Community-Host
8
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Line 1:
Line 1: + − Wprowadzenie + − − − Czym jest panel obywatelski? + − + − − + − Line 30:
Line 27: − Streszczenie problemu − Jaki będzie świat w roku 2050?+ + Line 40:
Line 37: − + + − + − ● W wyniku zanieczyszczenia powietrza i wody, zmian klimatycznych, niszczenia siedlisk przyrodniczych i eksploatacji aż milion gatunków roślin i zwierząt jest obecnie zagrożonych wyginięciem .+ − − Line 55:
Line 51: − + − − + − − + − − + − + − + − − ● Wiele zobowiązań wynikających z Porozumienia Paryskiego przez kraje biedniejsze może nie zostać zrealizowanych, ponieważ są one uzależnione od wsparcia finansowego z zagranicy. Dotychczasowe wsparcie międzynarodowe można określić jako znikome. + − + − − ● Aby utrzymać cel ograniczenia ocieplenia do 1,5°C w zasięgu ręki, lata 2020-2029 muszą być dekadą znacznej redukcji emisji na całym świecie. + Line 99:
Line 90: − + − + Line 116:
Line 107: − + − Line 130:
Line 120: − + − + − + + Line 152:
Line 143: − + − 4. Negocjacje międzynarodowe − Światowi przywódcy spotkają się jeszcze w tym roku w Glasgow, aby porozmawiać o zmianach klimatycznych, i w Chinach, aby dyskutować o kryzysie ekologicznym. W tej części dowiemy się, jakie są cele tych negocjacji i jak są one dotychczas realizowane. − A) Co udało się dotychczas osiągnąć w negocjacjach klimatycznych?+ + − Naukowcy od dziesięcioleci przewidują zmiany klimatu wywołane przez człowieka. W 1992 roku została podpisana Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) w Rio de Janeiro, natomiast Konferencje Stron (COP) odbywają się corocznie począwszy od 1995 roku. Celem konferencji jest znalezienie podejścia do zmian klimatu oraz zaproponowanie środków, które mają podjąć państwa uczestniczące w celu przeciwdziałania im .+ + Line 195:
Line 186: − B) Co udało się dotychczas osiągnąć w negocjacjach dotyczących bioróżnorodności?+ − Line 210:
Line 200: − 5. Jaki jest wpływ zmian klimatycznych i kryzysu ekologicznego na… − W tej sekcji przyjrzymy się szerzej skali i skutkom zmian klimatycznych i kryzysu ekologicznego oraz ich wpływowi na zdrowie i dostępność środków do życia, ekosystemy i bioróżnorodność w wielu regionach na całym świecie. Skutki zmian klimatycznych będą mniej lub bardziej dotkliwe w zależności od poziomu podjętych obecnie działań. − … życie ludzkie i środki do życia? − Zmiany klimatu stanowią zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. Pogłębiają stres związany z klimatem i zwiększają ryzyko urazów, chorób, niedożywienia i śmierci z powodu ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak susze, huragany i powodzie . Ryzyko to zwiększa się wraz ze wzrostem ocieplenia.+ + + + + Line 230:
Line 221: − + − Line 246:
Line 236: − … bezpieczeństwo wodne? − Bezpieczeństwo wodne mierzy się dostępnością wody, zapotrzebowaniem na wodę i jakością (poziomami zanieczyszczenia) w źródłach wodnych. + + + Line 257:
Line 248: − + − Line 268:
Line 258: − … życie w morzach i oceanach? + Line 282:
Line 272: + + − + − 6. Scenariusze i ścieżki − Jakie są różne scenariusze wzrostu temperatury i możliwe ścieżki łagodzenia zmiany klimatu w przyszłości, wyzwania oraz czekająca nas niepewność? − − − Line 305:
Line 292: − + − Line 335:
Line 321: − + − − + − − Line 362:
Line 345: − + − + − A. Transformacja energetyczna + Line 379:
Line 362: − + + Line 391:
Line 375: − C. Globalna świadomość + Line 409:
Line 393: − + Line 433:
Line 417: − 9. COP26 i nie tylko + Line 445:
Line 429: − + − − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + − + − − − − Line 526:
Line 515: − + + − ● Dr. Nafeez Ahmed, System Shift Lab, Wielka Brytania+ − ● Dr. Stuart Capstick, Centre for Climate Change and Social Transformation, Cardiff University, Walia+ − ● Professor Purnamita Dasgupta, Institute of Economic Growth, Delhi, Indie+ − ● Professor Saleemul Huq, International Centre for Climate Change and Development (ICCCAD), Bangladesz+ − ● Jyoti Ma (USA) & Mindahi Bastida Munoz (Mexico), The Fountain, Sacred Economics, Indigenous Wisdom Keepers+ − ● Professor Michael N. Oti, Petroleum Geology, University of Port Harcourt, Nigeria+ − ● Professor Julia Steinberger, Ecological Economics, University of Lausanne, Szwajcaria+ +
Community:Broszura Informacyjna (view source)
Revision as of 21:48, 1 November 2021
, 21:48, 1 November 2021edycja nagłówków
== Wprowadzenie ==
=== Global Assembly to spotkanie ludzi z całego świata w celu omówienia kryzysu klimatycznego i ekologicznego. ===
Global Assembly to spotkanie ludzi z całego świata w celu omówienia kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
=== Czym jest panel obywatelski? ===
Panel obywatelski to grupa ludzi z różnych środowisk, którzy spotykają się, aby poznać określony temat, zastanowić się nad możliwymi działaniami, przedstawić propozycje rządom i liderom oraz podsunąć im pomysły, które pobudzą szerszą zmianę. Paneliści reprezentują miniaturową wersję danego miejsca (np. kraj lub miasto, bądź jak w tym przypadku świat), opartą na kryteriach demograficznych, takich jak płeć, wiek, dochody i wykształcenie.
Panel obywatelski to grupa ludzi z różnych środowisk, którzy spotykają się, aby poznać określony temat, zastanowić się nad możliwymi działaniami, przedstawić propozycje rządom i liderom oraz podsunąć im pomysły, które pobudzą szerszą zmianę. Paneliści reprezentują miniaturową wersję danego miejsca (np. kraj lub miasto, bądź jak w tym przypadku świat), opartą na kryteriach demograficznych, takich jak płeć, wiek, dochody i wykształcenie.
Czym jest Global Assembly?
=== Czym jest Global Assembly? ===
W 2021 r. Global Assembly składa się ze: 100-osobowego Trzonu Zgromadzenia Obywateli; lokalnego Zgromadzenia Społeczności, które każdy może zainicjować w dowolnym miejscu; oraz działań kulturalnych, aby zaangażować więcej osób.
W 2021 r. Global Assembly składa się ze: 100-osobowego Trzonu Zgromadzenia Obywateli; lokalnego Zgromadzenia Społeczności, które każdy może zainicjować w dowolnym miejscu; oraz działań kulturalnych, aby zaangażować więcej osób.
Jeszcze w tym roku odbędą się dwie duże konferencje Organizacji Narodów Zjednoczonych dla światowych przywódców: Konferencja Stron w sprawie zmian klimatu (COP 26) i Konferencja Bioróżnorodności (COP15). W ramach przygotowań do tych negocjacji na COP, Trzon Zgromadzenia zgromadził grupę 100 osób, reprezentujących populację planety, aby dowiedzieć się o kryzysie klimatycznym i ekologicznym, aby debatować i dzielić się kluczowymi przesłaniami, które zostaną zaprezentowane na COP26 w Glasgow w listopadzie 2021 r. W tym roku Światowe Zgromadzenie, czyli Global Assembly, będzie debatować nad następującym pytaniem: „Jak ludzkość może poradzić sobie z kryzysem klimatycznym i ekologicznym w sprawiedliwy i skuteczny sposób?”.
Jeszcze w tym roku odbędą się dwie duże konferencje Organizacji Narodów Zjednoczonych dla światowych przywódców: Konferencja Stron w sprawie zmian klimatu (COP 26) i Konferencja Bioróżnorodności (COP15). W ramach przygotowań do tych negocjacji na COP, Trzon Zgromadzenia zgromadził grupę 100 osób, reprezentujących populację planety, aby dowiedzieć się o kryzysie klimatycznym i ekologicznym, aby debatować i dzielić się kluczowymi przesłaniami, które zostaną zaprezentowane na COP26 w Glasgow w listopadzie 2021 r. W tym roku Światowe Zgromadzenie, czyli Global Assembly, będzie debatować nad następującym pytaniem: „Jak ludzkość może poradzić sobie z kryzysem klimatycznym i ekologicznym w sprawiedliwy i skuteczny sposób?”.
Wprowadzenie do materiałów edukacyjnych
=== Wprowadzenie do materiałów edukacyjnych ===
Ta broszura informacyjna jest częścią serii zasobów, które będą wspierać fazę uczenia się i debatowania podczas Global Assembly. Celem tych materiałów edukacyjnych jest dostarczenie informacji i danych, dzięki którym można wyrobić sobie własne opinie na temat kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Ta broszura informacyjna jest częścią serii zasobów, które będą wspierać fazę uczenia się i debatowania podczas Global Assembly. Celem tych materiałów edukacyjnych jest dostarczenie informacji i danych, dzięki którym można wyrobić sobie własne opinie na temat kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Bardziej szczegółowe znaczenie słów wyróżnionych pogrubieniem można znaleźć w sekcji Słowniczek na końcu tej broszury. W niniejszej broszurze temperatura jest podawana w stopniach Celsjusza (°C). Proszę zajrzeć do wspomnianego słowniczka w celu sprawdzenia przelicznika na stopnie Fahrenheita (°F).
Bardziej szczegółowe znaczenie słów wyróżnionych pogrubieniem można znaleźć w sekcji Słowniczek na końcu tej broszury. W niniejszej broszurze temperatura jest podawana w stopniach Celsjusza (°C). Proszę zajrzeć do wspomnianego słowniczka w celu sprawdzenia przelicznika na stopnie Fahrenheita (°F).
== 1. Streszczenie problemu ==
=== Jaki będzie świat w roku 2050? ===
Każde urodzone dzisiaj dziecko będzie musiało stawić czoła skutkom kryzysu klimatycznego oraz degradacji przyrody, które zostały spowodowane przez człowieka. To już nie jest kwestia „czy”, ale „jak bardzo”. Zakres i stopień, w jakim ucierpią ludzie żyjący dzisiaj i przyszłe pokolenia, zależy od tego, jak zadziałamy teraz. Chociaż pewne ocieplenie i częściowa utrata różnorodności biologicznej są „zamknięte” i nieodwracalne, wciąż jest czas, aby ograniczyć dalsze zmiany klimatu i większą utratę bioróżnorodności oraz uniknąć najgorszych możliwych skutków kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Każde urodzone dzisiaj dziecko będzie musiało stawić czoła skutkom kryzysu klimatycznego oraz degradacji przyrody, które zostały spowodowane przez człowieka. To już nie jest kwestia „czy”, ale „jak bardzo”. Zakres i stopień, w jakim ucierpią ludzie żyjący dzisiaj i przyszłe pokolenia, zależy od tego, jak zadziałamy teraz. Chociaż pewne ocieplenie i częściowa utrata różnorodności biologicznej są „zamknięte” i nieodwracalne, wciąż jest czas, aby ograniczyć dalsze zmiany klimatu i większą utratę bioróżnorodności oraz uniknąć najgorszych możliwych skutków kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Zmiana klimatu, utrata bioróżnorodności, degradacja gleby oraz zanieczyszczenie powietrza i wody są ze sobą ściśle powiązane. Jakość życia ludzi żyjących we wszystkich częściach planety oraz perspektywy dla obecnych i przyszłych pokoleń zależą od działań podejmowanych dzisiaj w celu rozwiązania tych problemów. Przejście na systemy energii odnawialnej, ochrona i odtwarzanie ekosystemów oraz znalezienie nowych, lepszych sposobów na kontakt z naturą będą niezwykle ważnymi krokami w nadchodzących latach. Niedawne badanie wykazało, że większość ludzi we wszystkich regionach świata popiera działania przeciwko zmianom klimatu, mimo że pandemia COVID-19 nadal wpływa na nasze codzienne życie.
Zmiana klimatu, utrata bioróżnorodności, degradacja gleby oraz zanieczyszczenie powietrza i wody są ze sobą ściśle powiązane. Jakość życia ludzi żyjących we wszystkich częściach planety oraz perspektywy dla obecnych i przyszłych pokoleń zależą od działań podejmowanych dzisiaj w celu rozwiązania tych problemów. Przejście na systemy energii odnawialnej, ochrona i odtwarzanie ekosystemów oraz znalezienie nowych, lepszych sposobów na kontakt z naturą będą niezwykle ważnymi krokami w nadchodzących latach. Niedawne badanie wykazało, że większość ludzi we wszystkich regionach świata popiera działania przeciwko zmianom klimatu, mimo że pandemia COVID-19 nadal wpływa na nasze codzienne życie.
Kluczowe punkty:
=== Kluczowe punkty: ===
'''● Działalność człowieka, taka jak spalanie paliw kopalnych, powoduje wzrost temperatury na świecie. Rosnące globalne temperatury wpływają na nasz klimat i powtarzalne wzorce pogodowe w sposób nieodwracalny – ale niektórych z najgorszych przyszłych konsekwencji można uniknąć w zależności od działań podjętych dzisiaj.'''
● Działalność człowieka, taka jak spalanie paliw kopalnych, powoduje wzrost temperatury na świecie. Rosnące globalne temperatury wpływają na nasz klimat i powtarzalne wzorce pogodowe w sposób nieodwracalny – ale niektórych z najgorszych przyszłych konsekwencji można uniknąć w zależności od działań podjętych dzisiaj.
'''● W wyniku zanieczyszczenia powietrza i wody, zmian klimatycznych, niszczenia siedlisk przyrodniczych i eksploatacji aż milion gatunków roślin i zwierząt jest obecnie zagrożonych wyginięciem .'''
'''● Zmiana klimatu i utrata bioróżnorodności zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu i wodnemu oraz zdrowiu ludzi.'''
● Zmiana klimatu i utrata bioróżnorodności zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu i wodnemu oraz zdrowiu ludzi.
Zmiany klimatyczne są w większości napędzane nadmiarem gazów cieplarnianych w naszej atmosferze. Dwutlenek węgla (CO2), najważniejszy gaz cieplarniany wytwarzany przez człowieka, jest produkowany, gdy ludzie spalają paliwa kopalne w celach energetycznych i transportowych oraz gdy niszczone są lasy. W trakcie ostatnich dwóch stuleci spowodowało to ocieplenie planety o 1,2 stopnia Celsjusza (°C), czyli 2,16 stopnia Fahrenheita (°F). Naukowcy odkryli, że globalne ocieplenie o 2°C (3,6°F) zostanie przekroczone w XXI wieku, chyba że w nadchodzących dziesięcioleciach nastąpi znaczące ograniczenie emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych. Choć wydaje się, że to niewiele, oznaczałoby to utratę życia i środków do życia przez kilkaset milionów ludzi .
Zmiany klimatyczne są w większości napędzane nadmiarem gazów cieplarnianych w naszej atmosferze. Dwutlenek węgla (CO2), najważniejszy gaz cieplarniany wytwarzany przez człowieka, jest produkowany, gdy ludzie spalają paliwa kopalne w celach energetycznych i transportowych oraz gdy niszczone są lasy. W trakcie ostatnich dwóch stuleci spowodowało to ocieplenie planety o 1,2 stopnia Celsjusza (°C), czyli 2,16 stopnia Fahrenheita (°F). Naukowcy odkryli, że globalne ocieplenie o 2°C (3,6°F) zostanie przekroczone w XXI wieku, chyba że w nadchodzących dziesięcioleciach nastąpi znaczące ograniczenie emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych. Choć wydaje się, że to niewiele, oznaczałoby to utratę życia i środków do życia przez kilkaset milionów ludzi .
Brak różnorodności gatunkowej osłabia ekosystemy, czyniąc je bardziej podatnymi na choroby i ekstremalne warunki pogodowe oraz mniej zdolnymi do zaspokojenia potrzeb ludzi i osiągnięcia przez nich dobrostanu.
Brak różnorodności gatunkowej osłabia ekosystemy, czyniąc je bardziej podatnymi na choroby i ekstremalne warunki pogodowe oraz mniej zdolnymi do zaspokojenia potrzeb ludzi i osiągnięcia przez nich dobrostanu.
● Utrata różnorodności biologicznej jest mniej dotkliwa na gruntach zarządzanych przez ludy rdzenne.
==== ● Utrata różnorodności biologicznej jest mniej dotkliwa na gruntach zarządzanych przez ludy rdzenne. ====
Duża część różnorodności biologicznej świata występuje na tradycyjnych ziemiach przodków rdzennej ludności. Rdzennym kulturom udało się żyć w harmonii z naturą przez tysiąclecia i posiadają one cenną wiedzę na temat ochrony i odtwarzania ekosystemów oraz kultywowania bioróżnorodności. Jednak długa historia kolonizacji i marginalizacji oznacza, że wiele z tych społeczności zostało zmuszonych lub nakłonionych do opuszczenia swoich źródeł utrzymania i ziem przodków lub do zostania uchodźcami klimatycznymi z powodu katastrof związanych ze zmianą klimatu. W rezultacie te wyjątkowe kultury, systemy wiedzy, języki i tożsamości również są zagrożone.
Duża część różnorodności biologicznej świata występuje na tradycyjnych ziemiach przodków rdzennej ludności. Rdzennym kulturom udało się żyć w harmonii z naturą przez tysiąclecia i posiadają one cenną wiedzę na temat ochrony i odtwarzania ekosystemów oraz kultywowania bioróżnorodności. Jednak długa historia kolonizacji i marginalizacji oznacza, że wiele z tych społeczności zostało zmuszonych lub nakłonionych do opuszczenia swoich źródeł utrzymania i ziem przodków lub do zostania uchodźcami klimatycznymi z powodu katastrof związanych ze zmianą klimatu. W rezultacie te wyjątkowe kultury, systemy wiedzy, języki i tożsamości również są zagrożone.
● Nie wszystkie kraje są w równym stopniu odpowiedzialne za zmiany klimatu, kraje bogate historycznie wytwarzały więcej gazów cieplarnianych.
==== ● Nie wszystkie kraje są w równym stopniu odpowiedzialne za zmiany klimatu, kraje bogate historycznie wytwarzały więcej gazów cieplarnianych. ====
Spalanie paliw kopalnych wiąże się z rozwojem gospodarczym. W rezultacie bogate kraje, takie jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kraje Unii Europejskiej wyprodukowały z biegiem czasu największą ilość gazów cieplarnianych. Teraz, gdy światowa populacja rośnie, a kraje takie jak Chiny i Indie podążają tą samą ścieżką rozwoju, co kraje bogate, coraz więcej ludzi jest każdego roku zależnych od spalania paliw kopalnych.
Spalanie paliw kopalnych wiąże się z rozwojem gospodarczym. W rezultacie bogate kraje, takie jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i kraje Unii Europejskiej wyprodukowały z biegiem czasu największą ilość gazów cieplarnianych. Teraz, gdy światowa populacja rośnie, a kraje takie jak Chiny i Indie podążają tą samą ścieżką rozwoju, co kraje bogate, coraz więcej ludzi jest każdego roku zależnych od spalania paliw kopalnych.
● Jeśli nie nastąpią natychmiastowe, szybkie i wykonane na dużą skalę redukcje emisji gazów cieplarnianych, nie będziemy w stanie ograniczyć ocieplenia do mniej niż 2°C (3,6°F). Będzie to miało znaczący wpływ na jakość życia ludzi.
==== ● Jeśli nie nastąpią natychmiastowe, szybkie i wykonane na dużą skalę redukcje emisji gazów cieplarnianych, nie będziemy w stanie ograniczyć ocieplenia do mniej niż 2°C (3,6°F). Będzie to miało znaczący wpływ na jakość życia ludzi. ====
Życie ze zmianą klimatu oznacza życie w niepewności. Jedna z tych niepewności dotyczy idei „punktu krytycznego”. Klimatyczne punkty krytyczne to „punkt bez powrotu”, kiedy połączone skutki zmian klimatu powodują nieodwracalne szkody, które „spadają” na cały świat niczym klocki domino. Po osiągnięciu punktu krytycznego rozpoczyna się seria wydarzeń, która sprawi, że planeta nie będzie nadawała się do zamieszkania przez ludzi i inne organizmy. Nauka nie może przewidzieć z całą pewnością, kiedy można osiągnąć taki punkt krytyczny.
Życie ze zmianą klimatu oznacza życie w niepewności. Jedna z tych niepewności dotyczy idei „punktu krytycznego”. Klimatyczne punkty krytyczne to „punkt bez powrotu”, kiedy połączone skutki zmian klimatu powodują nieodwracalne szkody, które „spadają” na cały świat niczym klocki domino. Po osiągnięciu punktu krytycznego rozpoczyna się seria wydarzeń, która sprawi, że planeta nie będzie nadawała się do zamieszkania przez ludzi i inne organizmy. Nauka nie może przewidzieć z całą pewnością, kiedy można osiągnąć taki punkt krytyczny.
● W 2015 roku światowi przywódcy spotkali się w Paryżu i uzgodnili ograniczenie globalnego ocieplenia do znacznie poniżej 2°C, najlepiej do 1,5°C.
==== ● W 2015 roku światowi przywódcy spotkali się w Paryżu i uzgodnili ograniczenie globalnego ocieplenia do znacznie poniżej 2°C, najlepiej do 1,5°C. ====
● Według Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) ocieplenie o 1,5°C prawdopodobnie zostanie osiągnięte do 2040 r. Jednak wzrost o 2°C nadal bardzo mocno zależy od poziomu emisji CO2 wytworzonych w ciągu następnych kilku dekad.
==== ● Według Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) ocieplenie o 1,5°C prawdopodobnie zostanie osiągnięte do 2040 r. Jednak wzrost o 2°C nadal bardzo mocno zależy od poziomu emisji CO2 wytworzonych w ciągu następnych kilku dekad. ====
● Jeśli wszystkie obecne zobowiązania państw na całym świecie (tzw. „wkłady ustalone na poziomie krajowym”) dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych zostaną zrealizowane – a nie wiemy jeszcze, czy tak się stanie – prawdopodobnie spowoduje to globalne ocieplenie o co najmniej 3°C (5,4°F), pomimo celu Porozumienia Paryskiego z 2015 r. dotyczącego ograniczenia ocieplenia do znacznie poniżej 2°C.
==== ● Jeśli wszystkie obecne zobowiązania państw na całym świecie (tzw. „wkłady ustalone na poziomie krajowym”) dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych zostaną zrealizowane – a nie wiemy jeszcze, czy tak się stanie – prawdopodobnie spowoduje to globalne ocieplenie o co najmniej 3°C (5,4°F), pomimo celu Porozumienia Paryskiego z 2015 r. dotyczącego ograniczenia ocieplenia do znacznie poniżej 2°C. ====
==== ● Wiele zobowiązań wynikających z Porozumienia Paryskiego przez kraje biedniejsze może nie zostać zrealizowanych, ponieważ są one uzależnione od wsparcia finansowego z zagranicy. Dotychczasowe wsparcie międzynarodowe można określić jako znikome. ====
Oczekuje się, że kraje będą zwiększać swoje zaangażowanie co pięć lat. Od Porozumienia Paryskiego osiągnięto już pewien postęp. Jednak sprawy nie postępują wystarczająco szybko, aby ograniczyć ocieplenie do 1,5°C. W obecnym tempie ocieplenie osiągnie 1,5°C do 2040 r. lub wcześniej, a następnie będzie się zwiększać, jeśli nie zostaną podjęte dodatkowe działania już teraz.
Oczekuje się, że kraje będą zwiększać swoje zaangażowanie co pięć lat. Od Porozumienia Paryskiego osiągnięto już pewien postęp. Jednak sprawy nie postępują wystarczająco szybko, aby ograniczyć ocieplenie do 1,5°C. W obecnym tempie ocieplenie osiągnie 1,5°C do 2040 r. lub wcześniej, a następnie będzie się zwiększać, jeśli nie zostaną podjęte dodatkowe działania już teraz.
● Prawie dwie trzecie (64%) ludzi w 50 krajach na całym świecie uważa, że zmiany klimatyczne to globalna sytuacja nadzwyczajna .
==== ● Prawie dwie trzecie (64%) ludzi w 50 krajach na całym świecie uważa, że zmiany klimatyczne to globalna sytuacja nadzwyczajna . ====
==== ● Aby utrzymać cel ograniczenia ocieplenia do 1,5°C w zasięgu ręki, lata 2020-2029 muszą być dekadą znacznej redukcji emisji na całym świecie. ====
Światowi przywódcy spotkają się w Glasgow jeszcze w tym roku, aby porozmawiać o tym, co zrobić z kryzysem klimatycznym, i w Chinach, aby porozmawiać o kryzysie ekologicznym. Ważne jest, aby rządy zaczęły rozpoznawać interakcje między tymi dwoma kryzysami i wzajemnie opracowywać kompatybilne cele, zadania i działania.
Światowi przywódcy spotkają się w Glasgow jeszcze w tym roku, aby porozmawiać o tym, co zrobić z kryzysem klimatycznym, i w Chinach, aby porozmawiać o kryzysie ekologicznym. Ważne jest, aby rządy zaczęły rozpoznawać interakcje między tymi dwoma kryzysami i wzajemnie opracowywać kompatybilne cele, zadania i działania.
Powodzie, susze, fale upałów i huragany również miały miejsce przed zmianą klimatu, ale eksperci i ekspertki w dziedzinie klimatu mówią nam, że zmiany klimatu zwiększają prawdopodobieństwo i intensywność tego rodzaju „ekstremalnych warunków pogodowych”, narażając miliony ludzi na utratę domów, śmierć czy obrażenia bądź brak wystarczającej ilości jedzenia lub czystej wody zdatnej do picia.
Powodzie, susze, fale upałów i huragany również miały miejsce przed zmianą klimatu, ale eksperci i ekspertki w dziedzinie klimatu mówią nam, że zmiany klimatu zwiększają prawdopodobieństwo i intensywność tego rodzaju „ekstremalnych warunków pogodowych”, narażając miliony ludzi na utratę domów, śmierć czy obrażenia bądź brak wystarczającej ilości jedzenia lub czystej wody zdatnej do picia.
2. Czym jest kryzys ekologiczny?
== 2. Czym jest kryzys ekologiczny? ==
Jaki wpływ ma działalność człowieka na inne gatunki, z którymi dzielimy naszą planetę? W tej sekcji przyjrzymy się, dlaczego bioróżnorodność jest tak ważna dla zdrowia i dobrego życia, a także poruszymy rolę rdzennej ludności na całym świecie.
''Jaki wpływ ma działalność człowieka na inne gatunki, z którymi dzielimy naszą planetę? W tej sekcji przyjrzymy się, dlaczego bioróżnorodność jest tak ważna dla zdrowia i dobrego życia, a także poruszymy rolę rdzennej ludności na całym świecie.''
Ludzie są częścią sieci życia, która jest znacznie większa niż sam nasz gatunek. Zdrowie ludzkie jest ściśle powiązane ze zdrowiem zwierząt, roślin i wspólnego środowiska. W wyniku tego jak ludzie – szczególnie ludzie w najbogatszych krajach świata – wchodzą w interakcje z naturą, miliony gatunków zwierząt i roślin wyginą na zawsze. Tempo wymierania jest dziś znacznie szybsze w porównaniu z resztą historii Ziemi .
Ludzie są częścią sieci życia, która jest znacznie większa niż sam nasz gatunek. Zdrowie ludzkie jest ściśle powiązane ze zdrowiem zwierząt, roślin i wspólnego środowiska. W wyniku tego jak ludzie – szczególnie ludzie w najbogatszych krajach świata – wchodzą w interakcje z naturą, miliony gatunków zwierząt i roślin wyginą na zawsze. Tempo wymierania jest dziś znacznie szybsze w porównaniu z resztą historii Ziemi .
Światowa populacja rośnie z roku na rok, co oznacza, że coraz więcej ludzi będzie polegać na ekosystemach, aby zaspokajać swoje podstawowe potrzeby. Przewiduje się, że w nadchodzących dziesięcioleciach utrata różnorodności biologicznej przyspieszy, o ile nie zostaną podjęte pilne działania w celu powstrzymania i odwrócenia degradacji ekosystemów oraz ograniczenia zmian klimatycznych. Dlatego określa się to mianem kryzysu.
Światowa populacja rośnie z roku na rok, co oznacza, że coraz więcej ludzi będzie polegać na ekosystemach, aby zaspokajać swoje podstawowe potrzeby. Przewiduje się, że w nadchodzących dziesięcioleciach utrata różnorodności biologicznej przyspieszy, o ile nie zostaną podjęte pilne działania w celu powstrzymania i odwrócenia degradacji ekosystemów oraz ograniczenia zmian klimatycznych. Dlatego określa się to mianem kryzysu.
Rola rdzennych mieszkańców w zachowywaniu bioróżnorodności
==== Rola rdzennych mieszkańców w zachowywaniu bioróżnorodności ====
Uśredniając, te tendencje utraty bioróżnorodności były mniej dotkliwe lub udało się ich całkowicie uniknąć na obszarach posiadanych lub zarządzanych przez rdzenną ludność i społeczności lokalne .
Uśredniając, te tendencje utraty bioróżnorodności były mniej dotkliwe lub udało się ich całkowicie uniknąć na obszarach posiadanych lub zarządzanych przez rdzenną ludność i społeczności lokalne .
Jednak na całym świecie społeczności rdzenne musiały opuścić swoje źródła utrzymania i ziemie przodków z powodu utraty tej ziemi na skutek projektów rozwojowych zakrojonych na dużą skalę, lub stać się uchodźcami klimatycznymi z powodu katastrof związanych ze zmianą klimatu . Na przykład na Alasce, w stanie USA o największej rdzennej populacji, podnoszący się poziom mórz i rosnące zjawisko pożarów wymusiły relokację niektórych z tych społeczności .
Jednak na całym świecie społeczności rdzenne musiały opuścić swoje źródła utrzymania i ziemie przodków z powodu utraty tej ziemi na skutek projektów rozwojowych zakrojonych na dużą skalę, lub stać się uchodźcami klimatycznymi z powodu katastrof związanych ze zmianą klimatu . Na przykład na Alasce, w stanie USA o największej rdzennej populacji, podnoszący się poziom mórz i rosnące zjawisko pożarów wymusiły relokację niektórych z tych społeczności .
Ze względu na wielowiekową historię marginalizacji i kolonizacji, ludy tubylcze są prawie trzy razy bardziej narażone na życie w skrajnym ubóstwie niż ich nierdzenni odpowiednicy . Kryzys bioróżnorodności wiąże się również z przyszłością tych wyjątkowych i zróżnicowanych kultur, systemów wiedzy, języków i tożsamości.
Ze względu na wielowiekową historię marginalizacji i kolonizacji, ludy tubylcze są prawie trzy razy bardziej narażone na życie w skrajnym ubóstwie niż ich nierdzenni odpowiednicy . Kryzys bioróżnorodności wiąże się również z przyszłością tych wyjątkowych i zróżnicowanych kultur, systemów wiedzy, języków i tożsamości.
3. Dlaczego przeżywamy kryzys klimatyczny i ekologiczny?
W tej części przyjrzymy się, w jaki sposób niektóre dominujące „światopoglądy” minionych stuleci ukształtowały stosunek do natury, który leży u podstaw obecnego kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
== 3. Dlaczego przeżywamy kryzys klimatyczny i ekologiczny? ==
''W tej części przyjrzymy się, w jaki sposób niektóre dominujące „światopoglądy” minionych stuleci ukształtowały stosunek do natury, który leży u podstaw obecnego kryzysu klimatycznego i ekologicznego.''
Kryzys klimatyczny i kryzys dotyczący bioróżnorodności jest złożonym problemem i rezultatem wielu krzyżujących się kwestii politycznych, gospodarczych i społecznych. Jednym z powodów, dla których trudno jest sprostać temu wyzwaniu są niektóre „światopoglądy” leżące u podstaw kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Kryzys klimatyczny i kryzys dotyczący bioróżnorodności jest złożonym problemem i rezultatem wielu krzyżujących się kwestii politycznych, gospodarczych i społecznych. Jednym z powodów, dla których trudno jest sprostać temu wyzwaniu są niektóre „światopoglądy” leżące u podstaw kryzysu klimatycznego i ekologicznego.
Pomimo dziesięcioleci działań na rzecz klimatu, bogatym społeczeństwom nie udało się jeszcze znaleźć żadnego stylu życia, który nie byłby powiązany z paliwami kopalnymi, i który nie byłby zależny od wzrostu gospodarczego jako wskaźnika rozwoju i postępu .
Pomimo dziesięcioleci działań na rzecz klimatu, bogatym społeczeństwom nie udało się jeszcze znaleźć żadnego stylu życia, który nie byłby powiązany z paliwami kopalnymi, i który nie byłby zależny od wzrostu gospodarczego jako wskaźnika rozwoju i postępu .
Zdrowe środowisko to warunek wstępny zrównoważonej gospodarki. Powszechnie przyjmuje się, że produkcja gospodarcza – produkt krajowy brutto (PKB) – jako miara wzrostu gospodarczego musi być uzupełniona „bogactwem inkluzywnym” (suma wytworzonego kapitału ludzkiego i naturalnego), który uwzględnia zdrowie, środowisko i jest lepszym miernikiem tego, czy krajowa polityka gospodarcza jest/będzie zrównoważona dla dzisiejszej młodzieży i przyszłych pokoleń .
Zdrowe środowisko to warunek wstępny zrównoważonej gospodarki. Powszechnie przyjmuje się, że produkcja gospodarcza – produkt krajowy brutto (PKB) – jako miara wzrostu gospodarczego musi być uzupełniona „bogactwem inkluzywnym” (suma wytworzonego kapitału ludzkiego i naturalnego), który uwzględnia zdrowie, środowisko i jest lepszym miernikiem tego, czy krajowa polityka gospodarcza jest/będzie zrównoważona dla dzisiejszej młodzieży i przyszłych pokoleń .
== 4. Negocjacje międzynarodowe ==
''Światowi przywódcy spotkają się jeszcze w tym roku w Glasgow, aby porozmawiać o zmianach klimatycznych, i w Chinach, aby dyskutować o kryzysie ekologicznym. W tej części dowiemy się, jakie są cele tych negocjacji i jak są one dotychczas realizowane.''
=== A) Co udało się dotychczas osiągnąć w negocjacjach klimatycznych? ===
=== Naukowcy od dziesięcioleci przewidują zmiany klimatu wywołane przez człowieka. W 1992 roku została podpisana Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) w Rio de Janeiro, natomiast Konferencje Stron (COP) odbywają się corocznie począwszy od 1995 roku. Celem konferencji jest znalezienie podejścia do zmian klimatu oraz zaproponowanie środków, które mają podjąć państwa uczestniczące w celu przeciwdziałania im . ===
W 2015 roku światowi przywódcy spotkali się w Paryżu na konferencji COP21. W jej wyniku, po raz pierwszy światowi przywódcy osiągnęli porozumienie w sprawie zakrojonych na szeroką skalę działań przeciwko zmianom klimatu. Około 196 uczestniczących państw na całym świecie zgodziło się ograniczyć globalne ocieplenie do poziomu poniżej 2°C, a najlepiej do 1,5°C w porównaniu z poziomem preindustrialnym . Niemal wszystkie kraje zobowiązały się (zobowiązanie lub „wkład ustalany na szczeblu krajowym”, z ang. NDC) do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia swojego wkładu w zmiany klimatu. Zobowiązania te mają być aktualizowane co pięć lat.
W 2015 roku światowi przywódcy spotkali się w Paryżu na konferencji COP21. W jej wyniku, po raz pierwszy światowi przywódcy osiągnęli porozumienie w sprawie zakrojonych na szeroką skalę działań przeciwko zmianom klimatu. Około 196 uczestniczących państw na całym świecie zgodziło się ograniczyć globalne ocieplenie do poziomu poniżej 2°C, a najlepiej do 1,5°C w porównaniu z poziomem preindustrialnym . Niemal wszystkie kraje zobowiązały się (zobowiązanie lub „wkład ustalany na szczeblu krajowym”, z ang. NDC) do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia swojego wkładu w zmiany klimatu. Zobowiązania te mają być aktualizowane co pięć lat.
Brak szybkich i zdecydowanych działań w sprawie zmian klimatu będzie generować znaczne koszty finansowe dla rządów na całym świecie. Szacuje się, że ekstremalne warunki pogodowe w wyniku spowodowanych przez człowieka zmian klimatycznych mogą kosztować 2 miliardy dolarów dziennie do 2030 r. Oprócz kosztów, zjawiska pogodowe i wzorce pogodowe będą nadal się zmieniać i będą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi, źródła ich utrzymania, żywność, wodę, bioróżnorodność i wzrost gospodarczy .
Brak szybkich i zdecydowanych działań w sprawie zmian klimatu będzie generować znaczne koszty finansowe dla rządów na całym świecie. Szacuje się, że ekstremalne warunki pogodowe w wyniku spowodowanych przez człowieka zmian klimatycznych mogą kosztować 2 miliardy dolarów dziennie do 2030 r. Oprócz kosztów, zjawiska pogodowe i wzorce pogodowe będą nadal się zmieniać i będą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi, źródła ich utrzymania, żywność, wodę, bioróżnorodność i wzrost gospodarczy .
=== B) Co udało się dotychczas osiągnąć w negocjacjach dotyczących bioróżnorodności? ===
Bioróżnorodność ma istotną wartość gospodarczą, biologiczną i społeczną, ale przez długi czas brano pod uwagę tylko jej wartość w ujęciu rynkowo-ekonomicznym.
Bioróżnorodność ma istotną wartość gospodarczą, biologiczną i społeczną, ale przez długi czas brano pod uwagę tylko jej wartość w ujęciu rynkowo-ekonomicznym.
Niezwykle ważne jest, aby rządy zaczęły dostrzegać interakcje między tymi dwoma zagadnieniami, jakimi są zmiany klimatu i utrata bioróżnorodności, oraz wspólnie opracowywały kompatybilne cele, zadania i działania.
Niezwykle ważne jest, aby rządy zaczęły dostrzegać interakcje między tymi dwoma zagadnieniami, jakimi są zmiany klimatu i utrata bioróżnorodności, oraz wspólnie opracowywały kompatybilne cele, zadania i działania.
== 5. Jaki jest wpływ zmian klimatycznych i kryzysu ekologicznego na… ==
''W tej sekcji przyjrzymy się szerzej skali i skutkom zmian klimatycznych i kryzysu ekologicznego oraz ich wpływowi na zdrowie i dostępność środków do życia, ekosystemy i bioróżnorodność w wielu regionach na całym świecie. Skutki zmian klimatycznych będą mniej lub bardziej dotkliwe w zależności od poziomu podjętych obecnie działań.''
=== … życie ludzkie i środki do życia? ===
=== Zmiany klimatu stanowią zagrożenie dla ludzkiego zdrowia. ''Pogłębiaj''ą stres związany z klimatem i zwiększają ryzyko urazów, chorób, niedożywienia i śmierci z powodu ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak susze, huragany i powodzie . Ryzyko to zwiększa się wraz ze wzrostem ocieplenia. ===
Zmieniające się warunki pogodowe mogą zwiększyć prawdopodobieństwo rozwoju chorób zakaźnych. Przewiduje się, że ryzyko związane z niektórymi chorobami, które mogą przenosić się ze zwierząt lub owadów na ludzi, takimi jak malaria i gorączka denga, zwiększy się wraz z globalnym ociepleniem z 1,5°C do 2°C. To ryzyko zwiększy się jeszcze bardziej wraz z dalszym wzrostem temperatur. Wówczas te choroby mogą zacząć pojawiać się w zupełnie nowych rejonach . Przykładowo, badania wykazały, że zmiany klimatu są powiązane z rosnącą liczbą przypadków boreliozy w Kanadzie .
Zmieniające się warunki pogodowe mogą zwiększyć prawdopodobieństwo rozwoju chorób zakaźnych. Przewiduje się, że ryzyko związane z niektórymi chorobami, które mogą przenosić się ze zwierząt lub owadów na ludzi, takimi jak malaria i gorączka denga, zwiększy się wraz z globalnym ociepleniem z 1,5°C do 2°C. To ryzyko zwiększy się jeszcze bardziej wraz z dalszym wzrostem temperatur. Wówczas te choroby mogą zacząć pojawiać się w zupełnie nowych rejonach . Przykładowo, badania wykazały, że zmiany klimatu są powiązane z rosnącą liczbą przypadków boreliozy w Kanadzie .
Pod koniec 2020 r. około siedmiu milionów ludzi w 104 krajach i terytoriach żyło na wysiedleniu w wyniku katastrof, które miały miejsce nie tylko w 2019 r., ale także w poprzednich latach . W pierwszej piątce krajów o największej liczbie przesiedleńców wewnętrznych z powodu katastrof był Afganistan (1,1 mln); Indie (929 000); Pakistan (806 000); Etiopia (633 000) i Sudan (454 000) . W 2017 r. około 1,5 mln obywateli USA przeniosło się w obliczu klęsk żywiołowych, czasowo lub na stałe, do innych części kraju .
Pod koniec 2020 r. około siedmiu milionów ludzi w 104 krajach i terytoriach żyło na wysiedleniu w wyniku katastrof, które miały miejsce nie tylko w 2019 r., ale także w poprzednich latach . W pierwszej piątce krajów o największej liczbie przesiedleńców wewnętrznych z powodu katastrof był Afganistan (1,1 mln); Indie (929 000); Pakistan (806 000); Etiopia (633 000) i Sudan (454 000) . W 2017 r. około 1,5 mln obywateli USA przeniosło się w obliczu klęsk żywiołowych, czasowo lub na stałe, do innych części kraju .
… bezpieczeństwo żywnościowe?
=== … bezpieczeństwo żywnościowe? ===
Bezpieczeństwo żywnościowe oznacza, że wszyscy ludzie przez cały czas mają fizyczny, społeczny i ekonomiczny dostęp do wystarczającej ilości bezpiecznej i pełnowartościowej żywności, która spełnia ich preferencje i potrzeby żywieniowe pozwalające na aktywne i zdrowe życie.
Bezpieczeństwo żywnościowe oznacza, że wszyscy ludzie przez cały czas mają fizyczny, społeczny i ekonomiczny dostęp do wystarczającej ilości bezpiecznej i pełnowartościowej żywności, która spełnia ich preferencje i potrzeby żywieniowe pozwalające na aktywne i zdrowe życie.
Bezpieczeństwo żywnościowe jest zagrożone z powodu utraty zapylaczy i żyznej gleby w wyniku kryzysu ekologicznego, a zdolność Ziemi do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na zdrową żywność będzie nadal słabnąć w obliczu trwających degradacji środowiska.
Bezpieczeństwo żywnościowe jest zagrożone z powodu utraty zapylaczy i żyznej gleby w wyniku kryzysu ekologicznego, a zdolność Ziemi do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na zdrową żywność będzie nadal słabnąć w obliczu trwających degradacji środowiska.
Naukowcy zapowiadają, że zagrożenia związane ze zmianą klimatu dla bezpieczeństwa żywnościowego i dostępu do żywności staną się wysokie przy ociepleniu o 1,2-3,5°C, bardzo wysokie przy ociepleniu rzędu 3-4°C, a katastrofalne przy wzroście temperatury o ponad 4°C. Ponadto oczekuje się, że rosnące stężenia CO2 zmniejszą zawartość białka i składników odżywczych w głównych uprawach zbóż, co jeszcze bardziej zmniejszy bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe .
Naukowcy zapowiadają, że zagrożenia związane ze zmianą klimatu dla bezpieczeństwa żywnościowego i dostępu do żywności staną się wysokie przy ociepleniu o 1,2-3,5°C, bardzo wysokie przy ociepleniu rzędu 3-4°C, a katastrofalne przy wzroście temperatury o ponad 4°C. Ponadto oczekuje się, że rosnące stężenia CO2 zmniejszą zawartość białka i składników odżywczych w głównych uprawach zbóż, co jeszcze bardziej zmniejszy bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe .
=== … bezpieczeństwo wodne? ===
=== Bezpieczeństwo wodne mierzy się dostępnością wody, zapotrzebowaniem na wodę i jakością (poziomami zanieczyszczenia) w źródłach wodnych. ===
Presja na ekosystemy w wyniku kryzysu ekologicznego doprowadziła do wyczerpania lub degradacji źródeł słodkiej wody.
Presja na ekosystemy w wyniku kryzysu ekologicznego doprowadziła do wyczerpania lub degradacji źródeł słodkiej wody.
Patrząc globalnie, giną tereny podmokłe, co również zagraża jakości wody w wielu regionach świata.
Patrząc globalnie, giną tereny podmokłe, co również zagraża jakości wody w wielu regionach świata.
… bioróżnorodność i ekosystemy lądowe?
=== … bioróżnorodność i ekosystemy lądowe? ===
Ekosystemy to systemy podtrzymywania życia na planecie, dla wszystkich form życia, w tym ludzi. W ciągu ostatnich dekad, ludzie drastycznie i znacząco wpłynęli na naturalne ekosystemy. Mimo, że ta zmiana przyniosła ludziom pewne korzyści (na przykład wydłużenie życia) i umożliwiła rozwój gospodarczy, nie wszyscy skorzystali z tego w sposób równy, a nawet wielu ludzi wręcz na tym ucierpiało. Pełne koszty tych korzyści dopiero są ujawniane . Postęp gospodarczy, społeczny i technologiczny odbywa się kosztem możliwości Ziemi do utrzymania obecnego i przyszłego życia i dobrobytu człowieka .
Ekosystemy to systemy podtrzymywania życia na planecie, dla wszystkich form życia, w tym ludzi. W ciągu ostatnich dekad, ludzie drastycznie i znacząco wpłynęli na naturalne ekosystemy. Mimo, że ta zmiana przyniosła ludziom pewne korzyści (na przykład wydłużenie życia) i umożliwiła rozwój gospodarczy, nie wszyscy skorzystali z tego w sposób równy, a nawet wielu ludzi wręcz na tym ucierpiało. Pełne koszty tych korzyści dopiero są ujawniane . Postęp gospodarczy, społeczny i technologiczny odbywa się kosztem możliwości Ziemi do utrzymania obecnego i przyszłego życia i dobrobytu człowieka .
W 2020 r. mniej niż jedna czwarta powierzchni ziemi na świecie nadal funkcjonuje w sposób niemal naturalny, przy zachowaniu bioróżnorodności w dużej mierze jeszcze nienaruszonej. Tereny te są położone głównie na obszarach suchych, zimnych lub górzystych, i jak dotąd mają niską populację ludzi, więc nie uległy wielkim przeobrażeniom .
W 2020 r. mniej niż jedna czwarta powierzchni ziemi na świecie nadal funkcjonuje w sposób niemal naturalny, przy zachowaniu bioróżnorodności w dużej mierze jeszcze nienaruszonej. Tereny te są położone głównie na obszarach suchych, zimnych lub górzystych, i jak dotąd mają niską populację ludzi, więc nie uległy wielkim przeobrażeniom .
=== … życie w morzach i oceanach? ===
Ocean jest domem dla różnorodności biologicznej, od drobnoustrojów po ssaki morskie, oraz dla szerokiej gamy ekosystemów. Dwie trzecie oceanów jest teraz pod wpływem ludzi. Szkodliwa działalność człowieka obejmuje przeławianie, infrastrukturę przybrzeżną i morską oraz żeglugę, zakwaszenie oceanów czy też zanieczyszczenie odpadami i nawozami. W 2015 r. miały miejsce zbyt duże połowy dzikich ryb i jedna trzecia ich zasobów została utracona, a drastyczne zmniejszenie populacji ryb w wyniku przeławiania stanowi ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego. Nawozy wylewane do ekosystemów przybrzeżnych wytworzyły ponad 400 „martwych stref” o łącznej powierzchni ponad 245 000 km2 – to obszar większy niż powierzchnia Ekwadoru czy Wielkiej Brytanii . W 2021 r. wyciek w opuszczonej fabryce nawozów sztucznych na Florydzie spowodował „rozkwit glonów”, który przyczynił do obumarcia życia morskiego liczonego w tonach .
Ocean jest domem dla różnorodności biologicznej, od drobnoustrojów po ssaki morskie, oraz dla szerokiej gamy ekosystemów. Dwie trzecie oceanów jest teraz pod wpływem ludzi. Szkodliwa działalność człowieka obejmuje przeławianie, infrastrukturę przybrzeżną i morską oraz żeglugę, zakwaszenie oceanów czy też zanieczyszczenie odpadami i nawozami. W 2015 r. miały miejsce zbyt duże połowy dzikich ryb i jedna trzecia ich zasobów została utracona, a drastyczne zmniejszenie populacji ryb w wyniku przeławiania stanowi ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego. Nawozy wylewane do ekosystemów przybrzeżnych wytworzyły ponad 400 „martwych stref” o łącznej powierzchni ponad 245 000 km2 – to obszar większy niż powierzchnia Ekwadoru czy Wielkiej Brytanii . W 2021 r. wyciek w opuszczonej fabryce nawozów sztucznych na Florydzie spowodował „rozkwit glonów”, który przyczynił do obumarcia życia morskiego liczonego w tonach .
Wiele zmian spowodowanych przeszłą i przyszłą emisją gazów cieplarnianych jest nieodwracalnych i takie pozostanie przez stulecia lub nawet tysiąclecia, zwłaszcza zmiany w cyrkulacji oceanicznej, w pokrywach lodowych i w globalnym poziomie mórz.
Wiele zmian spowodowanych przeszłą i przyszłą emisją gazów cieplarnianych jest nieodwracalnych i takie pozostanie przez stulecia lub nawet tysiąclecia, zwłaszcza zmiany w cyrkulacji oceanicznej, w pokrywach lodowych i w globalnym poziomie mórz.
== 6. Scenariusze i ścieżki ==
''Jakie są różne scenariusze wzrostu temperatury i możliwe ścieżki łagodzenia zmiany klimatu w przyszłości, wyzwania oraz czekająca nas niepewność?''
=== A. Modele klimatyczne i prognozowane zmiany emisji gazów cieplarnianych i temperatury atmosferycznej ===
A. Modele klimatyczne i prognozowane zmiany emisji gazów cieplarnianych i temperatury atmosferycznej
„Modele klimatyczne” to zaawansowane symulacje komputerowe wykorzystywane do analizy przyszłego wpływu zmian emisji gazów cieplarnianych na klimat Ziemi. Można je również wykorzystać do zbadania, w jaki sposób polityki publiczne i technologie mogą być wykorzystane do łagodzenia zmian klimatu. Łagodzenie zmian klimatu odnosi się do wysiłków podejmowanych na rzecz ograniczenia lub zapobiegania emisji gazów cieplarnianych.
„Modele klimatyczne” to zaawansowane symulacje komputerowe wykorzystywane do analizy przyszłego wpływu zmian emisji gazów cieplarnianych na klimat Ziemi. Można je również wykorzystać do zbadania, w jaki sposób polityki publiczne i technologie mogą być wykorzystane do łagodzenia zmian klimatu. Łagodzenie zmian klimatu odnosi się do wysiłków podejmowanych na rzecz ograniczenia lub zapobiegania emisji gazów cieplarnianych.
• W scenariuszu „bardzo niskich” emisji, emisje CO2 gwałtownie spadają od początku lat dwudziestych XXI w. i osiągają poziom zerowy netto około roku 2050, a do końca stulecia obserwujemy wzrost ocieplenia o 1,0-1,8°C.
• W scenariuszu „bardzo niskich” emisji, emisje CO2 gwałtownie spadają od początku lat dwudziestych XXI w. i osiągają poziom zerowy netto około roku 2050, a do końca stulecia obserwujemy wzrost ocieplenia o 1,0-1,8°C.
B. Wyzwania i kompromisy
=== B. Wyzwania i kompromisy ===
We wszystkich scenariuszach nakreślonych przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, ocieplenie o 1,5°C prawdopodobnie zostanie osiągnięte do 2040 r., co stanowi zwiększone ryzyko dla systemów przyrodniczych i ludzkich w porównaniu do chwili obecnej. Jednak nawet trzymanie się celu 2°C jest nadal bardzo zależne od poziomu emisji wytworzonych w ciągu następnej dekady i kwestii ocieplenia o 2°C da się uniknąć jedynie w scenariuszach niskiej emisji.
We wszystkich scenariuszach nakreślonych przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, ocieplenie o 1,5°C prawdopodobnie zostanie osiągnięte do 2040 r., co stanowi zwiększone ryzyko dla systemów przyrodniczych i ludzkich w porównaniu do chwili obecnej. Jednak nawet trzymanie się celu 2°C jest nadal bardzo zależne od poziomu emisji wytworzonych w ciągu następnej dekady i kwestii ocieplenia o 2°C da się uniknąć jedynie w scenariuszach niskiej emisji.
Brak globalnej współpracy, a także utrzymywanie się i rozwój wysokoemisyjnego stylu życia to przeszkody w osiągnięciu stabilności wzrostu temperatury ograniczonego do 1,5°C. Gdyby wszystkie obecne zobowiązania w ramach Porozumienia Paryskiego dotyczące NDC, czyli wkładów ustalanych na poziomie krajowym, zostały spełnione, ograniczenie ocieplenia do 1,5°C i tak nie doszłoby do skutku, a zamiast tego doprowadziłoby to do ocieplenia o około 3°C – daleko poza cele Porozumienia Paryskiego, a także daleko poza wszystko to, co uważa się za bezpieczne dla ludzkości.
Brak globalnej współpracy, a także utrzymywanie się i rozwój wysokoemisyjnego stylu życia to przeszkody w osiągnięciu stabilności wzrostu temperatury ograniczonego do 1,5°C. Gdyby wszystkie obecne zobowiązania w ramach Porozumienia Paryskiego dotyczące NDC, czyli wkładów ustalanych na poziomie krajowym, zostały spełnione, ograniczenie ocieplenia do 1,5°C i tak nie doszłoby do skutku, a zamiast tego doprowadziłoby to do ocieplenia o około 3°C – daleko poza cele Porozumienia Paryskiego, a także daleko poza wszystko to, co uważa się za bezpieczne dla ludzkości.
C. Założenia dotyczące ujemnych emisji
=== C. Założenia dotyczące ujemnych emisji ===
Powyższe scenariusze niskich i bardzo niskich emisji opierają się na pewnym poziomie usuwania gazów cieplarnianych za pomocą technologii „ujemnych emisji” już w drugiej połowie wieku.
Powyższe scenariusze niskich i bardzo niskich emisji opierają się na pewnym poziomie usuwania gazów cieplarnianych za pomocą technologii „ujemnych emisji” już w drugiej połowie wieku.
Wielu naukowców obawia się, że obietnica przyszłych niesprawdzonych technologii, takich jak usuwanie CO2 z atmosfery, opóźni działania, które należy podjąć już dzisiaj, aby przeciwdziałać zmianom klimatu. W przeszłości potężne gałęzie przemysłu wykorzystywały tę obietnicę przyszłych technologii, aby uzasadnić dalsze korzystanie z paliw kopalnych . Technologie takie jak „wychwytywanie dwutlenku węgla” nie istnieją jeszcze na skalowalnym poziomie, dlatego pojawia się ważne pytanie, czy w ogóle można na nich polegać.
Wielu naukowców obawia się, że obietnica przyszłych niesprawdzonych technologii, takich jak usuwanie CO2 z atmosfery, opóźni działania, które należy podjąć już dzisiaj, aby przeciwdziałać zmianom klimatu. W przeszłości potężne gałęzie przemysłu wykorzystywały tę obietnicę przyszłych technologii, aby uzasadnić dalsze korzystanie z paliw kopalnych . Technologie takie jak „wychwytywanie dwutlenku węgla” nie istnieją jeszcze na skalowalnym poziomie, dlatego pojawia się ważne pytanie, czy w ogóle można na nich polegać.
=== D. Punkty krytyczne - Czy możemy przewidzieć, co będzie dalej? ===
D. Punkty krytyczne - Czy możemy przewidzieć, co będzie dalej?
Nawet najlepsza nauka nie może przewidzieć przyszłości z absolutną pewnością. Życie ze zmianami klimatu oznacza życie w niepewności . Jedna z tych niepewności dotyczy idei „punktu krytycznego”.
Nawet najlepsza nauka nie może przewidzieć przyszłości z absolutną pewnością. Życie ze zmianami klimatu oznacza życie w niepewności . Jedna z tych niepewności dotyczy idei „punktu krytycznego”.
Najbliższe 10 lat będzie miało decydujące znaczenie dla przystosowania się do zmian klimatycznych i łagodzenia ich skutków. Dobrze poinformowani o zagrożeniach i przyczynach zmian klimatycznych, będziemy mogli podejmować najlepsze decyzje w teraźniejszości, pomimo faktu, że nie będziemy mogli przewidzieć przyszłości ze stuprocentową pewnością. Zmiany klimatyczne zachodzą znacznie szybciej niż próby ich rozwiązania, a przeszłość nie jest wiarygodnym wskaźnikiem przyszłości . A to oznacza, że nasza przyszłość jest niepewna. Zrozumienie tego powoduje dyskomfort (poczucie, że rzeczy są poza naszą kontrolą), ale także stwarza okazję . Jeśli teraz podejmiemy działania, jest jeszcze czas, aby zapobiec temu kryzysowi.
Najbliższe 10 lat będzie miało decydujące znaczenie dla przystosowania się do zmian klimatycznych i łagodzenia ich skutków. Dobrze poinformowani o zagrożeniach i przyczynach zmian klimatycznych, będziemy mogli podejmować najlepsze decyzje w teraźniejszości, pomimo faktu, że nie będziemy mogli przewidzieć przyszłości ze stuprocentową pewnością. Zmiany klimatyczne zachodzą znacznie szybciej niż próby ich rozwiązania, a przeszłość nie jest wiarygodnym wskaźnikiem przyszłości . A to oznacza, że nasza przyszłość jest niepewna. Zrozumienie tego powoduje dyskomfort (poczucie, że rzeczy są poza naszą kontrolą), ale także stwarza okazję . Jeśli teraz podejmiemy działania, jest jeszcze czas, aby zapobiec temu kryzysowi.
7. Jakie działania są już podejmowane
== 7. Jakie działania są już podejmowane ==
Od Porozumienia Paryskiego minęło sześć lat. Jakie działania podjęły dotychczas kraje w celu ograniczenia emisji i utraty różnorodności biologicznej i co jeszcze należy zrobić?
''Od Porozumienia Paryskiego minęło sześć lat. Jakie działania podjęły dotychczas kraje w celu ograniczenia emisji i utraty różnorodności biologicznej i co jeszcze należy zrobić?''
=== A. Transformacja energetyczna ===
Jednym z najważniejszych działań następnej dekady będzie przestawienie wytwarzania energii elektrycznej na źródła odnawialne i odejście od paliw kopalnych. Jak dotąd rosnąca dostępność energii odnawialnej nie wyparła paliw kopalnych, ale przyczyniła się do wzrostu całkowitego zużycia energii .
Jednym z najważniejszych działań następnej dekady będzie przestawienie wytwarzania energii elektrycznej na źródła odnawialne i odejście od paliw kopalnych. Jak dotąd rosnąca dostępność energii odnawialnej nie wyparła paliw kopalnych, ale przyczyniła się do wzrostu całkowitego zużycia energii .
Poprawa i zwiększenie efektywności energetycznej może zmniejszyć emisje CO2 o 40 procent do 2040 r. Wymagałoby to zwiększenia wydajności w transporcie (na przykład samochody elektryczne), w gospodarstwach domowych (bardziej wydajne mieszkania i urządzenia) oraz w przemyśle. Gospodarstwa domowe na całym świecie mogłyby też zaoszczędzić ponad 500 miliardów dolarów rocznie na rachunkach za energię, zwiększając swoją efektywność energetyczną (energia elektryczna, gaz ziemny do ogrzewania i gotowania oraz paliwo do transportu) .
Poprawa i zwiększenie efektywności energetycznej może zmniejszyć emisje CO2 o 40 procent do 2040 r. Wymagałoby to zwiększenia wydajności w transporcie (na przykład samochody elektryczne), w gospodarstwach domowych (bardziej wydajne mieszkania i urządzenia) oraz w przemyśle. Gospodarstwa domowe na całym świecie mogłyby też zaoszczędzić ponad 500 miliardów dolarów rocznie na rachunkach za energię, zwiększając swoją efektywność energetyczną (energia elektryczna, gaz ziemny do ogrzewania i gotowania oraz paliwo do transportu) .
B. Konserwacja i odbudowa
=== B. Konserwacja i odbudowa ===
Kwestie zmiany klimatu, utraty bioróżnorodności, degradacji gleby oraz zanieczyszczenia powietrza i wody są ze sobą powiązane. Kluczowym wyzwaniem nadchodzących dziesięcioleci będzie rozpoznanie wzajemnie powiązanego charakteru tych problemów i upewnienie się, że działania mające na celu rozwiązanie jednego z nich nie będą miały niezamierzonych konsekwencji dla drugiego. Na przykład zastąpienie rodzimej roślinności uprawami monokulturowymi w celu zaopatrzenia w bioenergię , czy niszczenie ekosystemów w celu budowy infrastruktury energetyki odnawialnej .
Kwestie zmiany klimatu, utraty bioróżnorodności, degradacji gleby oraz zanieczyszczenia powietrza i wody są ze sobą powiązane. Kluczowym wyzwaniem nadchodzących dziesięcioleci będzie rozpoznanie wzajemnie powiązanego charakteru tych problemów i upewnienie się, że działania mające na celu rozwiązanie jednego z nich nie będą miały niezamierzonych konsekwencji dla drugiego. Na przykład zastąpienie rodzimej roślinności uprawami monokulturowymi w celu zaopatrzenia w bioenergię , czy niszczenie ekosystemów w celu budowy infrastruktury energetyki odnawialnej .
Drobni rolnicy, w szczególności kobiety zajmujące się rolnictwem, odgrywają kluczową rolę w osiągnięciu zrównoważonego bezpieczeństwa żywnościowego i muszą być wzmocnieni i wzmocnione poprzez dostęp do finansowania, edukacji i szkoleń oraz informacji i technologii .
Drobni rolnicy, w szczególności kobiety zajmujące się rolnictwem, odgrywają kluczową rolę w osiągnięciu zrównoważonego bezpieczeństwa żywnościowego i muszą być wzmocnieni i wzmocnione poprzez dostęp do finansowania, edukacji i szkoleń oraz informacji i technologii .
=== C. Globalna świadomość ===
Od czasu Raportu Specjalnego nt. Globalnego Ocieplenia o 1,5ºC (Special Report on Global Warming of 1.5ºC) wydanego przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu w 2018 r. oraz Oceny globalnej Międzyrządowej Platformy Naukowo-Politycznej ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES) w ramach Global Assessment z 2019 r., globalna świadomość kryzysu klimatycznego i ekologicznego znacznie wzrosła.
Od czasu Raportu Specjalnego nt. Globalnego Ocieplenia o 1,5ºC (Special Report on Global Warming of 1.5ºC) wydanego przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu w 2018 r. oraz Oceny globalnej Międzyrządowej Platformy Naukowo-Politycznej ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES) w ramach Global Assessment z 2019 r., globalna świadomość kryzysu klimatycznego i ekologicznego znacznie wzrosła.
Oprócz wywierania presji na rządy, aby podejmowały działania w zakresie zmian klimatycznych i korzystania z prawa głosu i z praw obywatelskich, jednostki mogą ułatwić globalną zmianę w kierunku niskoemisyjnej przyszłości poprzez indywidualne i obywatelskie działania. Jeśli chodzi o rolę jednostek w redukcji emisji dwutlenku węgla, ludzie w niektórych krajach mogą mieć większy wpływ na redukcję emisji niż w innych, mierząc poziom emisji CO2 na osobę i ich szerszy wpływ na społeczeństwo. Osoby w tych krajach wysoko emisyjnych mogą ułatwić globalną zmianę w kierunku niskoemisyjnej przyszłości poprzez zmianę diety (na przykład jeść mniej lub nie jeść w ogóle mięsa) i nawyków podróżowania (na przykład mniej latać lub mniej jeździć), unikanie marnowania żywności i innych zasobów oraz ograniczanie zużycia wody i energii. Te działania mogą również pomóc w ochronie i zachowaniu bioróżnorodności. Ludzie mogą także promować zmianę zachowań poprzez podnoszenie świadomości w swoich społecznościach oraz angażując się w działania społeczne i polityczne z wykorzystaniem najbardziej odpowiednich środków dostępnych dla społeczeństwa, w którym żyją .
Oprócz wywierania presji na rządy, aby podejmowały działania w zakresie zmian klimatycznych i korzystania z prawa głosu i z praw obywatelskich, jednostki mogą ułatwić globalną zmianę w kierunku niskoemisyjnej przyszłości poprzez indywidualne i obywatelskie działania. Jeśli chodzi o rolę jednostek w redukcji emisji dwutlenku węgla, ludzie w niektórych krajach mogą mieć większy wpływ na redukcję emisji niż w innych, mierząc poziom emisji CO2 na osobę i ich szerszy wpływ na społeczeństwo. Osoby w tych krajach wysoko emisyjnych mogą ułatwić globalną zmianę w kierunku niskoemisyjnej przyszłości poprzez zmianę diety (na przykład jeść mniej lub nie jeść w ogóle mięsa) i nawyków podróżowania (na przykład mniej latać lub mniej jeździć), unikanie marnowania żywności i innych zasobów oraz ograniczanie zużycia wody i energii. Te działania mogą również pomóc w ochronie i zachowaniu bioróżnorodności. Ludzie mogą także promować zmianę zachowań poprzez podnoszenie świadomości w swoich społecznościach oraz angażując się w działania społeczne i polityczne z wykorzystaniem najbardziej odpowiednich środków dostępnych dla społeczeństwa, w którym żyją .
8. Dystrybucja i uczciwość
== 8. Dystrybucja i uczciwość ==
Niektóre państwa i regiony świata zaczęły emitować znaczną ilość CO2 wieki temu; inne rozpoczęły emisję stosunkowo niedawno. Jednym z powodów, dla których globalne roczne emisje obecnie rosną, jest szybki wzrost gospodarek wschodzących, zwłaszcza w Azji, na Bliskim Wschodzie oraz w Ameryce Środkowej i Południowej. Prawie cały wzrost emisji w tym stuleciu będzie pochodził z krajów rozwijających się .
Niektóre państwa i regiony świata zaczęły emitować znaczną ilość CO2 wieki temu; inne rozpoczęły emisję stosunkowo niedawno. Jednym z powodów, dla których globalne roczne emisje obecnie rosną, jest szybki wzrost gospodarek wschodzących, zwłaszcza w Azji, na Bliskim Wschodzie oraz w Ameryce Środkowej i Południowej. Prawie cały wzrost emisji w tym stuleciu będzie pochodził z krajów rozwijających się .
Kwestia zmian klimatycznych rodzi również pytania o odpowiedzialność pokoleniową. Starsze pokolenia najbardziej skorzystały na rozwoju gospodarczym w wyniku spalania paliw kopalnych, podczas gdy młodsze pokolenia będą ponosić – i już ponoszą – znaczne konsekwencje.
Kwestia zmian klimatycznych rodzi również pytania o odpowiedzialność pokoleniową. Starsze pokolenia najbardziej skorzystały na rozwoju gospodarczym w wyniku spalania paliw kopalnych, podczas gdy młodsze pokolenia będą ponosić – i już ponoszą – znaczne konsekwencje.
== 9. COP26 i nie tylko ==
Kryzys klimatyczny i ekologiczny są już z nami i pogarszają się, ponieważ emisje gazów cieplarnianych wciąż rosną, a ludzie nadal niszczą bioróżnorodność. Szkody spowodowane zmianami klimatu są gorsze niż oczekiwano dziesięć lat temu i są już odczuwalne na całym świecie. Aby utrzymać cel ograniczenia ocieplenia do maksymalnie 1,5°C w zasięgu ręki, potrzebne są znaczne redukcje emisji w latach 2020-2029, a także w kolejnych dekadach.
Kryzys klimatyczny i ekologiczny są już z nami i pogarszają się, ponieważ emisje gazów cieplarnianych wciąż rosną, a ludzie nadal niszczą bioróżnorodność. Szkody spowodowane zmianami klimatu są gorsze niż oczekiwano dziesięć lat temu i są już odczuwalne na całym świecie. Aby utrzymać cel ograniczenia ocieplenia do maksymalnie 1,5°C w zasięgu ręki, potrzebne są znaczne redukcje emisji w latach 2020-2029, a także w kolejnych dekadach.
Słowniczek
== Słowniczek (kolejność alfabetyczna odpowiadała angielskim odpowiednikom poniższych pojęć) ==
(kolejność alfabetyczna odpowiadała angielskim odpowiednikom poniższych pojęć)
Adaptacja: Zmieniać, dostosowywać lub ulepszać coś tak, aby pasowało do innej sytuacji.
'''Adaptacja:''' Zmieniać, dostosowywać lub ulepszać coś tak, aby pasowało do innej sytuacji.
Budżet węglowy: ilość dwutlenku węgla, którą kraj, firma lub organizacja uzgodniła, jest największa dopuszczalna, jaką wyprodukuje w określonym czasie.
'''Budżet węglowy''': ilość dwutlenku węgla, którą kraj, firma lub organizacja uzgodniła, jest największa dopuszczalna, jaką wyprodukuje w określonym czasie.
Dwutlenek węgla (CO2): Dwutlenek węgla to gaz składający się z jednej części węgla i dwóch części tlenu.
'''Dwutlenek węgla (CO2)''': Dwutlenek węgla to gaz składający się z jednej części węgla i dwóch części tlenu.
Konferencja Stron (COP): Organ decyzyjny odpowiedzialny za monitorowanie i przegląd wdrażania Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.
'''Konferencja Stron (COP)''': Organ decyzyjny odpowiedzialny za monitorowanie i przegląd wdrażania Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.
Dekarbonizacja: Redukcja emisji dwutlenku węgla poprzez wykorzystanie niskoemisyjnych źródeł energii, co oznacza mniej gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery.
'''Dekarbonizacja''': Redukcja emisji dwutlenku węgla poprzez wykorzystanie niskoemisyjnych źródeł energii, co oznacza mniej gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery.
Wzrost gospodarczy: Wzrost gospodarczy to wzrost towarów i usług wytwarzanych na rynku (na przykład w gospodarce kraju). Wzrost gospodarczy mierzony jest w kategoriach produktu krajowego brutto, czyli PKB.
'''Wzrost gospodarczy''': Wzrost gospodarczy to wzrost towarów i usług wytwarzanych na rynku (na przykład w gospodarce kraju). Wzrost gospodarczy mierzony jest w kategoriach produktu krajowego brutto, czyli PKB.
Sprawiedliwość: „Wspólna, ale zróżnicowana odpowiedzialność” (z ang. CBDR) to zasada międzynarodowego prawa ochrony środowiska, zgodnie z którą wszystkie państwa są odpowiedzialne za przeciwdziałanie globalnemu niszczeniu środowiska, ale nie w równym stopniu .
'''Sprawiedliwość''': „Wspólna, ale zróżnicowana odpowiedzialność” (z ang. CBDR) to zasada międzynarodowego prawa ochrony środowiska, zgodnie z którą wszystkie państwa są odpowiedzialne za przeciwdziałanie globalnemu niszczeniu środowiska, ale nie w równym stopniu .
Wykorzystywanie/wyzysk: Nieuczciwe wykorzystywanie kogoś lub czegoś dla własnej korzyści, bez dbałości o przedmiot, który jest eksploatowany.
'''Wykorzystywanie/wyzysk''': Nieuczciwe wykorzystywanie kogoś lub czegoś dla własnej korzyści, bez dbałości o przedmiot, który jest eksploatowany.
Wymieranie: Moment, w którym pewien rodzaj organizmu, zwykle gatunek, wymiera. Wyginięcie następuje, gdy umiera ostatni osobnik danego gatunku.
'''Wymieranie''': Moment, w którym pewien rodzaj organizmu, zwykle gatunek, wymiera. Wyginięcie następuje, gdy umiera ostatni osobnik danego gatunku.
PKB: Produkt krajowy brutto jest standardową miarą wartości dodanej wytworzonej w wyniku produkcji towarów i usług w danym kraju w określonym okresie.
'''PKB''': Produkt krajowy brutto jest standardową miarą wartości dodanej wytworzonej w wyniku produkcji towarów i usług w danym kraju w określonym okresie.
Lodowiec Grenlandii: Lodowiec Grenlandii to ogromny lód pokrywający 1.710.000 kilometrów kwadratowych, co stanowi około 79% powierzchni Grenlandii. Jest to drugi co do wielkości lodowiec na świecie, po pokrywie lodowej Antarktyki.
'''Lodowiec Grenlandii''': Lodowiec Grenlandii to ogromny lód pokrywający 1.710.000 kilometrów kwadratowych, co stanowi około 79% powierzchni Grenlandii. Jest to drugi co do wielkości lodowiec na świecie, po pokrywie lodowej Antarktyki.
Gazy cieplarniane: Sześć gazów cieplarnianych objętych Ramową Konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i protokołem z Kioto to: dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, fluorowęglowodory, perfluorowęglowodory i sześciofluorek siarki.
'''Gazy cieplarniane''': Sześć gazów cieplarnianych objętych Ramową Konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i protokołem z Kioto to: dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, fluorowęglowodory, perfluorowęglowodory i sześciofluorek siarki.
Ludność rdzenna: Oficjalna definicja „rdzennej ludności” nie została przyjęta przez żaden organ systemu ONZ. Jednak zgodnie z potoczną definicją tzw. ludność tubylcza to potomkowie tych, którzy zamieszkiwali dany kraj lub region geograficzny w czasie, gdy przybywali ludzie o różnych kulturach lub pochodzeniu etnicznym. Nowi przybysze później stali się dominującymi dzięki podbojom, okupacji, osiedlaniu się lub innym środkom. Szacuje się, że na całym świecie żyje ponad 370 milionów rdzennych mieszkańców w 70 krajach .
'''Ludność rdzenna''': Oficjalna definicja „rdzennej ludności” nie została przyjęta przez żaden organ systemu ONZ. Jednak zgodnie z potoczną definicją tzw. ludność tubylcza to potomkowie tych, którzy zamieszkiwali dany kraj lub region geograficzny w czasie, gdy przybywali ludzie o różnych kulturach lub pochodzeniu etnicznym. Nowi przybysze później stali się dominującymi dzięki podbojom, okupacji, osiedlaniu się lub innym środkom. Szacuje się, że na całym świecie żyje ponad 370 milionów rdzennych mieszkańców w 70 krajach .
Rewolucja przemysłowa: We współczesnej historii rewolucja przemysłowa była procesem przemian z gospodarki opartej na rolnictwie i rzemiośle do gospodarki zdominowanej przez przemysł i produkcję maszyn w XVIII i XIX wieku.
'''Rewolucja przemysłowa''': We współczesnej historii rewolucja przemysłowa była procesem przemian z gospodarki opartej na rolnictwie i rzemiośle do gospodarki zdominowanej przez przemysł i produkcję maszyn w XVIII i XIX wieku.
Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC): Międzyrządowy organ Organizacji Narodów Zjednoczonych, który dostarcza obiektywnych informacji naukowych na temat spowodowanych przez człowieka zmian klimatu, ich naturalnych, politycznych i ekonomicznych skutków i zagrożeń oraz możliwych opcji reagowania.
'''Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC)''': Międzyrządowy organ Organizacji Narodów Zjednoczonych, który dostarcza obiektywnych informacji naukowych na temat spowodowanych przez człowieka zmian klimatu, ich naturalnych, politycznych i ekonomicznych skutków i zagrożeń oraz możliwych opcji reagowania.
Niskoemisyjny: powoduje lub skutkuje jedynie stosunkowo niewielkim uwalnianiem netto dwutlenku węgla do atmosfery.
'''Niskoemisyjny''': powoduje lub skutkuje jedynie stosunkowo niewielkim uwalnianiem netto dwutlenku węgla do atmosfery.
Łagodzenie: działanie zmniejszające dotkliwość, powagę lub bolesność czegoś.
'''Łagodzenie''': działanie zmniejszające dotkliwość, powagę lub bolesność czegoś.
Wkłady ustalane na poziomie krajowym (NDC): Wkłady ustalane na poziomie krajowym (z ang. NDC) to zamierzone redukcje emisji gazów cieplarnianych w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).
'''Wkłady ustalane na poziomie krajowym (NDC)''': Wkłady ustalane na poziomie krajowym (z ang. NDC) to zamierzone redukcje emisji gazów cieplarnianych w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).
Emisje ujemne: Emisje ujemne to jeden z terminów używanych w odniesieniu do działań, które usuwają dwutlenek węgla z atmosfery.
'''Emisje ujemne''': Emisje ujemne to jeden z terminów używanych w odniesieniu do działań, które usuwają dwutlenek węgla z atmosfery.
Netto zero: zero netto odnosi się do równowagi między ilością wytworzonego gazu cieplarnianego a ilością usuniętą z atmosfery. Do zera netto dochodzimy, gdy dodawana przez nas kwota nie przekracza kwoty pobranej.
'''Netto zero''': zero netto odnosi się do równowagi między ilością wytworzonego gazu cieplarnianego a ilością usuniętą z atmosfery. Do zera netto dochodzimy, gdy dodawana przez nas kwota nie przekracza kwoty pobranej.
Oryginalne narody i ludy: to te, które poprzedzały inwazje mocarstw kolonialnych. Szacuje się, że istnieje około 5000 narodów i ludów pierwotnych, które żyją w krajach, w których na ogół nie stanowią większościowej grupy etnicznej. Termin „rdzenny” jest tu również powszechnie używany.
'''Oryginalne narody i ludy''': to te, które poprzedzały inwazje mocarstw kolonialnych. Szacuje się, że istnieje około 5000 narodów i ludów pierwotnych, które żyją w krajach, w których na ogół nie stanowią większościowej grupy etnicznej. Termin „rdzenny” jest tu również powszechnie używany.
Porozumienie Paryskie: Porozumienie Paryskie jest prawnie wiążącym międzynarodowym traktatem dotyczącym zmian klimatu, przyjętym w 2015 r.
'''Porozumienie Paryskie''': Porozumienie Paryskie jest prawnie wiążącym międzynarodowym traktatem dotyczącym zmian klimatu, przyjętym w 2015 r.
Zanieczyszczenie: Obecność lub wprowadzenie do środowiska substancji, która ma działanie szkodliwe lub trujące. Zanieczyszczenia mogą powstawać w wyniku działalności człowieka, na przykład śmieci w oceanach lub spływów chemicznych do wód z przemysłu lub rolnictwa.
'''Zanieczyszczenie''': Obecność lub wprowadzenie do środowiska substancji, która ma działanie szkodliwe lub trujące. Zanieczyszczenia mogą powstawać w wyniku działalności człowieka, na przykład śmieci w oceanach lub spływów chemicznych do wód z przemysłu lub rolnictwa.
Rewolucja naukowa: Zmiana myśli, która pochodzi z XVI i XVII wieku. W tym czasie nauka stała się odrębną dyscypliną naukową. Było to związane z umiejscowieniem nauki i technologii w centrum ludzkich rozważań. Pod koniec tego okresu nauka uczyniła z chrześcijaństwa centralny punkt w całej cywilizacji europejskiej.
'''Rewolucja naukowa''': Zmiana myśli, która pochodzi z XVI i XVII wieku. W tym czasie nauka stała się odrębną dyscypliną naukową. Było to związane z umiejscowieniem nauki i technologii w centrum ludzkich rozważań. Pod koniec tego okresu nauka uczyniła z chrześcijaństwa centralny punkt w całej cywilizacji europejskiej.
Różnorodność biologiczna: zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi.
'''Różnorodność biologiczna''': zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi.
Przeliczanie wzrostu temperatury: stopnie Celsjusza (°C) na Fahrenheita (°F):
'''Przeliczanie wzrostu temperatury: stopnie Celsjusza (°C) na Fahrenheita (°F):'''
1.0°C = 1.8°F
1.0°C = 1.8°F
1.2°C = 2.6°F
1.2°C = 2.6°F
1.5°C = 2.7°F
1.5°C = 2.7°F
2°C = 3.6°F
2°C = 3.6°F
2.5°C = 4.4°F
2.5°C = 4.4°F
3°C = 5.4°F
3°C = 5.4°F
3.5°C = 6.2°F
3.5°C = 6.2°F
4°C = 7.2°F
4°C = 7.2°F
4.5°C = 8.1°F
4.5°C = 8.1°F
5°C = 8.8°F
5°C = 8.8°F
6°C = 10.8°F
6°C = 10.8°F
'''<br />Wyrazy uznania'''
Wyrazy uznania
Ta broszura informacyjna została stworzona, aby podsumować fazę uczenia się do Global Assembly.
Ta broszura informacyjna została stworzona, aby podsumować fazę uczenia się do Global Assembly.
Członkowie komitetu posiadają wiedzę ekspercką w zakresie: nauki o ziemi, zmiany systemów, inżynierii i geologii, wiedzy o ludności rdzennej, ekologii, nauki o klimacie, ekonomii środowiska, adaptacji klimatycznej i krajów wrażliwych, psychologii behawioralnej i poznawczej.
Członkowie komitetu posiadają wiedzę ekspercką w zakresie: nauki o ziemi, zmiany systemów, inżynierii i geologii, wiedzy o ludności rdzennej, ekologii, nauki o klimacie, ekonomii środowiska, adaptacji klimatycznej i krajów wrażliwych, psychologii behawioralnej i poznawczej.
Komitetowi przewodniczył prof. Bob Watson, były przewodniczący Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) i były przewodniczący Międzyrządowego Zespołu ds. Usług Ekosystemów Różnorodności Biologicznej (IPBES).
Komitetowi przewodniczył prof. Bob Watson, były przewodniczący Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) i były przewodniczący Międzyrządowego Zespołu ds. Usług Ekosystemów Różnorodności Biologicznej (IPBES)
Członkami komisji są:
Członkami komisji są:
* Dr. Nafeez Ahmed, System Shift Lab, Wielka Brytania
* Dr. Stuart Capstick, Centre for Climate Change and Social Transformation, Cardiff University, Walia
* Professor Purnamita Dasgupta, Institute of Economic Growth, Delhi, Indie
* Professor Saleemul Huq, International Centre for Climate Change and Development (ICCCAD), Bangladesz
* Jyoti Ma (USA) & Mindahi Bastida Munoz (Mexico), The Fountain, Sacred Economics, Indigenous Wisdom Keepers
* Professor Michael N. Oti, Petroleum Geology, University of Port Harcourt, Nigeria
* Professor Julia Steinberger, Ecological Economics, University of Lausanne, Szwajcaria
Ta broszura informacyjna przeszła dwanaście iteracji. Została napisana przez dziennikarza Tarn Rogers Johns z dużą pomocą i informacją zwrotną od Claire Mellier. I została zredagowana przez Nathalie Marchant.
Ta broszura informacyjna przeszła dwanaście iteracji. Została napisana przez dziennikarza Tarn Rogers Johns z dużą pomocą i informacją zwrotną od Claire Mellier. I została zredagowana przez Nathalie Marchant.
Opinie na temat pierwszych szkiców przekazali Dr Lydia Messling, Will Bugler i Georgina Wade, specjaliści ds. komunikacji klimatycznej z grupy konsultingowej Willis Towers Watson, oraz partnerzy Global Assembly z Lab partners.
Opinie na temat pierwszych szkiców przekazali Dr Lydia Messling, Will Bugler i Georgina Wade, specjaliści ds. komunikacji klimatycznej z grupy konsultingowej Willis Towers Watson, oraz partnerzy Global Assembly z Lab partners.