የዓለም ዕይታዎችን መጠያየት ያስፈልጋል ሲሉ ተከራክረዋል።   ብዙ አስርት ዓመታት የአየር ንብረት እርምጃ ቢኖርም ፣ ሀብታም ማህበረሰቦች ከቅሪተ አካል ነዳጆች ጋር ያልተዋሃዱ ፣ ወይም እንደ ልማት እና የእድገት ምልክት በኢኮኖሚ እድገት ላይ ጥገኛ የሆኑ ተፈላጊ የአኗኗር ዘይቤዎችን ገና መገመት አልቻሉም።   ጤናማ አካባቢ ለዘላቂ ኢኮኖሚ ቅድመ ሁኔታ ነው። የኢኮኖሚው ምርት - አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት (ጂዲፒ) - እንደ የኢኮኖሚ ዕድገት መለኪያ “አካታች ሀብት” (የተመረተ ፣ የሰው እና የተፈጥሮ ካፒታል ድምር) መሟላት አለበት ፣ ይህም የጤንነትን ጤና ግምት ውስጥ ያስገባል። የአካባቢ ሁኔታ እና ብሄራዊ ኢኮኖሚያዊ ፖሊሲዎች ለዛሬው ወጣት እና ለመጪው ትውልድ ዘላቂ መሆን አለመሆኑን የተሻለ መለኪያ ነው

4. ዓለም አቀፍ ድርድሮች

 የዓለም መሪዎች በዚህ ዓመት መጨረሻ በግላስጎው ተገናኝተው ስለአየር ንብረት ለውጥ ፣ በቻይና ደግሞ ስለ ሥነ ምህዳራዊ ቀውስ ይነጋገራሉ። በዚህ ክፍል የእነዚህ ድርድሮች ግቦች ምን እንደሆኑ እና እስካሁን እንዴት እየተሟሉ እንደሆኑ እንማራለን።

  የአየር ንብረት ድርድር እስካሁን ምን አገኘ?  

ሳይንቲስቶች በሰው ልጅ ምክንያት የሚከሰተውን የአየር ንብረት ለውጥ ለአሥርተ ዓመታት ሲተነብዩ ቆይተዋል። የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ኮንቬንሽን (UNFCCC) እ.ኤ.አ. በ 1992 በሪዮ ዴ ጄኔሮ የተፈረመ ሲሆን የፓርቲዎች ኮንፈረንስ (ኮፒ) ከ 1995 ጀምሮ በየዓመቱ ይካሄዳል። የጉባferencesዎቹ ዓላማ በአየር ንብረት ለውጥ ላይ ምን መደረግ እንዳለበት ለመወያየት ነው ፣ እና የአየር ንብረት ለውጥን ለመቅረፍ በተሳታፊ መንግስታት የሚወሰዱ እርምጃዎችን ለማቅረብ።

 እ.ኤ.አ. በ 2015 የዓለም መሪዎች ለ COP21 ኮንፈረንስ በፓሪስ ተገናኙ። የዚያ ኮንፈረንስ ውጤት ለመጀመሪያ ጊዜ የዓለም መሪዎች በአየር ንብረት ለውጥ ላይ መጠነ ሰፊ እርምጃ ለመውሰድ ስምምነት ላይ ደርሰዋል። በዓለም ዙሪያ 196 ተሳታፊ የሆኑ ግዛቶች የአለም ሙቀት መጨመርን ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ፣ በተለይም ከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ለማድረግ ተስማምተዋል። ሁሉም አገሮች ማለት ይቻላል የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀታቸውን ለመገደብ እና ለአየር ንብረት ለውጥ የሚያደርጉትን አስተዋፅኦ ለመቀነስ ቃል ኪዳን (ቃል ኪዳን ወይም “በብሔራዊ ተወስኗል አስተዋፅኦ” ፣ NDC) አድርገዋል። እነዚህ ቃል ኪዳኖች በየአምስት ዓመቱ መዘመን ነበረባቸው።   በፓሪስ ስምምነት የአየር ንብረት ለውጥን ከመገደብ ጋር የተዛመዱ ሁለት ግቦች አሉ-  

1. እስከ ምዕተ -ዓመት መጨረሻ (2100) ፣ እና ቢበዛ 1.5 ° ሴ የአለም ሙቀት መጨመርን እስከ 2 ° ሴ ይገድቡ።
2. በ 2050 የተጣራ ዜሮ ልቀቶችን ይድረሱ።  

እ.ኤ.አ. በ 2030 በዓለም አቀፍ ደረጃ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን በከፍተኛ ሁኔታ መቀነስ ከቻልን ቀጣዩ ደረጃ አገራት እ.ኤ.አ. በ 2050 “የተጣራ ዜሮ” ልቀቶች ላይ መድረስ ይሆናል። የተጣራ ዜሮ ማለት እነሱ በሚለቁት መጠን የግሪንሀውስ ጋዞችን ከከባቢ አየር ውስጥ ማስወገድ ነው ፣ ወይም በቀላሉ ልቀትን ሙሉ በሙሉ ማስወገድ። ይህ ሊደረስበት የሚችለው ካርቦን ዳይኦክሳይድ በጫካ ፣ በአፈር እና በውቅያኖሱ ከከባቢ አየር እንዲወገድ ወይም ‘በተያዘ’ እና በካርቦን-መያዝ ቴክኖሎጂዎች (ገና ሙሉ በሙሉ ባልዳበረ) ነው።  

ከፓሪስ COP21 ጀምሮ ...  

• እ.ኤ.አ. በ 2005 እና በ 2018 መካከል የቻይና CO2 ልቀቶች በ 80 በመቶ ጨምረዋል እናም የታቀደው የኢኮኖሚ እድገት መጠን ለቀጣዮቹ አስርት ዓመታት እንደሚጨምር ይጠበቃል።
• የአውሮፓ ህብረት እና አባል አገሮቹ በ 2030 የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን በ 58 በመቶ ለመቀነስ እየተጓዙ ነው።  
• የህንድ ልቀት በ 2005 እና በ 2017 መካከል እና በ 76 በመቶ ገደማ ጨምሯል  በኢኮኖሚ ዕድገት ምክንያት ቻይና እስከ 2030 ድረስ እንደምትቀጥል ይጠበቃል።  
• አምስተኛው ትልቁ የግሪንሀውስ ጋዝ አምጪው የሩሲያ ፌዴሬሽን ገና ልቀትን ለመቀነስ ዕቅዱን እንኳን አላቀረበም።

 አንድ ላይ ተሰብስቦ ፣ ኤንዲሲዎች ዓለም የፓሪሱን ስምምነት የረጅም ጊዜ ግቦችን ለማሳካት ወይም ላለማሳካት ይወስናሉ። የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ለመቀነስ ሁሉም የወቅቱ ግቦች ከተሟሉ - እና እነሱ አሁንም እኛ አናውቅም - ይህ እ.ኤ.አ. በ 2015 የፓሪስ ስምምነት ግብ ቢኖርም ቢያንስ በ 2100 የዓለም ሙቀት መጨመር 3 ° ሴ ሊያስከትል ይችላል። ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ባለው የሙቀት መጠን መገደብ።   አሁን ያሉት ኤንዲሲዎች የፓሪሱን ስምምነት ግቦች ለማሳካት በቂ ስላልሆኑ በየአምስት ዓመቱ አዳዲስ ኤንዲሲዎች ለተባበሩት መንግስታት ይሰጣሉ። ዓላማው በፓሪስ ስምምነት ግቦች ላይ በመመርኮዝ እያንዳንዱ ሀገር በዒላማዎቹ ውስጥ የበለጠ የሥልጣን ጥም እንዲያገኝ ነው። እያንዳንዱ ሀገር የተለያዩ ግቦችን ያወጣል። ለምሳሌ የአውሮፓ ህብረት የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ለመቀነስ ቃል ገብቷል

በ 2030 በ 55 በመቶ እንግሊዝ ደግሞ በ 78 በ 2035 ፈረንሣይ እና እንግሊዝ በ 2050 የተጣራ ዜሮ መድረስን በሕጋዊ መስፈርት ካደረጉ አገሮች መካከል ናቸው። ጃፓን ፣ ደቡብ አፍሪካ ፣ አርጀንቲና ፣ ሜክሲኮ እና የአውሮፓ ህብረት እ.ኤ.አ. በ 2050 የተጣራ ዜሮ ለመድረስ ግቦችን አውጀዋል። ቻይና እ.ኤ.አ. በ 2060 መጨረሻ ወደ የተጣራ ዜሮ ከመሸጋገሯ በፊት ‹ከፍተኛ ልቀቶች› ላይ ለመድረስ ቃል ገባች።   ከፓሪስ ጀምሮ አንዳንድ መሻሻሎች ቀድሞውኑ ተገኝተዋል። ሆኖም ነገሮች በበቂ ፍጥነት እየተጓዙ አይደሉም። አሁን ባለው ፍጥነት ፣ የሙቀት መጠኑ በ 2040 አካባቢ 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ ይደርሳል - ምናልባትም ቀደም ብሎ - እና እርምጃ ካልተወሰደ ማደጉን ይቀጥሉ። ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የዓለም ሙቀት መጨመር ጋር ተያይዘው የሚመጡ አደጋዎች ቀደም ሲል ከተረዱት በላይ መሆናቸውን መረጃዎች ያሳያሉ።   ከ COP21 ጀምሮ ፣ በ 2018 እና በ 2021 ከምስራቅ መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ (አይፒሲሲ) ሁለት ሪፖርቶች በ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ እና በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ መካከል ያለው ልዩነት በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ ሰዎች ሕይወት እና የኑሮ ውድነት እንደሚሆን አፅንዖት ሰጥተዋል። ለከፍተኛ ሙቀት መጨመር ውጤቶች።   ምርምር የቅሪተ አካል ነዳጅ ኩባንያዎች በዓለም ዙሪያ ያለውን የአየር ንብረት ፖሊሲዎች ለማዳከም እንዴት እንደቀሰቀሱ እና የፓሪስ ስምምነቱን እንደሚደግፉ በመግለፅ ይህንን ማድረጋቸውን ቀጥለዋል። ከቅሪተ አካል ነዳጅ ፍላጎቶች ጋር የፖለቲካ ቅስቀሳም የፓሪስ ስምምነት ስለ ዲካርቦኔዜሽን ወይም ስለ ቅሪተ ነዳጅ አጠቃቀም ቅነሳ በግልጽ የማይጠቅሰው ለምን እንደሆነ ያብራራል ፣ ምንም እንኳን የ 1.5-2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የሙቀት መጠን መያዝ አብዛኛዎቹ ቅሪተ አካል ነዳጆች መሬት ውስጥ እንዲቆዩ ይጠይቃል።   ከዚህም በላይ ብዙ የቅሪተ አካል ነዳጅ - ወደ ውጭ የሚላኩ አገራት ድርድሮችን በማቆም ፣ የፖለቲካ ውጥረቶችን በማባባስ እና እንደ የአየር ንብረት ለውጥ ዋና ምክንያት የቅሪተ አካል ነዳጅን ከማንኛውም ማጣቀሻ በማስቀረት የውሳኔ አሰጣጡን ሂደት አደናቅፈዋል። በተለይ እንደ ሳዑዲ ዓረቢያ ፣ አሜሪካ ፣ ኩዌት እና ሩሲያ ባሉ የቅሪተ አካል ነዳጅ ክምችት የበለፀጉ አገራት ድርድሩን በማደናቀፍ እና በአየር ንብረት ለውጥ ላይ ሳይንስን በመከራከራቸው ይታወቃሉ።   የበለፀጉ አገራት ከፍተኛ የአየር ልቀትን በመቀነስ እና በቂ እና ሊገመት የሚችል ፋይናንስ በማቅረብ የአየር ንብረት ለውጥን በመፍታት ረገድ ወሳኝ በሆነ መንገድ መምራት አልቻሉም። በዚህ ጉዳይ ላይ ከሀብታሞቹ ሀገሮች በአግባቡ አለመመራት አለመተማመንን ፈጥሯል ፣ እንደ የቅሪተ አካል ነዳጅ ኢንዱስትሪ ያሉ የጥቅም ቡድኖች በማደግ ላይ ባሉ አገራት ውስጥ ቦታ እንዲያገኙ በማስቻል ዝቅተኛ የካርቦን አማራጮችን ሳይሆን ከፍተኛ የካርቦን ልማት እንዲጨምር አድርጓል።   በአየር ንብረት ለውጥ ላይ ፈጣን እና ቆራጥ እርምጃ አለመኖር በዓለም ዙሪያ ላሉት መንግስታት ከፍተኛ የገንዘብ ወጪዎችን ያስከትላል። በሰው ልጅ የአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት ከፍተኛ የአየር ሁኔታ በ 2030 በቀን 2 ቢሊዮን ዶላር ሊፈጅ እንደሚችል ግምቶች አሉ። ከወጪው በተጨማሪ የአየር ሁኔታ ክስተቶች እና ቅጦች ይለወጣሉ ፣ እናም በሰው ጤና ፣ ኑሮ ፣ ምግብ ፣ ውሃ ፣ ብዝሃ ሕይወት እና የኢኮኖሚ እድገት

ለ) የብዝሀ ሕይወት ድርድሮች እስካሁን ምን አገኙ?  

ብዝሃ ሕይወት አስፈላጊ ኢኮኖሚያዊ ፣ ባዮሎጂያዊ እና ማህበራዊ እሴት አለው ፣ ግን ለረዥም ጊዜ ኢኮኖሚያዊ እሴቱ ብቻ ታሳቢ ተደርጓል።   በ 1993 በሪዮ ዴ ጄኔሮ ለመፈረም የባዮሎጂካል ብዝሃነት (ሲቢዲ) ተከፈተ። የስብሰባው ብዝሃ ሕይወት ጥበቃ “ለሰው ልጅ የጋራ ጉዳይ” መሆኑን በዓለም አቀፍ ሕግ ለመጀመሪያ ጊዜ እውቅና ሰጠ። ስምምነቱ እንደ ዘር ያሉ ሥነ ምህዳሮችን ፣ ዝርያዎችን እና የጄኔቲክ ሀብቶችን ይሸፍናል።   እ.ኤ.አ በ 2010 የባዮሎጂካል ዲቬንሽን ኮንቬንሽን (ፓርቲዎች) ፓርቲዎች የብዝሃ ሕይወት ብዝሃ-ሕይወትን ለመጠበቅ እና ለሰዎች የሚሰጠውን ጥቅም ለመጠበቅ የሁሉም አገሮች የአሥር ዓመት የአሠራር ማዕቀፍ የ 2011–2020 ስትራቴጂክ ዕቅድን ተቀብለዋል። እንደ ስትራቴጂካዊ ዕቅዱ አካል ፣ አይቺ የብዝሀ ሕይወት ዕቅዶች በመባል የሚታወቁት 20 የሥልጣን ጥመኛ ግን ተጨባጭ ግቦች ተወስደዋል።   ሆኖም ፣ በ 2020 የዒላማ ቀነ -ገደብ ውስጥ የአይቺ የብዝሃ ሕይወት ዒላማዎች ሙሉ በሙሉ አልተሟሉም ፣ እና ትንታኔዎች እንደሚያሳዩት ለአብዛኞቹ ግቦች የብዝሃ ሕይወት መጥፋት መንስኤዎችን ለመፍታት የታለመ መካከለኛ ወይም ደካማ እድገት ነው። በዚህ ምክንያት የብዝሃ ሕይወት ሁኔታ ማሽቆልቆሉን ቀጥሏል።   እ.ኤ.አ. በ 2021 የባዮሎጂካል ዲቬንሽን ኮንቬንሽን (ሲ.ዲ.ዲ.ፒ.ፒ.) 15 ኛ ጉባኤ በቻይና ኩንሚንግ ተጀምሮ በ 2022 ይጠናቀቃል።   ከባዮሎጂካል ዲቬንሽን ኮንቬንሽን በተጨማሪ ሌሎች አምስት የብዝሃ ሕይወት ነክ ስምምነቶች አሉ። እነዚህ በብዝሃ ሕይወት መጥፋት ላይ የተደረጉ ብዙ ዓለም አቀፍ ጉባኤዎች ቢኖሩም ፣ በዓለም አቀፍ ስምምነቶች ውስጥ ያሉት ግቦች በሙሉ አልተሟሉም። የብዝሃ ሕይወት መጥፋትን ለማቃለል ወይም ለመቀልበስ በስድስት ዓለም አቀፍ ስምምነቶች ውስጥ ፣ ከስትራቴጂክ ዓላማዎች እና ግቦች መካከል ከአምስቱ ውስጥ አንዱ ብቻ ሊሳካላቸው ነው።   መንግስታት በሁለቱ የአየር ንብረት ለውጥ እና የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ጉዳዮች መካከል ያለውን መስተጋብር መገንዘባቸው እና እርስ በእርስ የሚስማሙ ግቦችን ፣ ግቦችን እና እርምጃዎችን ማዘጋጀት መጀመራቸው አስፈላጊ ነው።

5. የአየር ንብረት ለውጥ እና የስነምህዳር ቀውስ ተፅእኖ ምንድነው…  

በዚህ ክፍል በዓለም ዙሪያ ባሉ ክልሎች ውስጥ የአየር ንብረት ለውጥ እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ በሰው ጤና እና ኑሮ ፣ ሥነ ምህዳር እና ብዝሃ ሕይወት ላይ ያለውን ስፋት እና ተፅእኖ በስፋት እንመለከታለን።

አሁን በተወሰደው እርምጃ ደረጃ ላይ በመመስረት እነዚህ ተፅእኖዎች የበለጠ ወይም ያነሱ ይሆናሉ።

… የሰው ጤና እና ኑሮ?

  የአየር ንብረት ለውጥ በሰው ጤና ላይ ጉዳት እያደረሰ ነው። እንደ ድርቅ ፣ አውሎ ነፋሶች እና ጎርፍ ባሉ ከባድ የአየር ጠባይ ምክንያት ከአየር ንብረት ጋር የተዛመደ ውጥረትን የሚጨምር እና ለጉዳት ፣ ለበሽታዎች ፣ ለሞት እና ለተመጣጠነ ምግብ እጥረት የበለጠ ተጋላጭነትን ያስከትላል። ይህ አደጋ እየጨመረ በሄደ መጠን ይጨምራል።   የአየር ሁኔታን መለወጥ የተላላፊ በሽታዎችን የመያዝ እድልን ይጨምራል። እንደ ወባ እና የዴንጊ ትኩሳት ካሉ ከእንስሳት ወይም ከነፍሳት ወደ ሰው ሊተላለፉ ከሚችሉ አንዳንድ በሽታዎች የመጡ አደጋዎች ከ 1.5 እስከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በሚደርስ የሙቀት መጠን ሊጨምሩ እና እነዚህ በሽታዎች ባሉባቸው ቦታዎች ላይ ሊሆኑ የሚችሉ ፈረቃዎችን ጨምሮ ከፍ ባለ የሙቀት መጠን ለውጦች ሊጨምሩ ነው። ይታያል። ለምሳሌ ፣ ጥናቶች እንደሚያሳዩት የአየር ንብረት ለውጥ በካናዳ ከሚገኘው የሊም በሽታ መጠን ጋር የተቆራኘ ነው።   የአየር ንብረት ለውጥ በሁሉም ክልሎች የኢኮኖሚ እድገት ላይ ተፅዕኖ አለው። በሐሩር ክልል ውስጥ የሚገኙት ደቡባዊ ንፍቀ ክበብ እና የደቡባዊ ንፍቀ ክበብ የአየር ንብረት ለውጥ የዓለም ሙቀት ከ 1.5 ወደ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ከፍ ካለ እና የበለጠ በከፍተኛ የሙቀት መጠን ቢጨምር በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት በኢኮኖሚ እድገት ላይ ትልቁን ተፅእኖ እንደሚያገኙ ይጠበቃል።   በዓለም ዙሪያ ያሉ ብዙ ሰዎች እስከ 2015 ድረስ ቢያንስ ለአንድ ወቅት ከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በላይ በሆነ የሙቀት መጠን ባጋጠሙ ክልሎች ውስጥ ይኖራሉ። የአየር ንብረት ለውጥ ተፅእኖ ለድሃ እና በጣም ተጋላጭ በሆኑ ሰዎች ላይ ባልተመጣጠነ ሁኔታ ይወድቃል። ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ጋር ሲነፃፀር የአለም ሙቀት መጨመርን ወደ 1.5 ° ሴ መገደብ በ 2050 ከአየር ንብረት ጋር በተያያዙ አደጋዎች የተጋለጡ ሰዎችን ቁጥር ሊቀንስ ይችላል።   በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት የሚከሰተውን ፍልሰት የሚያሳዩ ማስረጃዎችን እያየን ነው። የተባበሩት መንግስታት የስደተኞች ኤጀንሲ እንደገለጸው ስደተኞች ፣ ከአገር ውስጥ የተፈናቀሉ ዜጎች (IDPs) እና ሀገር አልባ ዜጎች በአየር ንብረት ቀውስ የፊት መስመር ላይ ናቸው። ብዙዎች እየጨመሩ ከሚሄዱት የጠላት አከባቢ ጋር ለመላመድ ሀብቶች በሌሉባቸው በአየር ንብረት “ሙቅ ቦታዎች” ውስጥ ይኖራሉ። እንደ ያልተለመደ ከባድ ዝናብ ፣ ረዥም ድርቅ ፣ በረሃማነት ፣ የአካባቢ መበላሸት ፣ ወይም የባሕር ከፍታ መጨመር እና አውሎ ነፋሶች ቀድሞውኑ ከ 20 ሚሊዮን በላይ ሰዎች ቤታቸውን ለቀው እንዲወጡ እና እንደ ከባድ የአየር ሁኔታ ክስተቶች እየጨመረ እና የሚከሰቱ አደጋዎች። በየአገሮቻቸው ወደ ሌሎች አካባቢዎች ይዛወራሉ ፣ ወይም አገራቸውን ሙሉ በሙሉ በየዓመቱ ይተው።   እ.ኤ.አ. በ 2020 መገባደጃ ላይ በ 2019 ብቻ ሳይሆን በቀደሙት ዓመታት በተከሰቱት አደጋዎች ምክንያት በ 104 አገራት እና ግዛቶች ውስጥ ወደ ሰባት ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች በስደት ውስጥ ነበሩ። ለአደጋዎች ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ተፈናቃዮች ብዛት ያላቸው አምስቱ አገሮች አፍጋኒስታን (1.1 ሚሊዮን) ነበሩ። ህንድ (929,000); ፓኪስታን (806,000); ኢትዮጵያ (633,000) ፣ ሱዳን (454,000)። እ.ኤ.አ. በ 2017 ወደ 1.5 ሚሊዮን የሚጠጉ አሜሪካውያን በተፈጥሮ አደጋዎች ለጊዜው ወይም በቋሚነት ወደ ሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች ተሰደዱ።   “አንድ-ጤና” አቀራረብን በመጠቀም ወረርሽኝን መቀነስ ይቻላል። እንደ ኮቪ -19 ያሉ ከእንስሳት ወደ ሰው የሚዘሉ በሽታዎች የሰው-የዱር እንስሳትን እና የእንስሳት-የዱር እንስሳትን መስተጋብር በመገደብ መከላከል ይቻላል። በ “አንድ-ጤና” አቀራረብ ውስጥ ሰፊ ልምድ እና ልምድ ያላቸው ባለሙያዎች-እንደ የህዝብ ጤና ፣ የእንስሳት ጤና ፣ የእፅዋት ጤና እና አካባቢ ያሉ-የተሻለ የህዝብ ጤና ውጤቶችን ለማሳካት ኃይሎችን ይቀላቀሉ። እንዲህ ዓይነቱን አካሄድ የሰውን ጤና አደጋዎች ለመከላከል ሊያገለግል ይችላል ፣ ለምሳሌ ፣ እንደ ኮቪ -19 ያለ የዞኦኖቲክ በሽታ ወረርሽኝ።   እንደ ደን መጨፍጨፍ ያሉ የስነ -ምህዳርን መበላሸት ማቆም እና መቀልበስ ለሕክምና ምርምር ዋጋ ያላቸውን እፅዋት ይከላከላል እንዲሁም የዞኖኒክ በሽታ ወረርሽኝ አደጋን ይቀንሳል።

… የምግብ ዋስትና?  

የምግብ ዋስትና ማለት ሁሉም ሰዎች በማንኛውም ጊዜ ፣ ​​ንቁ እና ጤናማ ሕይወት ያላቸውን የምግብ ምርጫዎች እና የአመጋገብ ፍላጎቶቻቸውን የሚያሟላ በቂ ፣ ደህንነቱ የተጠበቀ እና ገንቢ ምግብ አካላዊ ፣ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ተደራሽነት አላቸው።   በስነ -ምህዳራዊ ቀውስ ምክንያት የአበባ ብናኞች እና ለም አፈር በመጥፋቱ የምግብ ዋስትና ስጋት ላይ ወድቋል ፣ እናም ለምድር ምግብ እያደገ የሚሄደውን ፍላጎቶች የማቆየት አቅም ቀጣይ አካባቢያዊ ማሽቆልቆል በሚታይበት ጊዜ እየተዳከመ ይሄዳል።   የአየር ንብረት ለውጥ በማሞቅ ፣ የዝናብ ዘይቤዎችን በመቀየር እና በከፍተኛ የአየር ሁኔታ ድግግሞሽ ምክንያት የምግብ ዋስትና ቀድሞውኑ ላይ ተጽዕኖ አሳድሯል። የአየር ሁኔታ ለውጦች ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በአንዳንድ ክልሎች የሰብል ምርት ቀንሷል ፣ በሌሎችም ጨምሯል ማለት ነው። የአየር ንብረት ለውጥ በደረቅ መሬቶች በተለይም በአፍሪካ እና በከፍተኛ የእስያ እና የደቡብ አሜሪካ አካባቢዎች የምግብ ዋስትናን እየጎዳ ነው።   የአየር ንብረት ለውጥ ውጤቶች እንደ የምግብ ዋስትና እና ማህበራዊ እና ፖለቲካዊ ምክንያቶች ካሉ ሌሎች አደጋዎች ጋር መስተጋብር ይፈጥራሉ። የዚህ አንድ ምሳሌ በምዕራብ አፍሪካ ክፍሎች ውስጥ ይገኛል። በሳህል ዞን በረሃማነት ማለት የከብት እረኞች የግጦሽ ግጦሽ ፍለጋ ከብቶቻቸውን ወደ ደቡብ እየሰደዱ ነው ማለት ነው። ይህ በደቡብ ዘራፊ አርብቶ አደሮች ከብቶቻቸው ተሰብስበው በሚጠፉት ከብቶች ምክንያት ሰብሎቻቸው በሚወድሙበት እና በሚጠጡባቸው በእነዚህ በደቡብ አርሶ አደሮች መካከል የኃይል ግጭት እንዲጨምር አድርጓል። በዚህ ምክንያት እርሻዎች እና የእርሻ መሬቶች ዓመፅን ከመፍራት በመተው የምግብ እጥረት እና ለምግብ ዋስትና ስጋት እየሆኑ ነው።   የምግብ አቅርቦት ቅነሳ ከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ጋር ሲነፃፀር በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የበለጠ ጉልህ እንደሚሆን እና በትልቁ የሙቀት ለውጦች በተለይም በሳህል ፣ በደቡብ አፍሪካ ፣ በሜዲትራኒያን ፣ በማዕከላዊ አውሮፓ እና በአማዞን አነስተኛ የበቆሎ ምርት ፣ ሩዝ ፣ ስንዴ እና ሌሎች የእህል ሰብሎች በተለይም ከሰሃራ በታች ባሉ አፍሪካ ፣ በደቡብ ምስራቅ እስያ እና በማዕከላዊ እና በደቡብ አሜሪካ።   የአየር ንብረት ለውጥ አሉታዊ ተፅእኖዎች በመጨመራቸው የሰብል እና የከብት እርባታ ምርት እንደሚቀንስ እና በአውሮፓ ደቡባዊ እና በሜዲትራኒያን ክልሎች ክፍሎች ውስጥ እንኳ መተው አለበት።   እየጨመረ ባለው የሙቀት መጠን ፣ በእንስሳት መኖ ላይ በሚደረጉ ለውጦች መጠን ፣ በበሽታዎች መስፋፋት እና በውሃ ሀብት ተገኝነት ላይ በመመርኮዝ የእንስሳት ተጽዕኖ እንደሚደርስበት ይጠበቃል። የአየር ንብረት ለውጥ በግብርና ተባዮችና በበሽታዎች ላይ ለውጥ እንዳመጣም ማስረጃ አለ።   የአየር ንብረት ለውጥ ለምግብ ዋስትና እና ለአደጋ ተደራሽነት ከ 1.2-3.5 ° ሴ ባለው የሙቀት መጠን ከፍ ይላል ተብሎ ይጠበቃል። በ 3-4 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ሙቀት ውስጥ በጣም ከፍተኛ ፣ እና በ 4 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ውስጥ አስከፊ ነው። እየጨመረ የሚሄደው የ CO2 ክምችት ዋና የእህል ሰብሎችን የፕሮቲን እና የተመጣጠነ ይዘትን ይቀንሳል ተብሎ ይጠበቃል ፣ ይህም የምግብ እና የአመጋገብ ደህንነትን የበለጠ ይቀንሳል።

… የውሃ ደህንነት?

 የውሃ ደህንነት የሚለካው በውሃ ተገኝነት ፣ የውሃ ፍላጎት እና ጥራት (የብክለት ደረጃዎች) በውሃ ምንጮች ውስጥ ነው።   በስነ -ምህዳራዊ ቀውስ ምክንያት በስርዓተ -ምህዳሮች ላይ ያለው ጫና የንጹህ ውሃ ምንጮች መሟጠጥ ወይም መበላሸት አስከትሏል።   80 ከመቶ የሚሆነው የዓለም ህዝብ ቀድሞውኑ በውሃ ደህንነት ላይ ከባድ ሥቃይ ይደርስበታል። በዝናብ ሁኔታ ለውጦች ምክንያት የአየር ንብረት ለውጥ የውሃ መኖርን ሊጎዳ እና የውሃ ደህንነትን አደጋ ላይ ሊጥል እንደሚችል ግልፅ ነው። በአጠቃላይ በሞቃታማ እና ከፍታ ቦታዎች ላይ ዝናብ እየጨመረ ሲሆን በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት በንዑስ-ሞቃታማ አካባቢዎች እየቀነሰ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2017 ወደ 2.2 ቢሊዮን የሚጠጉ ሰዎች በደህና ሁኔታ የሚተዳደር የመጠጥ ውሃ አላገኙም። በዓለም አቀፍ ደረጃ ከ 2 ቢሊዮን በላይ ሰዎች በወንዝ ተፋሰሶች ውስጥ በውኃ ውጥረት እየተሰቃዩ ሲሆን የንጹህ ውሃ ፍላጎት ከሚገኘው ከ 40 በመቶ በላይ ነው። በአንዳንድ የአፍሪቃ እና የእስያ አገሮች ከሚገኘው የንፁህ ውሃ ፍላጎት ከ 70 በመቶ በላይ ይበልጣል።   የንፁህ ውሃ ተደራሽነት እንዲሁ የምግብ ዋስትና ጉዳይ ነው ፣ ምክንያቱም በዓለም ዙሪያ የንፁህ ውሃ ቀዳሚ አጠቃቀም ሰብልን (መስኖን) ለማጠጣት በመሆኑ በአሁኑ ወቅት 70 በመቶውን የንፁህ ውሃ ማስወገጃዎችን ይይዛል። በዓለም ዙሪያ በመስኖ ከሚገኘው አካባቢ 71 በመቶው እና 47 በመቶ የሚሆኑት ዋና ዋና ከተሞች ቀድሞውኑ አንዳንድ የውሃ እጥረት አጋጥሟቸዋል። ባለፈው ምዕተ ዓመት የህዝብ ቁጥር መጨመር ፣ የኢንዱስትሪ እና የግብርና እንቅስቃሴዎች እና የኑሮ ደረጃዎች በዓለም ዙሪያ የውሃ ፍላጎት የበለጠ ፈጥረዋል።   በብዙ የዓለም ክልሎች የውሃ ጥራትን አደጋ ላይ የሚጥል ረሃብ በአለም አቀፍ ደረጃ እየጠፋ ነው።

… መሬት ላይ የተመሠረተ ብዝሃ ሕይወት እና ሥነ ምህዳር?

ሥነ-ምህዳሮች ለፕላኔቷ የሕይወት ድጋፍ ስርዓቶች ፣ ለሰብአዊ ዝርያዎች እና ለሌሎች ሁሉም የሕይወት ዓይነቶች ናቸው። ባለፉት አሥርተ ዓመታት ሰዎች የተፈጥሮ ሥነ ምህዳሮችን በፍጥነት እና በስፋት ቀይረዋል። ይህ የፕላኔቷ ለውጥ ለሰው ልጅ ደህንነት (ለምሳሌ ፣ የህይወት ዘመን መጨመር) እና ኢኮኖሚያዊ ልማት ጥቅሞችን አስገኝቷል ፣ ነገር ግን ከዚህ ሂደት ሁሉም ክልሎች እና የሰዎች ቡድኖች አልተጠቀሙም ፣ ብዙዎች ተጎድተዋል። የእነዚህ ግኝቶች ሙሉ ወጭዎች በግልጽ እየታዩ ናቸው። ኢኮኖሚያዊ ፣ ማህበራዊ እና የቴክኖሎጂ እድገቶች የአሁኑን እና የወደፊቱን የሰው ልጅ ደህንነት ለመጠበቅ በምድር አቅም ላይ ደርሰዋል።   ቀደም ሲል በክፍል ሁለት እንደገለጽነው ዝርያዎች በአሁኑ ጊዜ ከመደበኛው የመጥፋት መጠን በአስር እስከ መቶ ጊዜ በፍጥነት እየጠፉ ነው። የአየር ንብረት ለውጥ የአንዳንድ ዝርያዎች የመጥፋት አደጋን ይጨምራል ፣ ከ 20 እስከ 30 በመቶ የሚሆኑት የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የሙቀት መጠን የመጥፋት አደጋ ተጋርጦባቸዋል ፣ እና እንዲያውም ከፍ ያለ ሙቀት ያላቸው ቁጥሮች። ከግማሽ ሚሊዮን የሚበልጡ ዝርያዎች ለረጅም ጊዜ ሕልውናቸው በቂ መኖሪያ እንደሌላቸው ይገመታል ፣ እና መኖሪያዎቻቸው ካልተመለሱ በቀር በአሥርተ ዓመታት ውስጥ ቀደም ብለው ለመጥፋት ቆርጠዋል።   በ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በሚሞቅበት ጊዜ ከ7-8 በመቶ የሚሆኑት ሥነ-ምህዳሮች ከአንድ የስነ-ምህዳር ገጽታ ወደ ሌላ እንደሚለወጡ ይተነብያል-ለምሳሌ ከዝናብ ደን ወደ ሳቫና ሥነ ምህዳር። በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የሙቀት መጠን ፣ ይህ ወደ 20-38 በመቶ ፣ እና 35 በመቶ በ 4 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ይጨምራል።   የዓለም ሙቀት መጨመር የአየር ንብረት ቀጠናዎች ለውጥን ያስከትላል ፣ በሞቃታማ ክልሎች ውስጥ አዲስ ፣ ሞቃታማ የአየር ጠባይ በመፈጠሩ ፣ ረዘም ያለ የአየር ሁኔታ ወቅቶች እና በድርቅ ተጋላጭ በሆኑ ክልሎች ውስጥ የእሳት አደጋ የመጋለጥ ዕድሉ ከፍተኛ ነው።   እ.ኤ.አ. በ 2020 ፣ ከሩብ ያነሰ የዓለም አቀፉ የመሬት ገጽታ አሁንም ተፈጥሮአዊ በሆነ መንገድ ይሠራል ፣ ብዝሃ -ህይወቱ በአብዛኛው አልተበላሸም። ይህ ሩብ በአብዛኛው በደረቅ ፣ በቀዝቃዛ ወይም በተራራማ አካባቢዎች የሚገኝ ሲሆን እስከ አሁን ድረስ ዝቅተኛ የሰው ልጅ ብዛት ያለው እና ትንሽ ለውጥ አድርጓል።

… ውቅያኖሶች እና የባህር ህይወት?

  ውቅያኖስ ከጥቃቅን ተህዋሲያን እስከ የባህር አጥቢ አጥቢ እንስሳት እና በርካታ የስነ -ምህዳር ስርዓቶች ያሉ የብዝሃ ሕይወት መኖሪያ ነው። ሁለት ሦስተኛው ውቅያኖሶች በአሁኑ ጊዜ በሰዎች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራሉ። ጎጂ የሰዎች እንቅስቃሴዎች ከመጠን በላይ ማጥመድ ፣ የባህር ዳርቻ እና የባህር ዳርቻ መሠረተ ልማት እና የመርከብ ፣ የውቅያኖስ አሲድነት እና ቆሻሻ እና የተመጣጠነ ምግብ ፍሳሽ ያካትታሉ። እ.ኤ.አ. በ 2015 አንድ ሦስተኛው የዱር የባህር ዓሳ ክምችት ከመጠን በላይ ተሰብስቧል ፣ እና በአሳ ማጥመድ ምክንያት የዓሳ ክምችት መቀነስ ለምግብ ዋስትና ትልቅ አደጋ ነው። ወደ የባህር ዳርቻ ሥነ ምህዳሮች የሚገቡ ማዳበሪያዎች ከ 400 በላይ “የሞቱ ቀጠናዎች” ከ 245,000 ኪ.ሜ በላይ - ከኤኳዶር ወይም ከእንግሊዝ የበለጠ ስፋት አላቸው። እ.ኤ.አ. በ 2021 በፍሎሪዳ በተተወ የማዳበሪያ ፋብሪካ ላይ መፍሰስ “አልጌ አበባ” እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል።   በውቅያኖሶች ውስጥ የፕላስቲክ ብክለት ከ 1980 ጀምሮ በአሥር እጥፍ ጨምሯል ፣ ይህም በውቅያኖሶች ውስጥ የተገኘውን ቆሻሻ ከ60-80 በመቶውን ይይዛል። ፕላስቲክ በሁሉም ውቅያኖሶች ውስጥ በሁሉም ጥልቀቶች ውስጥ ሊገኝ እና በውቅያኖስ ሞገዶች ውስጥ ያተኩራል። የውቅያኖስ ፕላስቲክ ቆሻሻ በባህር ሕይወት እና በእንስሳት ውስጥ መጠመድን እና መግባትን ጨምሮ ሥነ ምህዳራዊ ተፅእኖዎችን ያስከትላል። የባሕር እና የከርሰ ምድር ደኖች ጨምሮ የማይለወጠው የባሕር እና የባህር ዳርቻ ሥነ ምህዳሮች የመጥፋት አደጋ በዓለም ሙቀት መጨመር ይጨምራል።   በአሁኑ ጊዜ የምድር ውቅያኖሶች 30 በመቶውን ከዓለም አቀፍ የ CO2 ልቀቶች እና ከሞላ ጎደል ሁሉንም በከባቢ አየር ውስጥ ያለውን ከፍተኛ ሙቀት በመውሰድ የባሕር ሙቀትን ወደ ማሞቅ ያመራሉ። ከ 1993 ጀምሮ የውቅያኖስ ሙቀት መጠን ከእጥፍ በላይ ጨምሯል ፣ ይህም የኮራል ሪፍ ጥፋትን እና የአንዳንድ የባህር ህይወትን መጥፋት አስከትሏል። ሙቀት በ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ከተገደበ ከዚያ ከ70-80 በመቶ የሚሆኑት የኮራል ሪፍ ውድቀቶች ወይም ወድመዋል ፣ እና በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ከ 99 በመቶ በላይ የኮራል ሪፍ እንደሚቀንስ ወይም እንደሚጠፋ በጣም ከፍተኛ እምነት አለ። በውቅያኖሶች ውስጥ ያለው የሙቀት ክምችት ለዘመናት የሚቆይ እና ብዙ የወደፊት ትውልዶችን ይነካል።   ከባህር ጠለል በላይ ከ 10 ሜትር ባነሰ መሬት ላይ የሚኖሩ 11 በመቶ የሚሆኑትን ጨምሮ የባህር ዳርቻ መስመሮች በግምት 28 ከመቶው የዓለም ህዝብ መኖሪያ ናቸው። በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት የባሕር መጠን እየጨመረ ፣ ውቅያኖሱ እየሞቀ እና በካርቦን ፍጆታ ምክንያት የባህር ውሃ የበለጠ አሲድ እየሆነ ነው። ምንም እንኳን የሙቀት መጠኑ ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች በጥሩ ሁኔታ ቢቆይም ፣ በሁሉም የዓለም ክልሎች ያሉ ማህበረሰቦች - በተለይም የባህር ዳርቻ ማህበረሰቦች - አሁንም በዓለም ውቅያኖሶች ውስጥ ለእነዚህ ለውጦች መላመድ አለባቸው።   በውቅያኖስ ሙቀት ምክንያት ፣ ብዙ የባሕር ዝርያዎች ባህሪያቸውን እና ቦታቸውን ቀይረው ከተለያዩ ዝርያዎች ጋር በመገናኘት ሥነ ምህዳራዊ ስርዓቶችን ማበላሸት እና በሽታ የመዛመት አደጋን ጨምረዋል።   ባለፉት እና የወደፊቱ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶች ምክንያት ብዙ ለውጦች ለዘመናት የማይመለሱ ናቸው  የሺህ ዓመታት ፣ በተለይም በውቅያኖስ ዝውውር ፣ በበረዶ ንጣፎች እና በአለም አቀፍ የባህር ከፍታ ላይ ለውጦች።  

6. ቀጥሎ የሚሆነውን መተንበይ እንችላለን?

 ሳይንስ እንኳን የወደፊቱን በእርግጠኝነት በእርግጠኝነት ሊተነብይ አይችልም። በዚህ ክፍል ውስጥ ፣ በእኛ የአየር ንብረት የወደፊት ሁኔታ ላይ እንደ አለመተማመን ምሳሌዎች የግብረመልስ ቀለበቶችን እና የመጠቆሚያ ነጥቦችን እንመለከታለን።   ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር መኖር ማለት እርግጠኛ ባልሆነ ሁኔታ መኖር ማለት ነው። ከነዚህ አለመረጋጋቶች አንዱ በ “ጫፍ ነጥብ” ሀሳብ ዙሪያ ነው።   አንድ ብርጭቆ ውሃ እየተጠቆመ አስቡት። በመስታወቱ ውስጥ ምን ያህል ውሃ ላይ በመመስረት ፣ መስታወቱ በጣም የተጠቆመበት ነጥብ ከመስተዋቱ ውስጥ ውሃው ይፈስሳል። ውሃው ብርጭቆውን ከለቀቀ በኋላ መልሰው ማስቀመጥ አይቻልም።   የአየር ንብረት ለውጥ ነጥቦች “የመመለሻ ነጥብ” ናቸው ፣ ይህም የአየር ንብረት ለውጥ ጥምር ውጤቶች እንደ ዶሞኖዎች በዓለም ዙሪያ ሁሉ “የማይበሰብሱ” የማይቀለሱ ጉዳቶችን በሚያስከትሉበት ጊዜ ነው። ጠቃሚ ነጥብ ከደረሰ በኋላ ለብዙ ሰዎች የማይመች ፕላኔት ወደመፍጠር የሚያመራ ተከታታይ ክስተቶች ይነሳሉ።   IPCC ከሁለት አስርት ዓመታት በፊት ነጥቦችን የመጠቆም ሀሳብን አስተዋወቀ። ሊቻል የሚችል ነጥብ በዋልታ ክልሎች (ግሪንላንድ እና አንታርክቲካ) ውስጥ የመሬት በረዶ መቅለጥ ነው ፣ ወደ ብዙ ሜትሮች  ከጊዜ ወደ ጊዜ የባሕር ከፍታ መጨመር። ሞዴሎች እንደሚጠቁሙት የግሪንላንድ የበረዶ ንጣፍ በመጨረሻ በ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ የሙቀት መጠን ሊጠፋ ይችላል። በሐምሌ 2021 የአየር ሙቀት ማዕበል በአንድ ቀን ውስጥ በ 2 ኢንች (5 ሴ.ሜ) ውሃ ውስጥ ግሪንላንድ በቂ በረዶ እንዲያጣ አደረገ። በአርክቲክ ውስጥ የባሕር በረዶ ቀድሞውኑ በፍጥነት እየጠበበ ነው ፣ ይህም በ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ሲሞቅ ፣ ክልሉ በበጋ ወቅት ከበረዶ ነፃ የመሆን እድሉ ከ10-35 በመቶ ነው።   ሌላው ጠቃሚ ነጥብ በ 10 ያልታወቁ መሬት ላይ የተመሰረቱ ዝርያዎች መኖሪያ የሆነውን እንደ አማዞን ያሉ የደን ደንዎችን መጠነ ሰፊ ጥፋት ነው። የአማዞን ጫፍ ነጥብ ሊገኝበት የሚችልበት ግምት ከ 40 በመቶ የደን ጭፍጨፋ እስከ ጫካ ሽፋን 20 በመቶ ብቻ ነው። ከ 1970 ጀምሮ 17 በመቶ ያህሉ ጠፍተዋል ፣ በየደቂቃው በሰው ደን መጨፍጨፍ ብዙ ጠፍተዋል።   እንደ የበረዶ ንጣፎች መቅለጥ ፣ የደን መጨፍጨፍ ፣ የፐርማፍሮስት መቅለጥ እና በውቅያኖስ ዝውውር ላይ ለውጦች (ወይም የእነዚህ ጥምረት) ወደ ጠቋሚ ነጥቦች መቅረብ የሳይንስ ሊቃውንት “የግብረመልስ ዑደት” ብለው የሚጠሩበትን ዑደት ይፈጥራል ፣ የአየር ንብረት ለውጥ ብዙ ውጤቶችን ያስከትላል ያ የበለጠ የአየር ንብረት ለውጥን ያስከትላል።   የዚህ ምሳሌ በአርክቲክ ውስጥ ይገኛል። የግሪንሀውስ ጋዝ ሚቴን በአሁኑ ጊዜ በአርክቲክ ፐርማፍሮስት ውስጥ “ተከማችቷል”። የአለም ሙቀት መጨመር ፐርማፍሮስት እንዲቀልጥ ስለሚያደርግ ፣ የተከማቸ ሚቴን ወደ ከባቢ አየር ይለቀቃል ፣ ይህም ተጨማሪ የአለም ሙቀት መጨመርን ሊያስከትል የሚችል ተጨማሪ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶችን ይጨምራል። የበለጠ ማሞቅ የበለጠ ቀላ ያለ ፐርማፍሮስት ያስከትላል ፣ የበለጠ ሚቴን ወደ ከባቢ አየር በመጨመር የበለጠ ሙቀት እና የበለጠ ቀልጦ ፐርማፍሮስት እንዲፈጠር ፣ እና ላይ እና ላይ። እነዚህ የግብረመልስ ቀለበቶች ቀጥታ ያልሆኑ ናቸው ፣ ማለትም እነሱ በእርግጠኝነት ሊተነበዩ የማይችሉ እና ሳይንስ ባልተነበየው መንገድ ሊነሱ ይችላሉ።   የሚቀጥሉት 10 ዓመታት የአየር ንብረት ለውጥን ለማላመድ እና ለማቃለል ወሳኝ ይሆናሉ። ስለ የአየር ንብረት ለውጥ አደጋዎች እና መንስኤዎች በቂ መረጃ ማግኘታችን በአሁኑ ጊዜ ምርጥ ውሳኔዎችን እንድናደርግ ይረዳናል ፣ ግን አሁንም የወደፊቱን በ 100 በመቶ በእርግጠኝነት መተንበይ አይቻልም። የአየር ንብረት ለውጥ እሱን ለመቋቋም ከሚደረገው ጥረት በጣም በፍጥነት እየተከናወነ ነው ፣ እና ያለፈው የወደፊቱ አስተማማኝ አመላካች አይደለም። ወደፊት ስንሄድ የወደፊቱ እርግጠኛ አይደለም። ይህ ግንዛቤ አለመመቸት (የነገሮች ከቁጥጥር ውጭ የመሆን ስሜት) ፣ ግን ዕድልንም ይፈጥራል። አሁን እርምጃ ከተወሰደ ቀውሱን ለማስቀረት ጊዜ አለ።

Figure 2: Climate tipping elements that could cross this century due to human activities (from Lenton et. al., 2019, Nature)

7. ምን ዓይነት እርምጃ አስቀድሞ እየተወሰደ ነው ?

ከፓሪስ ስምምነት ስድስት ዓመታት አልፈዋል። የልቀት እና የብዝሃ ሕይወት መጥፋትን ለመቀነስ እስካሁን አገሮች ምን እርምጃ ወስደዋል ፣ እና ከዚህ በላይ ምን መደረግ አለበት?  

የኃይል ሽግግር  በሚቀጥሉት አስርት ዓመታት ውስጥ በጣም አስፈላጊ ከሆኑት ተግባራት አንዱ የኤሌክትሪክ ኃይል ማመንጫ ወደ ታዳሽ ምንጮች መለወጥ እና ከቅሪተ አካላት ነዳጆች መራቅ ነው። እስካሁን የታዳሽ ኃይል ተገኝነት እየጨመረ መምጣቱ የቅሪተ አካል ነዳጆችን አላፈናቀለም ፣ ይልቁንም ለጠቅላላው የኃይል አጠቃቀም እድገት አስተዋጽኦ አድርጓል።   ለንጹህ እና ተመጣጣኝ ኃይል ሁለንተናዊ ተደራሽነት የኃይል ማምረት እና አጠቃቀምን መለወጥ ይጠይቃል። በ 2030 የድንጋይ ከሰል አጠቃቀምን ለመቀነስ ማለት የንፋስ እና የፀሐይ ኃይልን በአምስት እጥፍ ማሳደግ ፣ እንዲሁም በሚቀጥሉት አስርት ዓመታት ውስጥ በዓለም ዙሪያ 2,400 የድንጋይ ከሰል ኃይል ማመንጫ ጣቢያዎችን ማቋረጥ እና መዝጋት ማለት ነው። በታዳሽ ኃይል የቅሪተ አካል ነዳጅን ለመተካት ሽግግሩን ማመቻቸት ውድ ይሆናል ፣ ግን ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ከመላመድ የአየር ንብረት ለውጥን ማቃለል በጣም ርካሽ ነው።    በተጨማሪም ፣ ወደ ዝቅተኛ የካርበን ኢኮኖሚ ከመሸጋገር ፣ ለምሳሌ የከተማ አየር ብክለትን በመቀነስ በርካታ ኢኮኖሚያዊ እና የጤና ጥቅሞች አሉ።   የፀሐይ እና የንፋስ ኃይል በአሁኑ ጊዜ በአብዛኞቹ አገሮች ውስጥ ከድንጋይ ከሰል ወይም ከጋዝ ከሚሠሩ ፋብሪካዎች ርካሽ ናቸው ፣ እና የፀሐይ ፕሮጀክቶች ከታዩት በጣም ዝቅተኛ ወጭ ኤሌክትሪክ ይሰጣሉ። ሆኖም ፣ የታዳሽ ኃይል ተገኝነት እየጨመረ መምጣቱ እስካሁን ድረስ ከዓለም ቅሪተ አካል ነዳጅ የተፈጠረ ኃይልን ሳይሆን የዓለምን የኃይል ፍላጎት ጨምሯል።   የፓሪስን ግዴታዎች ለማሟላት የቅድመ ጡረታ ወይም የኃይል መሠረተ ልማት መልሶ ማቋቋም አስፈላጊ ነው። ብዙ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ነባር የቅሪተ አካል ነዳጅ ተቋማት እስከሚጠበቀው የሕይወት ፍጻሜ ድረስ እንዲሠሩ መፍቀዱ ከ 1.5 ዲግሪ ሴንቲግሬድ እና ከ 2 ዲግሪ ሴንቲግሬድ በታች ያለውን ልቀት አያስቀርም።   የአለም ሙቀት መጨመርን በሚገድብበት ጊዜ የዘላቂ ኢኮኖሚያዊ ዕድገትን ለማሳካት የንፁህ ሀይል አቅርቦትን ማሳደግ አስፈላጊ ነው። ንፁህ ኃይል ድህነትን እና የቤት ውስጥ እና ከቤት ውጭ የአየር ብክለትን ይቀንሳል እንዲሁም እንደ መገናኛ ፣ መብራት እና የውሃ ፓምፕ ያሉ ወሳኝ አገልግሎቶችን ይሰጣል።   የኃይል ቆጣቢነትን ማሻሻል እና ማሳደግ በ 2040 የ CO2 ልቀትን በ 40 በመቶ ሊቀንስ ይችላል። ይህ በትራንስፖርት (ለምሳሌ በኤሌክትሪክ መኪኖች) ፣ በቤተሰብ (የበለጠ ቀልጣፋ ቤቶች እና መገልገያዎች) እና በኢንዱስትሪ ውስጥ የውጤታማነት ግኝቶችን ይፈልጋል። በዓለም ዙሪያ ያሉ ቤተሰቦች እንዲሁ የኃይል ፍጆታቸውን (ኤሌክትሪክ ፣ የተፈጥሮ ጋዝ ለማሞቅ እና ለማብሰል ፣ እና ለትራንስፖርት ነዳጅ) በመጨመር በዓመት ከ 500 ቢሊዮን ዶላር በላይ በሃይል ሂሳቦች ውስጥ መቆጠብ ይችላሉ።

ጥበቃ እና መልሶ ማቋቋም

 የአየር ንብረት ለውጥ ፣ የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ፣ የመሬት መበላሸት ፣ የአየር እና የውሃ ብክለት ጉዳዮች እርስ በእርስ የተያያዙ ናቸው። የሚቀጥሉት አሥርተ ዓመታት ቁልፍ ተግዳሮት የእነዚህን ጉዳዮች እርስ በእርስ ተያያዥነት ተፈጥሮ ማወቅ እና አንዱን ለመፍታት የሚወሰዱ እርምጃዎች በሌላው ላይ ያልታሰቡ መዘዞች እንዳይኖራቸው ማድረግ ነው። ለምሳሌ ፣ የአገር ውስጥ እፅዋትን በ monoculture መተካት   የታዳሽ የኃይል መሠረተ ልማት ለመገንባት ባዮኢነርጂን የሚያቀርቡ ሰብሎች ፣ ወይም ሥነ -ምህዳሮችን በማበላሸት።   ሰፋፊ የደን ልማት በአገር ውስጥ ዕፅዋት በአንድ ጊዜ የብዝሃ ሕይወት መጥፋት ፣ የመሬት መበላሸት እና የአየር እና የውሃ ብክለትን ጉዳዮች ይመለከታል።   ሥነ ምህዳሮችን መልሶ ማቋቋም የደን ፣ የውቅያኖስ እና የአፈርን አቅም የካርቦን ዳይኦክሳይድን የመሳብ አቅም ይጨምራል። ዛሬ ተፈጥሮ በከባቢ አየር ውስጥ ባሉ ውቅያኖሶች እና በውቅያኖሶች መካከል በግማሽ ያህል የ CO2 ልቀትን ብቻ ለመሳብ ይችላል ፣ ቀሪው በከባቢ አየር ውስጥ እንዲቆይ እና ምድር እንዲሞቅ በማድረግ።   ደኖች በአሁኑ ጊዜ ከቅሪተ አካል ነዳጆች እና ከኢንዱስትሪ የካርቦን ልቀትን ከሩብ ያነሰ ያህሉን በጣም ብዙ የማከማቸት አቅም አላቸው። ቻይና በፓሪስ ስምምነት ቃል በገባችው መሠረት በ 2014 በደን የተሸፈነው አካባቢ ገጽ በ 21.6 ሚሊዮን ሄክታር ማሳደጉን ገልፃለች። ይህ ወለል ከካሊፎርኒያ ወለል ግማሽ ያህል ወይም ከፈረንሣይ አንድ ሦስተኛ ያህል ጋር ሊወዳደር ይችላል። ይህ የደን ክምችት መጠን መጨመር በአሁኑ ጊዜ የቻይናውን የካርቦን ዳይኦክሳይድ ልቀት ሁለት በመቶ ያህል ያከማቻል። በ 2030 በጫካ ክምችት መጠን ላይ ሁለት እጥፍ ጭማሪ ማለት ቻይና አሁን ካለው የ CO2 ልቀት 4 በመቶ ያህል ያከማቻል ማለት ነው።    ግብርና የብዝሃ ሕይወት መጥፋት እና የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶች ትልቅ ነጂ ነው። ከተፈጥሮ ጋር የሚሰሩ የግብርና ዘዴዎችን በመጠቀም የምግብ ማምረቻ ስርዓቱን ወደ ሽግግር ማድረጉ የተፈጥሮ ሥነ ምህዳራዊ ስርዓቶችን ወደነበረበት ለመመለስ እና የአፈርን አቅም ወደ ካርቦን ለመለየት ወሳኝ ነው። ዘላቂ የግብርና ዘዴዎች ረሃብን እና የተመጣጠነ ምግብ እጥረትን ለማስወገድ ይረዳሉ እንዲሁም ለሰው ልጅ ጤና አስተዋፅኦ ያደርጋሉ። ዘላቂ እርሻ አፈርን እና ሥነ ምህዳራዊ ስርዓቶችን ከመጠበቅ ይልቅ የአካባቢን ብዝሃ ሕይወት በማሻሻል ይጠብቃል እንዲሁም ያድሳል።   አነስተኛ ገበሬዎች ፣ በተለይም ሴት አርሶ አደሮች ዘላቂ የምግብ ዋስትናን የማግኘት ተግዳሮት ማዕከላዊ ናቸው ፣ እናም በገንዘብ ፣ በትምህርት እና በስልጠና እንዲሁም በመረጃ እና በቴክኖሎጂ በኩል ኃይል ማግኘት አለባቸው።  

ዓለም አቀፍ ግንዛቤ  

እ.ኤ.አ. በ 2018 የአለም ሙቀት መጨመር ልዩ ዘገባ ከ IPCC በ 2018 እና በብዝሃ ሕይወት እና ሥነ ምህዳራዊ አገልግሎቶች (IPBES) ዓለም አቀፍ ግምገማ በ 2019 የዓለም አቀፍ የአየር ንብረት እና የስነምህዳር ቀውስ ግንዛቤ በከፍተኛ ደረጃ ጨምሯል።

እ.ኤ.አ. በ 2021 የተባበሩት መንግስታት የሕዝቡን የአየር ንብረት ድምጽ ውጤት አሳትሟል። በዓለም ዙሪያ ከ 1.2 ሚሊዮን ምላሽ ሰጪዎች ጋር ፣ እንደ ታዳሽ ኃይል እና ተፈጥሮ ጥበቃ ባሉ የአየር ንብረት መፍትሄዎች ላይ በሕዝባዊ አስተያየቶች ላይ ግንዛቤ በመያዝ እስካሁን በተካሄደው የአየር ንብረት ለውጥ ላይ የህዝብ አስተያየት ትልቁ የዳሰሳ ጥናት ነው። በብዙ ተሳታፊ አገሮች ውስጥ በአየር ንብረት ለውጥ ርዕስ ላይ መጠነ ሰፊ የሕዝብ አስተያየት መስጠቱ ለመጀመሪያ ጊዜ ነበር።   የሕዝቦች የአየር ንብረት ድምጽ በ 50 አገሮች ውስጥ ሁለት ሦስተኛ (64 በመቶ) የሚሆኑ ሰዎች የአየር ንብረት ለውጥ ዓለም አቀፍ ድንገተኛ ነው ብለው ያምናሉ። አብዛኛው ሰው አሁን በአየር ንብረት ለውጥ ላይ እርምጃ መውሰድ አስፈላጊ መሆኑን ስለሚያምን ይህ ለግላስጎው COP26 ሲቃረብ ይህ ለመንግሥታት አስፈላጊ መረጃ ነው።   ጥናቱ በዓለም ዙሪያ ለደን እና መሬት ጥበቃ ፣ ለታዳሽ ኃይል ትግበራ ፣ ለአየር ንብረት ተስማሚ የእርሻ ቴክኒኮች እና በአረንጓዴ ንግድ ውስጥ ለመዋዕለ ንዋይ ከፍተኛ ድጋፍ አግኝቷል።   ከፍተኛ የደን መጨፍጨፍ ባላቸው አገሮች - ብራዚል ፣ ኢንዶኔዥያ እና አርጀንቲና - ደኖችን እና መሬትን ለመጠበቅ አብዛኛው ድጋፍ ነበር። ከማሞቂያ እና ከኤሌክትሪክ አጠቃቀም ከፍተኛ የካርቦን ልቀት በሚኖርባቸው አገሮች - አሜሪካ ፣ አውስትራሊያ ፣ ጀርመን ፣ ደቡብ አፍሪካ ፣ ጃፓን ፣ ፖላንድ እና ሩሲያ - ለታዳሽ ኃይል አብዛኛው ድጋፍ ነበር።   በመላው ዓለም እና በተለያዩ የዕድሜ ቡድኖች ፣ በትምህርት ደረጃዎች ፣ በብሔረሰቦች እና በጾታዎች መካከል ለአየር ንብረት እንቅስቃሴ ሰፊ ድጋፍ ስለሚያሳዩ የዳሰሳ ጥናቱ ውጤቶች ጉልህ ናቸው።   እንዲሁም መንግስታት በአየር ንብረት ለውጥ ላይ እርምጃ እንዲወስዱ እና የድምፅ አሰጣጥን እና የዜግነት መብቶቻቸውን እንዲጠቀሙ ግፊት በማድረግ ግለሰቦች በግለሰባዊ እርምጃ ወደ ዝቅተኛ የካርቦን የወደፊት ዕጣ ፈንታ ዓለም አቀፋዊ ሽግግርን ማመቻቸት ይችላሉ። የካርቦን ልቀትን በመቀነስ ረገድ የግለሰቦች ሚና ሲመጣ ፣ በአንዳንድ ሀገሮች ያሉ ሰዎች በአንድ ሰው CO2 ልቀታቸው ላይ በመመርኮዝ ከሌሎች ይልቅ ልቀትን በመቀነስ ከፍተኛ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ። በእነዚህ አገሮች ውስጥ ያሉ ግለሰቦች አመጋገባቸውን በመለወጥ (ለምሳሌ ያነሰ መብላት ፣ ወይም የለም ፣ ሥጋ) እና የጉዞ ልምዶችን (ለምሳሌ መብረር ወይም ያነሰ መንዳት) ፣ የምግብ እና የሀብት ብክነትን በማስወገድ ፣ እና በመቀነስ ዓለም አቀፋዊ ለውጥን ወደ ዝቅተኛ የካርቦን የወደፊት አቅጣጫ ማመቻቸት ይችላሉ። የውሃ እና የኃይል ፍጆታቸው። እነዚህ እርምጃዎች የብዝሃ ሕይወት ጥበቃን ለመጠበቅ እና ለመጠበቅም ይረዳሉ። ሰዎች በማህበረሰቦቻቸው ውስጥ ግንዛቤን በማሳደግ የባህሪ ለውጥን ሊያበረታቱ ይችላሉ።   በአንድ ሰው በ CO2 ልቀታቸው የታዘዙ ልቀቶችን በመቀነስ ሰዎች ከፍተኛ ተጽዕኖ ሊያሳድሩባቸው የሚችሉ አገሮች ኳታር ፣ ኩዌት ፣ የተባበሩት አረብ ኤምሬትስ ፣ ብሩኒ ዳሩሰላም ፣ ባህሬን ፣ ሳውዲ አረቢያ ፣ አውስትራሊያ ፣ አሜሪካ ፣ ካዛክስታን ፣ ሉክሰምበርግ ፣ ካናዳ ፣ ኢስቶኒያ ፣ ፓላው ፣ ኦማን ፣ ትሪኒዳድ እና ቶባጎ ፣ ቱርክሜኒስታን ፣ የኮሪያ ሪፐብሊክ ፣ የሩሲያ ፌዴሬሽን ፣ ሲንጋፖር ፣ አይስላንድ ፣ ቼቺያ ፣ ቤርሙዳ ፣ ሞንጎሊያ ፣ ጀርመን ፣ ኔዘርላንድስ እና ጃፓን።   በቤልጂየም ፣ ፖላንድ ፣ ኖርዌይ ፣ ሊቢያ ፣ አየርላንድ ፣ ፊንላንድ ፣ ኢራን ፣ ማሌዥያ ፣ ደቡብ አፍሪካ ፣ ኒዬ ፣ ኦስትሪያ ፣ እስራኤል ፣ ኒውዚላንድ ፣ ቦስኒያ እና ሄርዞጎቪና ፣ ስሎቬኒያ ፣ ቻይና ፣ ቡልጋሪያ ግሪክ ፣ አንዶራ ፣ ስሎቫኪያ ፣ ባሃማስ ፣ ቤላሩስ ፣ ሲchelልስ ፣ ቆጵሮስ ፣ ስፔን ፣ ዴንማርክ ፣ ጣሊያን ፣ እንግሊዝ ፣ ቱርክ ፣ አንቲጓ እና ባርቡዳ ፣ ፈረንሳይ ፣ ፖርቱጋል ፣ ኢኳቶሪያል ጊኒ ፣ ሃንጋሪ ፣ ሰርቢያ እና ኢራቅ።

8. ስርጭት እና ፍትሃዊነት

አንዳንድ አገሮች ከብዙ መቶ ዘመናት በፊት ከፍተኛ መጠን ያለው CO2 መለቀቅ ጀመሩ። ሌሎች በአንጻራዊ ሁኔታ በቅርብ ጊዜ ብቻ ተጀምረዋል። ዓለምአቀፋዊ ዓመታዊ ልቀት አሁን እየጨመረ የመጣበት ምክንያት በማደግ ላይ ያሉ ኢኮኖሚዎች በተለይም በእስያ ፣ በመካከለኛው ምስራቅ እና በማዕከላዊ እና በደቡብ አሜሪካ ፈጣን እድገት ምክንያት ነው። በዚህ ምዕተ -ዓመት በልቀት ውስጥ ሁሉም እድገቶች ማለት ይቻላል ከታዳጊ አገሮች ይመጣል።   እንደ አሜሪካ እና የአውሮፓ ህብረት አባል አገራት ያሉ የበለፀጉ አገራት ለምርት ሰንሰለታቸው የበለጠ ካርቦን-ተኮር የሆኑትን ክፍሎች እንደ ቻይና እና ህንድ ላሉ አገሮች ሰጥተዋል። ለምሳሌ ፣ በዓለም ዙሪያ ጥቅም ላይ የሚውሉት ብዙ የኤሌክትሮኒክስ ዕቃዎች በቻይና የተሠሩ ናቸው። ይህ ከመቀነስ ይልቅ ለእነዚህ ሀገሮች ልቀትን ያፈናቅላል።   የአየር ንብረት ለውጥን ለማምጣት በጣም ኃላፊነት በተሰማቸው እና ለተጎጂዎቹ በጣም ተጋላጭ በሆኑ ሰዎች መካከል ያለው ተፅእኖ ልዩነት ለመረዳት አስቸጋሪ ነው። በጣም ሀብታም 1 በመቶው የዓለም ህዝብ ለድሃው ግማሽ ልቀት ሁለት ጊዜ ተጠያቂ ነው።   ከቅሪተ አካል ነበልባል በማቃጠል ሀብታም የሆኑት የኢንዱስትሪ አገሮች አሁን የሚመሩበት ምርጥ ሀብት አላቸው። ከእነዚህ የተለያዩ አገራዊ ሁኔታዎች አንፃር ፣ የፓሪስ ስምምነት “በፍትሃዊነት ላይ ፣ እና በዘላቂ ልማት እና ድህነትን ለማስወገድ በሚደረገው ጥረት” ልቀት “በፍጥነት መቀነስ” ይጠይቃል።   ዛሬ ከአየር ንብረት ለውጥ እውነታዎች ጋር መላመድ እና ማስተካከል ላይ ትኩረት እየጨመረ ነው። መላመድ በተለይ በፓሪስ ስምምነት ውስጥ ተብራርቷል። በተለያዩ የዓለም ክፍሎች ለሚገኙ የተለያዩ ማህበረሰቦች ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር የሚስማማው ምን ይመስላል።   ድሆች እና የተገለሉ ማህበረሰቦች - በሀብታም አገሮች ውስጥ ያሉትን ጨምሮ - አሁን ካለው የሙቀት መጠን ጋር ለመላመድ የሚያስፈልጉ መሠረታዊ ችሎታዎች የላቸውም። በተጨማሪም ፣ የእነዚህ ማህበረሰቦች መገለል በተለምዶ የአየር ንብረት ለውጥን ከሚያስከትሉ ሂደቶች ጋር የተሳሰረ ነው ፣ ቅኝ ገዥነትን ፣ የሀብት ብዝበዛን (ብዙውን ጊዜ የአካባቢያዊ ኑሮን የሚደግፉ ሥነ ምህዳራዊ ሀብቶችን እያዋረደ) እና በቅሪተ አካል ነዳጅ ላይ የተመሠረተ የካፒታል ክምችት።   የበለፀጉ አገራት ከተለዋዋጭ የአየር ንብረት ፍላጎቶች ጋር ለመላመድ ከድሆች አገሮች የበለጠ ሀብቶች ይኖራቸዋል ፣ ይህ ማለት ለድሃ አገራት የገንዘብ ድጋፍ እና የቴክኖሎጂ ድጋፍ ያስፈልጋል ማለት ነው። የማሞቂያው መጠን እየጨመረ በሄደ መጠን በማህበረሰቦች ፣ በኢኮኖሚዎች ፣ በሰው ጤና እና ሥነ ምህዳሮች ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ የበለጠ ነው ፣ ስለሆነም የመላመድ ፈታኝ ሁኔታ የበለጠ ይሆናል።   ከ 196 ቱ የፓሪስ ስምምነት 127 (ሕንድን ጨምሮ) በከፊል ወይም ሙሉ በሙሉ ሁኔታዊ ናቸው። ይህ ማለት ያለ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ድጋፍ ወይም የቴክኒክ ድጋፍ እነዚህ ቃል ኪዳኖች ላይተገበሩ ይችላሉ። እነዚህ ሁኔታዊ ቃል ኪዳኖች በዋነኝነት የቀረቡት ልቀትን ለመቀነስ የፋይናንስ አቅም በሌላቸው አገሮች እንዲሁም የቴክኖሎጂ እና ተቋማዊ አቅምን ነው።   አብዛኛዎቹ እነዚህ ግዴታዎች ላይተገበሩ ይችላሉ ፣ ምክንያቱም እስካሁን ድረስ አነስተኛ ዓለም አቀፍ ድጋፍ ተግባራዊ ሆኗል።   የአየር ንብረት ለውጥ ጉዳይም የትውልድ ሀላፊነት ጥያቄዎችን ያመጣል። በዕድሜ የገፉ ትውልዶች ቅሪተ አካላትን በማቃጠል ከኢኮኖሚ ልማት የበለጠ ጥቅም አግኝተዋል ፣ ወጣቶቹ ትውልዶች ግን መዘዙን እና መከራን ይቀበላሉ።

9. ቀጥሎ ምን ያስፈልጋል?   የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶች እያደጉ ሲሄዱ እና የሰው ልጅ ብዝሃ ሕይወትን ማጥፋት ሲቀጥሉ የአየር ንብረት እና ሥነ ምህዳራዊ ድንገተኛ አደጋዎች ቀድሞውኑ ከእኛ ጋር ናቸው። በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት የሚደርሰው ጉዳት ከአሥር ዓመት በፊት ከተጠበቀው የከፋ ነው ፣ እናም ቀድሞውኑ በዓለም ዙሪያ ተሰምቷል። የሙቀት መጠንን እስከ ከፍተኛው 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ ድረስ የመገደብን ግብ ለማቆየት ፣ በ 2020 ዎች ውስጥ እንዲሁም በሚቀጥሉት አሥርተ ዓመታት ውስጥ ከፍተኛ የልቀት መጠን መቀነስ ያስፈልጋል።   ያለፉት አምስት ዓመታት አንዳንድ ስኬቶች አግኝተዋል። የፀሐይ እና የንፋስ ኃይል ከተገመተው በላይ በጣም ርካሽ እና ለመተግበር ቀላል ሆኗል ፣ የኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎች በጣም የተለመዱ እና የሚገኙ እየሆኑ መጥተዋል ፣ እና ዝቅተኛ የካርቦን ቴክኖሎጂዎች በማደግ ላይ ባሉ የገቢያዎች ብዛት ተወዳዳሪ ናቸው። እንደ አቪዬሽን የመሳሰሉትን ለማቃለል በጣም አስቸጋሪ በሆኑት ዘርፎች ውስጥ ልቀትን መቀነስ እንደሚያስፈልግ ዕውቅና እየጨመረ ነው። በ 2018 በአቪዬሽን ኢንዱስትሪ ላይ የወጣው ሪፖርት ቴክኖሎጂዎችን ለማዘመን እና ኦፕሬሽኖችን ለማሻሻል የወቅቱ እቅዶች የሚጠበቀውን የነዳጅ ፍላጎት እና ልቀት አይቀንሰውም። ከከባድ ኢንዱስትሪ የሚለቀቁ ልቀቶችን ለመውሰድ የመንገድ ካርታዎች ብቅ አሉ።   አሁን የፓሪስ ስምምነት ግቦች ተወስነዋል ፣ ግላስጎው COP26 እነሱን እንዴት ማግኘት እንደሚቻል የበለጠ ዝርዝር ፍኖተ ካርታ መፍጠር ነው ተብሎ ይጠበቃል። ለጉባኤው አንዳንድ አስፈላጊ ጥያቄዎች ከቅሪተ አካል ነዳጆች እንዴት እንደሚሸጋገሩ እና የተጣራ ዜሮ ቃል ኪዳኖችን ወደ ተግባር እንዴት መለወጥ እንደሚቻል ይገኙበታል። ቀጣዮቹን ደረጃዎች ለማዳበር ከግለሰቦች እስከ ንግዶች እና ባለሀብቶች እስከ መንግሥት ድረስ በሁሉም ደረጃዎች ላይ አመራርን ይፈልጋል። በቪቪ -19 ወረርሽኝ በተከታታይ መቋረጥ መካከል ውሳኔ ሰጪዎች ተዘናግተዋል። በግለሰቦች ፣ በተቋማት እና በአገሮች መካከል መተባበር እና መተባበር ቁልፍ ይሆናል።   የፓሪስ ስምምነት ግቦችን ለማጠናከር አንዱ መንገድ አገራት ሁሉንም ልቀቶች የሚሸፍኑ ሕጋዊ አስገዳጅ ግዴታዎችን እንዲሠሩ ማበረታታት ይሆናል። የአውሮፓ ህብረት ፣ ሜክሲኮ ፣ ኒውዚላንድ ፣ ደቡብ ኮሪያ እና እንግሊዝ ሁሉም የፓሪስ ቃል ኪዳኖቻቸውን በሕጋዊ መንገድ አስገብረዋል ፣ ግን እነዚህን ግዴታዎች ለማሳካት ፖሊሲዎቹን በቦታው አልያዙም። ብዙ መንግስታት የገቡትን ቃል በሕጋዊ መንገድ አስገዳጅ ማድረግ አለባቸው።   በአየር ንብረት ለውጥ ኮንቬንሽን (COP26) እና በብዝኃ ሕይወት ኮንቬንሽን (COP15) ላይ መቅረፍ ያለበት አንድ ቁልፍ ጉዳይ የገንዘብ እና የቴክኖሎጂ ትብብር ነው። አብዛኛዎቹ ታዳጊ አገሮች የአየር ንብረት ለውጥን ለማቃለል ፣ ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ለመላመድ እና ብዝሃ ሕይወትን ለመጠበቅ እና ወደነበረበት ለመመለስ የገንዘብ ድጋፍ ያስፈልጋቸዋል።   የሚቀጥለው አስርት ዓመት ሌላው አስፈላጊ ጥያቄ ተስፋን እንዳያጠፋ እና የፍርሀት ድባብ እንዳይፈጠር የአየር ንብረት እና ሥነ -ምህዳራዊ ቀውስ እንዴት እንደሚቀረፅ ይሆናል ፣ ይልቁንም በሰዎች እና በፕላኔቷ መካከል መተባበርን ይገንቡ። ወደ ዘላቂ ማህበረሰቦች በሚሸጋገርበት ወቅት “ማንንም አይተውም” የሚለውን ቃል የተባበሩት መንግስታት የዘላቂ ልማት ግቦችን ለማሳካት የአገር በቀል አመለካከቶችን ጨምሮ ብዙ የተለያዩ አመለካከቶችን በአየር ንብረት እና በብዝሀ ሕይወት መፍትሄዎች ውስጥ ማዋሃድ ወሳኝ ይሆናል።   ተግባሩ ይህ ከታመነ መልእክተኞች ፣ እንዲሁም ከባለሙያዎች የተገኘ መረጃን ፣ ይህ ሊሆን የሚችል እና እየተሠራ ያለ ተግባር መሆኑን ለማረጋገጥ ይሆናል። ያለፉት ስኬቶች ለተጨማሪ እርምጃ መንገድ እንዲከፍቱ አስቀድመን ምን ያህል እንደደረስን ለማወቅ። እና ግፊቱን ለማቆየት ፣ እንዲሁም ዕድገትን የሚክስ ነው።   መንግስታት በአየር ንብረት እና በስነ -ምህዳራዊ ቀውስ መካከል ያለውን መስተጋብር መገንዘባቸው እና እርስ በእርስ የሚስማሙ ግቦችን ፣ ግቦችን እና እርምጃዎችን ማዘጋጀት መጀመራቸው አስፈላጊ ነው።

መዝገበ ቃላት

 መላመድ - ለተለየ ሁኔታ ተስማሚ እንዲሆን አንድን ነገር ለመለወጥ ፣ ለማስተካከል ወይም ለማሻሻል።

 የካርቦን በጀት - አንድ ሀገር ፣ ኩባንያ ወይም ድርጅት የተስማሙበት የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን በተወሰነ ጊዜ ውስጥ ከሚያመርተው ትልቁ ነው።  

ካርቦን ዳይኦክሳይድ (ካርቦን ዳይኦክሳይድ) - ካርቦን ዳይኦክሳይድ አንድ ክፍል ካርቦን እና ሁለት ኦክስጅንን የያዘ ጋዝ ነው።  

የፓርቲዎች ጉባኤ (ኮፒ)-የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ኮንቬንሽን አፈጻጸምን ለመቆጣጠር እና ለመገምገም ኃላፊነት የተሰጠው የውሳኔ ሰጪ አካል።

 Decarbonizing - በዝቅተኛ የካርቦን የኃይል ምንጮች በመጠቀም የካርቦን ዳይኦክሳይድ ልቀትን መቀነስ ፣ ማለትም አነስተኛ የግሪንሀውስ ጋዞች ወደ ከባቢ አየር ይወጣሉ።

 የኢኮኖሚ ዕድገት - የኢኮኖሚ ዕድገት በገበያ ውስጥ የሚመረቱ ሸቀጦች እና አገልግሎቶች (ለምሳሌ የአንድ ሀገር ኢኮኖሚ) መጨመር ነው። የኢኮኖሚ ዕድገት የሚለካው ከጠቅላላ የአገር ውስጥ ምርት ወይም ከጠቅላላ የአገር ውስጥ ምርት (GDP) አንፃር ነው።   ፍትሃዊነት  

ብዝበዛ  - ለብዝበዛው ነገር እንክብካቤ ባለማድረግ አንድን ሰው ወይም የሆነ ነገር ያለአግባብ ለመጠቀም።

መጥፋት - አንድ ዓይነት ሕይወት (አብዛኛውን ጊዜ አንድ ዝርያ) የሚጠፋበት ጊዜ ። የዚህ ዝርያ የመጨረሻው ግለሰብ ሲሞት የመጥፋት ዕድሉ ይከሰታል ።

GDP አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት በተወሰነ ጊዜ ውስጥ በአንድ ሀገር ውስጥ ሸቀጦችን እና አገልግሎቶችን በማምረት በኩል የሚጨመር ዋጋ መደበኛ መለኪያ ነው.

የግሪንላንድ በረዶ ገጽ - የግሪንላንድ የበረዶ ገጽ 1,710,000 ካሬ ኪሎ ሜትር የሚሸፍን ሰፊ የበረዶ አካል ነው ። ከአንታርክቲክ የበረዶ ገጽ በኋላ በዓለም ላይ ካሉት የበረዶ አካላት መካከል ሁለተኛው ነው።

የግሪን ሃውስ ጋዞች - በተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ኮንቬንሽን (UNFCCC) እና የኪዮቶ ፕሮቶኮል የሸፈናቸው ስድስቱ የግሪንሀውስ ጋዞች - ካርቦን ዳይኦክሳይድ ፣ ሚቴን ፣ ናይትረስ ኦክሳይድ ፣ ሃይድሮፍሎሮካርቦኖች ፣ perflurocarbons እና sulphar hexafluoride ናቸው።  

የኢንዱስትሪ አብዮት - በዘመናዊ ታሪክ ውስጥ ፣ የኢንዱስትሪ አብዮት በ 18 ኛው እና በ 19 ኛው ክፍለዘመን ውስጥ በእርሻ እና በእጅ ሥራ ላይ የተመሠረተ ኢኮኖሚ ወደ ኢንዱስትሪ እና ማሽን ማምረቻ የበላይነት የመለወጥ ሂደት ነበር።  

የአየር ንብረት ለውጥ (የመንግሥታት መንግሥታት ፓነል)-የተባበሩት መንግስታት መንግስታዊ አካል በሰው ልጅ ምክንያት የአየር ንብረት ለውጥ ፣ ተፈጥሮአዊ ፣ ፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖዎች እና አደጋዎች ፣ እና ሊሆኑ የሚችሉ የምላሽ አማራጮች ላይ ተጨባጭ ሳይንሳዊ መረጃን ይሰጣል።  

ዝቅተኛ ካርቦን - በአንጻራዊ ሁኔታ ሲታይ አነስተኛ የካርቦን ዳይኦክሳይድን ወደ ከባቢ አየር እንዲለቀቅ ማድረጉ ወይም ያስከትላል።  

ቅነሳ - የአንድን ነገር ክብደት ፣ ከባድነት ወይም ህመም የመቀነስ ተግባር።  

በብሔራዊ ደረጃ የሚወሰኑ መዋጮዎች (ኤንዲሲ) - በብሔራዊ የሚወሰኑ መዋጮዎች (INDC) በተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ስምምነት (UNFCCC) መሠረት የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶችን ለመቀነስ የታሰቡ ናቸው።  

አሉታዊ ልቀቶች - አሉታዊ ልቀቶች ካርቦን ዳይኦክሳይድን ከባቢ አየር ለሚያስወግዱ ተግባራት ከሚጠቀሙባቸው ቃላት አንዱ ነው።   የመጀመሪያዎቹ ብሔሮች እና ሕዝቦች - በቅኝ ግዛት ኃይሎች ወረራ ቀድሞ የነበሩት። በአጠቃላይ ብዙሃኑ ጎሳ ባልሆኑባቸው አገሮች ውስጥ የሚኖሩ በግምት ወደ 5,000 ገደማ የሚሆኑ የአገሬ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች እንዳሉ ይገመታል። “ተወላጅ” የሚለው ቃል እንዲሁ በተለምዶ ጥቅም ላይ ውሏል።

 የፓሪስ ስምምነት - የፓሪስ ስምምነት እ.ኤ.አ. በ 2015 የፀደቀው በአየር ንብረት ለውጥ ላይ በሕግ አስገዳጅ ዓለም አቀፍ ስምምነት ነው።  

ብክለት - ጎጂ ወይም መርዛማ ውጤቶች ባለው ንጥረ ነገር አካባቢ ውስጥ መገኘቱ ወይም መግቢያ። ብክለት በሰው እንቅስቃሴ ሊፈጠር ይችላል ፣ ለምሳሌ በውቅያኖሶች ውስጥ ቆሻሻ ወይም ከግብርና ኬሚካል ርቆ።

  ሳይንሳዊ አብዮት - በ 16 ኛው እና በ 17 ኛው ክፍለዘመን ውስጥ የተከሰተ የአስተሳሰብ ለውጥ። በዚህ ጊዜ ሳይንስ ከፍልስፍና እና ከቴክኖሎጂ የተለየ የራሱ ዲሲፕሊን ሆነ።  በዚህ ዘመን ማብቂያ ላይ ሳይንስ ክርስትናን የአውሮፓ ሥልጣኔ ማዕከል አድርጎ ተክቶታል።  

የሙቀት ትርጉሞች - ከሴልሺየስ (ዲግሪ ሴንቲግሬድ) ወደ ፋራናይት (° ፋ)

1.0°C = 1.8°F

1.2°C = 2.6°F

1.5°C = 2.7°F

2°C = 3.6°F

2.5°C = 4.4°F

3°C = 5.4°F

3.5°C = 6.2°F

4°C = 7.2°F

4.5°C = 8.1°F

5°C = 8.8°F

6°C = 10.8°F